Cửa khẩu quốc tế Xa Mát (huyện Tân Biên).

Tầm quan trọng của Khu kinh tế cửa khẩu Xa Mát

Hạ tầng cơ sở là yếu tố quan trọng quyết định sự phát triển của các cửa khẩu quốc tế. Tuy nhiên, tại khu vực Cửa khẩu quốc tế Xa Mát và Tân Nam (huyện Tân Biên) vẫn còn nhiều bất cập. Chỉ riêng chuyện kho bãi kiểm tra hàng hoá thực tế xuất nhập khẩu tại Cửa khẩu Xa Mát đến nay chưa được giải quyết dứt điểm, vẫn sử dụng địa điểm kho bãi được cấp phép tạm thời dù đây là cửa khẩu có lượng hàng hoá nông sản xuất nhập khẩu hằng năm khá lớn.

Còn tại Tân Nam, dù là cửa khẩu quốc tế nhưng khu làm việc của lực lượng chức năng chưa xứng tầm, đường 791- tuyến đường chính vào cửa khẩu thì hư hỏng, xuống cấp nghiêm trọng. Ngay tại khu vực cửa khẩu vẫn chưa được đầu tư Quốc môn; đường cửa khẩu chưa được nâng cấp xứng tầm, chưa được đầu tư kho bãi quy mô…

Theo ông Thái Bình An - Phó trưởng Ban Quản lý khu kinh tế tỉnh, Khu kinh tế cửa khẩu (KKTCK) Xa Mát là một khu vực quản lý vận hành hoạt động đồng thời 5 cửa khẩu giữa Việt Nam và Campuchia, bao gồm: Xa Mát, Chàng Riệc, Cây Gõ, Tân Phú, Tân Nam. Các cửa khẩu này có sự liên kết với nhau cả về hạ tầng, vận hành và các mối quan hệ kinh tế, ngoại giao, quản lý…

Về giao thông và hạ tầng kỹ thuật, cả 5 cửa khẩu được nối liền bởi đường tuần tra biên giới đã được định hướng mở rộng để tăng hiệu quả an ninh quốc phòng, phát triển kinh tế - xã hội. Bên cạnh đó, các tuyến đường nối 5 cửa khẩu với nội địa Việt Nam đều có thể hội tụ tại cửa ngõ phía Nam của KKTCK để từ đó đi tiếp các lộ trình như: quốc lộ 22B đi TP. Tây Ninh, theo cao tốc Gò Dầu - Xa Mát, Mộc Bài – TP. Hồ Chí Minh tương lai, hoặc theo quốc lộ 14C (đang nâng cấp đoạn qua tỉnh Tây Ninh) đi Tây Nguyên.

Từ mỗi cửa khẩu đều có thể đi thẳng đến trung tâm vùng Đông Nam Bộ mà không nhất thiết đi qua khu vực trung tâm KKTCK Xa Mát. Trong tương lai, khi khu trung tâm này phát huy tác dụng hỗ trợ cao hơn, các hoạt động thương mại dịch vụ sẽ ngày càng gắn kết với nhau thông qua trung tâm KKTCK.

Chẳng hạn như hoạt động du lịch, vui chơi giải trí, thương mại, giao lưu văn hoá, ngoại giao, kết nối sản xuất, tìm kiếm dịch vụ hỗ trợ, giao dịch kinh doanh... Các hệ thống của KKTCK được quy hoạch đồng bộ, bảo đảm phục vụ hoạt động của cả 5 cửa khẩu cùng toàn bộ các hoạt động khác trong phạm vi.

Đường 791 vào cửa khẩu quốc tế Tân Nam xuống cấp nặng nề rất cần được quan tâm đầu tư sớm.

Chuẩn bị đầu tư hạ tầng cơ sở các cửa khẩu quốc tế 

Quy hoạch chung xây dựng KKTCK Xa Mát, huyện Tân Biên đã được Thủ tướng Chính phủ cho chủ trương điều chỉnh tổng thể quy hoạch chung xây dựng theo Văn bản số 1188/TTg-CN ngày 17.9.2021. Hiện nay, Ban Quản lý khu kinh tế Tây Ninh đã tham mưu UBND tỉnh lập Điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng KKTCK Xa Mát đến năm 2045 và đang trình Bộ Xây dựng thẩm định. Sau khi quy hoạch chung được phê duyệt, Ban Quản lý Khu kinh tế Tây Ninh sẽ tham mưu UBND tỉnh lập các quy hoạch phân khu, làm cơ sở đề xuất đầu tư các dự án trọng điểm cần triển khai để kết nối vận hành đồng bộ các cửa khẩu.

Để đầu tư hạ tầng cửa khẩu quốc tế đáp ứng đầy đủ chức năng, thời gian tới, tỉnh cần tập trung đầu tư hạ tầng giao thông liên kết cửa khẩu, kho bãi logistics, khu xuất nhập cảnh hiện đại… Tuy nhiên, vấn đề này không thể đầu tư ngay mà cần có lộ trình lâu dài để bảo đảm hiệu quả, chất lượng phục vụ, đáp ứng sự phát triển của các cửa khẩu quốc tế trong tương lai.

Theo Ban Quản lý khu kinh tế tỉnh, UBND tỉnh đã phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án Xây dựng cửa khẩu quốc tế Tân Nam theo Quyết định số 527/QĐ-UBND ngày 15.3.2024 có tổng mức đầu tư 274.473.283.000 đồng, do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Tây Ninh làm chủ đầu tư.

Địa điểm, tập kết, giám sát kiểm tra hàng hoá thực tế thực hiện thủ tục Hải quan tại cửa khẩu Xa Mát hiện nay vẫn là địa điểm được cấp phép tạm.

Dự án bao gồm các hạng mục: Trạm kiểm soát liên hợp, quảng trường, sân nghi lễ; Trạm kiểm soát biên phòng; xây dựng Quốc môn; xây dựng đường giao thông trục chính đi qua cửa khẩu; xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật. Dự kiến dự án được khởi công trong quý III.2024.

Trước mắt, về đầu tư xây dựng sẽ ưu tiên giải quyết các vấn đề về kho bãi phục vụ tại Cửa khẩu Xa Mát. Hiện nay, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh đang tham mưu UBND tỉnh phê duyệt phương án đấu giá quyền sử dụng 69.893,2 m² đất thực hiện dự án xây dựng kho bãi xuất nhập khẩu, logistics tại Khu kinh tế cửa khẩu Xa Mát. 

Tấn Hưng

(còn tiếp)