Đó là cuốn “Các cuộc đời ngoại hạng”. Thực ra từ năm 15 tuổi, trong tủ sách của ba tôi, tôi đã đọc một số sách do Nguyễn Hiến Lê viết. Nhiều cuốn trong số đó đã trở thành “sách gối đầu nằm” của tôi cho đến tận bây giờ. Đến nay, tôi đã đọc được trên 50 tác phẩm của tác giả Nguyễn Hiến Lê. Tôi vẫn thường đọc lại một số tác phẩm nổi tiếng của ông, càng đọc càng hay, càng nhận ra nhiều điều mới mẻ hơn.

Không phải là lần đầu tiên tôi đọc cuốn sách nói trên mà là đọc lại sau hơn 50 năm (1964). Cuốn sách này sau nhiều lần thay đổi nhà ở đã thất lạc, tôi mua lại sách mới rồi lại bị thất lạc. Trước Tết Kỷ Hợi 2019, tôi tình cờ tìm được tại nhà sách Fahasa Tây Ninh và mua ngay với nhiều xúc động như gặp lại một người bạn ngày xưa. Quyển này do NXB Hồng Đức - liên kết Công ty cổ phần sách MC Book xuất bản cuối năm 2018. Sách tái bản với kỹ thuật in ấn hiện đại, có nhiều hình ảnh minh hoạ bắt mắt.

Bây giờ có lẽ không ai xa lạ với tác giả Nguyễn Hiến Lê. Một học giả, nhà văn, nhà giáo, dịch giả của 120 bộ sách gồm nhiều chủ đề khác nhau thuộc các lĩnh vực giáo dục, văn hoá, văn học, triết học, ngôn ngữ học, lịch sử, kinh tế. Ông đã được ví như một tượng đài văn hoá, một sự tôn vinh thực sự xứng đáng. Từ tháng 7 năm 1999, tên ông đã được đặt cho một trong số 142 con đường mới ở thành phố Hồ Chí Minh với dòng chú thích: “Nhà văn, học giả, viết hàng trăm bộ sách chủ yếu giáo dục thanh niên được nhiều người trân trọng”.

Cuốn “Các cuộc đời ngoại hạng” là tác phẩm biên soạn nằm trong lĩnh vực văn hoá mà tác giả Châu Hải Kỳ trong sách “Nguyễn Hiến Lê cuộc đời và tác phẩm” đã xếp vào mảng “Gương danh nhân”. Tác giả Nguyễn Hiến Lê đã giải thích rất cụ thể và giản đơn hai từ “Ngoại hạng: không phải vì họ gây được những biến chuyển kinh thiên động địa. Ngoại hạng vì họ đã bênh vực người nghèo, phụ nữ, chiến đấu vì công bằng, tự do, giúp cho thanh niên có một nhân sinh quan chính trực, tinh thần mạo hiểm, yêu khoa học và tinh thần trọng danh dự, yêu nước…”.

Các nhân vật ngoại hạng ấy gồm những văn hoá lớn của nước Pháp: Victor Hugo, George Sand; Cha con Alexandre Dumas; Jules Verne và Andre Maurois. Cuộc đời của 6 danh nhân ngoại hạng mà theo Nguyễn Hiến Lê: “Những vị đó suốt đời xây dựng một Kim tự tháp cho mình mà cũng là cho nhân loại”.

Thiết nghĩ các bạn trẻ cần đọc và học theo những nhân cách đáng quý ấy để thực sự trưởng thành.

 PHAN KỶ SỬU