Việc hoà giải, đối thoại thành sẽ giảm thiểu lượng án phải thụ lý giải quyết theo thủ tục tố tụng, giảm bớt khối lượng công việc thực tế cho thẩm phán, thư ký.

Hoà giải, đối thoại tại toà án là nội dung mới được pháp luật quy định tại Luật Hoà giải, đối thoại tại toà án, có hiệu lực thi hành từ ngày 1.1.2021. Sự ra đời của Luật Hoà giải, đối thoại tại toà án là quy định mang tính đột phá, kế thừa và phát huy truyền thống văn hoá, pháp lý tốt đẹp của dân tộc, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, đáp ứng nhu cầu và đòi hỏi của xã hội để giải quyết các tranh chấp phát sinh trong đời sống.

Theo Toà án nhân dân tỉnh, hoà giải, đối thoại thành giúp giải quyết triệt để, hiệu quả các tranh chấp mà không phải mở phiên toà xét xử. Kết quả hoà giải thành, đối thoại thành được các bên tự nguyện thi hành; tiết kiệm chi phí, thời gian, công sức của các bên liên quan và Nhà nước; hạn chế tranh chấp, khiếu kiện kéo dài, gây bức xúc trong dư luận.

Với Toà án, đổi mới, tăng cường và nâng cao hiệu quả hoà giải, đối thoại là giải pháp căn cơ, giúp giải quyết khối lượng công việc ngày càng nặng nề, trong bối cảnh hằng năm các tranh chấp, khiếu kiện không ngừng tăng lên cả về số lượng và tính chất phức tạp.

Thông qua việc triển khai thực hiện Luật, việc hoà giải, đối thoại thành đã giảm lượng án phải thụ lý giải quyết theo thủ tục tố tụng, từ đó giảm bớt khối lượng công việc thực tế cho thẩm phán, thư ký. Hiện nay, Luật Hoà giải, đối thoại tại toà án đã và đang được người dân trên địa bàn quan tâm, tìm hiểu, rất nhiều đương sự đã lựa chọn hoà giải viên giải quyết đơn khởi kiện của mình sau khi được tuyên truyền về Luật.

Để có những kết quả bước đầu, trước hết, tập thể cán bộ, công chức Toà án- nhất là người đứng đầu phải nhận thức rõ về ý nghĩa, tầm quan trọng và hiệu quả của việc giải quyết tranh chấp thông qua hoà giải, đối thoại tại Toà án, từ đó việc triển khai và thi hành luật mới thật sự đạt hiệu quả.

Quá trình thực hiện nhiệm vụ phải tâm huyết, có kỹ năng nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ của hoà giải viên và giải quyết hiệu quả các tranh chấp ngay từ khi nhận đơn khởi kiện. Toà án nỗ lực giải thích rõ đối với người có đơn khởi kiện, đơn yêu cầu về Luật Hoà giải, đối thoại tại toà án.

Đây được xem là biện pháp khả thi, hiệu quả, khi người dân hiểu được ý nghĩa và lợi ích mà hoà giải, đối thoại mang lại thì họ sẽ lựa chọn cơ chế này. Bên cạnh đó phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa Toà án và các hoà giải viên, chuẩn bị tốt việc hoà giải, bố trí thời gian phù hợp, bố trí điều kiện cơ sở vật chất phục vụ việc hoà giải...

Ngoài ra, Toà án nhân dân tỉnh đã tổ chức hội nghị sơ kết 1 năm thi hành Luật Hoà giải, đối thoại tại toà án, giúp cho các hoà giải viên, thẩm phán trong các đơn vị học tập và rút kinh nghiệm.

Năm 2022, Toà án nhân dân hai cấp tỉnh thụ lý 11.317 đơn đủ điều kiện tiến hành hoà giải, đối thoại, trong đó có 7.924 đơn người khởi kiện đồng ý hoà giải, đối thoại. Kết quả giải quyết cụ thể, rút đơn khởi kiện 968 vụ việc; không tiến hành hoà giải đối thoại được 1.081 vụ việc; hoà giải, đối thoại không thành 1.733 vụ việc; hoà giải thành 3.711 vụ việc; số vụ còn lại đang giải quyết 671 vụ việc, đạt tỷ lệ 91,53%. Kết quả giải quyết đáp ứng yêu cầu Chỉ thị số 02/2022/CT-CA ngày 14.3.2022 của Chánh án Toà án nhân dân tối cao về tăng cường công tác hoà giải, đối thoại tại toà án.

Nhận thức rõ ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác hoà giải, đối thoại tại toà, Toà án nhân dân thị xã Trảng Bàng nỗ lực để nhanh chóng đưa Luật vào thực hiện. Sau 2 năm triển khai, đơn vị đã đồng bộ nhiều giải pháp, đúng trình tự để thực sự đưa Luật Hoà giải, đối thoại tại toà án vào cuộc sống và đạt được những kết quả đáng ghi nhận.

Trước khi Luật Hoà giải, đối thoại tại toà án có hiệu lực thi hành, vào tháng 11.2020, đơn vị đã phối hợp Phòng Tư pháp thị xã Trảng Bàng cử cán bộ tham gia triển khai Luật Hoà giải, đối thoại tại toà án và văn bản hướng dẫn thi hành cho đại diện các cơ quan, ban, ngành trong Thị xã.

