Theo quy định tại Điều 14, Luật Bảo hiểm xã hội 2014 - về quyền và trách nhiệm của tổ chức Công đoàn, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận, tổ chức Công đoàn có các quyền, trong đó có quyền khởi kiện ra Toà án đối với hành vi vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động, tập thể người lao động theo quy định tại khoản 8, Điều 10 của Luật Công đoàn. Thế nhưng trên thực tế, việc khởi kiện của tổ chức Công đoàn theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội 2014 không hề đơn giản, do ngành Toà án lại có hướng dẫn khác về vấn đề này.

TOÀ ÁN TRẢ LẠI ĐƠN VÌ KHÔNG THUỘC THẨM QUYỀN

Theo thống kê của Bảo hiểm xã hội tỉnh (BHXH), chỉ riêng tại cơ quan BHXH tỉnh, số doanh nghiệp có nợ đọng BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp từ 3 tháng trở lên tính đến cuối tháng 3.2017 có đến 26 doanh nghiệp, với số tiền nợ đọng hơn 16 tỷ đồng. Đó là chưa kể số nợ đọng của các doanh nghiệp tại các đơn vị BHXH huyện, thành phố thuộc tỉnh.

Doanh nghiệp nợ BHXH, thiệt thòi nhiều nhất vẫn là người lao động, đối tượng vốn yếu thế trong quan hệ lao động. Doanh nghiệp nợ BHXH, đồng nghĩa với những quyền lợi mà người lao động đáng lý ra phải được hưởng theo quy định pháp luật rất có thể bị mất.

Thực hiện theo Luật BHXH 2014, tháng 1.2017, Liên đoàn Lao động tỉnh đã thực hiện khởi kiện 4 doanh nghiệp nợ đọng BHXH theo đề nghị của BHXH tỉnh. Tuy nhiên mới đây, TAND tỉnh đã ra thông báo trả lại đơn khởi kiện với lý do đơn khởi kiện không thuộc thẩm quyền giải quyết của Toà án...

TAND tỉnh cho rằng, căn cứ vào Luật BHXH có hiệu lực thi hành ngày 1.1.2016 và Công văn số 105/TANDTC–PC&QLKH ngày 14.4.2016 của TAND tối cao, Toà án không thụ lý đơn khởi kiện của cơ quan Bảo hiểm xã hội đòi tiền BHXH đối với người sử dụng lao động. Tại khoản 9 Điều 22 Luật BHXH quy định cơ quan BHXH có quyền xử lý vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp... Từ đó, TAND tỉnh đã ra thông báo trả lại 4 đơn mà Liên đoàn Lao động tỉnh đã khởi kiện.

Ông Nguyễn Văn Nho- Chủ nhiệm Văn phòng Tư vấn pháp luật Liên đoàn Lao động tỉnh, người đại diện theo pháp luật của Liên đoàn Lao động tỉnh khi thực hiện khởi kiện 4 doanh nghiệp nợ đọng BHXH cho biết, sau khi Toà án trả lại đơn khởi kiện, Liên đoàn Lao động tỉnh cũng chỉ biết chờ xem hướng dẫn của các ngành chức năng sắp tới như thế nào (?!).

Chờ HƯỚNG DẪN CỤ THỂ

Theo ông Nguyễn Văn Huấn - Phó Giám đốc BHXH tỉnh, về việc Toà án trả lại đơn kiện của Liên đoàn Lao động tỉnh, BHXH tỉnh đã có văn bản báo cáo BHXH Việt Nam. Theo ông Huấn, Liên đoàn Lao động tỉnh cũng đã có văn bản báo cáo Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam về tình trạng trên. Hiện nay, Tổng Liên đoàn Lao động, TAND tối cao, BHXH Việt Nam đang làm việc, bàn bạc để có hướng tháo gỡ vấn đề này trong thời gian tới.

Ông Huấn cho biết, theo quy định của Luật BHXH 2014, cơ quan BHXH có thanh tra chuyên ngành để tiến hành thanh tra trong lĩnh vực đóng BHXH và xử phạt hành chính. Tuy nhiên, Luật BHXH 2014 cũng có quy định rõ là tổ chức Công đoàn đứng ra khởi kiện người sử dụng lao động, chứ không phải là cơ quan BHXH khởi kiện. Do luật chỉ quy định tổ chức Công đoàn mà không quy định là tổ chức Công đoàn cấp nào đứng ra khởi kiện, đây cũng là một vấn đề lấn cấn hiện nay. Bởi lẽ, nếu quy định tổ chức Công đoàn cơ sở nơi chủ sử dụng lao động khởi kiện thì…vấn đề này không hề đơn giản, bởi chủ tịch Công đoàn cơ sở tại các doanh nghiệp cũng là người làm công ăn lương nên hơi bị khó khi khởi kiện, theo ông Huấn nhận định.

Phó Giám đốc BHXH tỉnh cho rằng, trước mắt, Toà án không thụ lý đơn kiện của Liên đoàn Lao động, còn cơ quan BHXH, theo quy định của Luật BHXH 2014, thì… không có quyền khởi kiện. Thế nhưng, hy vọng trong thời gian tới, TAND tối cao, Tổng Liên đoàn Lao động và BHXH Việt Nam có hướng dẫn cụ thể về vấn đề khởi kiện doanh nghiệp nợ đọng BHXH, và khi đó tổ chức Công đoàn nào được quy định cụ thể sẽ thực hiện việc khởi kiện.

THIÊN TÂM