Ban lãnh đạo đơn vị quán triệt tất cả các thẩm phán, thư ký tập trung nghiên cứu để có thể thực hiện ngay khi luật có hiệu lực. Đây là bước quan trọng đầu tiên giúp cho Luật Hoà giải, đối thoại sớm được thi hành trên thực tế và đạt kết quả tại Toà án án nhân dân thị xã Trảng Bàng.

Ngay sau khi nhận được các văn bản chỉ đạo của Toà án nhân dân tỉnh về việc thi hành Luật Hoà giải, đối thoại tại toà án, đơn vị nhanh chóng tiến hành xem xét, lựa chọn những người đủ tiêu chuẩn để đề nghị Toà án nhân dân tỉnh bổ nhiệm hoà giải viên cho đơn vị, chuẩn bị cơ sở vật chất cho công tác hoà giải, đối thoại cũng như trang, thiết bị làm việc cho hoà giải viên.

Việc chuẩn bị đầy đủ các điều kiện thiết yếu cho việc thi hành luật ngay từ sớm đã giúp cho đơn vị đạt được những thành quả quan trọng. Chỉ sau hơn 2 tháng kể từ ngày luật có hiệu lực thi hành, đơn vị đã tổ chức hoà giải thành được 9 vụ, việc về hôn nhân gia đình và dân sự.

Việc thi hành Luật Hoà giải, đối thoại tại Toà mang lại nhiều lợi ích, tuy nhiên việc triển khai cũng gặp nhiều khó khăn. Do hoà giải, đối thoại tại Toà án là một chế định hoàn toàn mới, nhiều người dân chưa nắm rõ và hiểu hết ý nghĩa của luật nên còn rất e ngại không dám lựa chọn hoà giải, đối thoại, chỉ chọn con đường giải quyết theo thủ tục tố tụng.

Do đó, Ban lãnh đạo Toà án nhân dân thị xã Trảng Bàng đã quán triệt tất cả thẩm phán phải tiếp xúc trực tiếp với đương sự để giải thích cho họ hiểu rõ những thuận lợi khi lựa chọn giải quyết tranh chấp bằng phương thức hoà giải, đối thoại.

Ngoài ra, hầu hết người dân trên địa bàn Thị xã đều là công nhân làm việc tại các công ty, khu công nghiệp, rất khó xin nghỉ đến Toà để hoà giải trong giờ hành chính. Vì vậy, tận dụng ưu điểm về tính linh hoạt của công tác hoà giải, đối thoại tại Toà án, đơn vị khuyến khích các hoà giải viên, thẩm phán tạo điều kiện cho các đương sự đến Toà hoà giải vào ngày thứ bảy, chủ nhật, thậm chí ngày lễ nhưng phải đăng ký lịch trước để Ban lãnh đạo theo dõi.

Nhờ đó, công tác hoà giải, đối thoại tại Toà án Trảng Bàng ngày càng đạt hiệu quả cao, trở thành một trong những đơn vị có số lượng vụ việc chuyển sang hoà giải, đối thoại và hoà giải thành cao nhất của tỉnh.

Từ ngày 1.1.2021 - 31.1.2023, Toà án nhân dân thị xã Trảng Bàng nhận 3.448 đơn khởi kiện các loại. Trong đó, số đơn đã chuyển sang hoà giải, đối thoại tại Toà án là 1.369 đơn (gồm 1.074 đơn về hôn nhân gia đình, 288 đơn về dân sự, 2 đơn về lao động và 5 đơn về kinh doanh thương mại), đã tiến hành hoà giải 1.234 đơn, còn lại 135 đơn đang tiến hành các thủ tục theo quy định. Qua đó, hoà giải thành 1.011 đơn, đạt tỷ lệ 81,93%.

Nhằm nâng cao hiệu quả công tác hoà giải, đối thoại trong thời gian tới, Toà án nhân dân thị xã Trảng Bàng chú trọng hơn nữa công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hoà giải, đối thoại tại Toà án để người dân hiểu được những thuận lợi khi lựa chọn hoà giải, đối thoại giải quyết tranh chấp, giúp họ tin tưởng và mạnh dạn lựa chọn.

Kịp thời cung cấp cho hoà giải viên các văn bản quy phạm pháp luật mới để họ cập nhật, áp dụng trong quá trình hoà giải, đối thoại nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng công tác hoà giải, đối thoại…

Để Luật Hoà giải, đối thoại tại toà án ngày càng phát huy hiệu quả tích cực, lan toả sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân, Toà án nhân dân 2 cấp tỉnh đề ra nhiều giải pháp đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến pháp luật về công tác hoà giải, đối thoại tại toà. Các hoà giải viên nỗ lực tự rèn luyện, nâng cao trình độ, năng lực, kỹ năng hoà giải, thực hiện tốt nhiệm vụ của mình để mang lại hiệu quả thiết thực trong quá trình thực hiện.

Phương Thảo

(Còn tiếp)