(BTN) - Anh cộng tác viên của báo nhắn: “Lãnh đạo xã Thanh Điền có điều bức xúc xung quanh chuyện mua bán đặc sản ở khu vực cầu Nổi, chú gặp anh em nắm tình hình xem thế nào nhé”. Tôi nói với anh là chuyện đó báo chí nói mấy lần rồi, chắc cũng không có gì mới. Nhưng rồi tôi cũng gọi điện và đề nghị anh Nguyễn Quốc Tuấn- Phó Bí thư Đảng uỷ, Chủ tịch HĐND xã Thanh Điền cho một cuộc hẹn. Trưa chủ nhật, anh Tuấn tức tốc ra nơi hẹn cùng với mấy anh công an xã đưa tôi đi khảo sát thực tế. Hoá ra, còn có những chuyện chưa nói hết về cái gọi là “chợ đặc sản” cầu Nổi.

Anh Nguyễn Bảo Duy, công an xã Thanh Điền phụ trách ấp Thanh Phước (khu vực phía Tây cầu Hiệp Hoà, hay còn gọi là cầu Nổi) và cũng là người sống gần khu vực cầu Nổi hàng chục năm nay nên khá am tường về nơi này. Theo lời anh kể, “chợ đặc sản” được hình thành tại đây từ khoảng 15 năm trước, khởi đầu chỉ có vài thau ốc của người dân địa phương.

Vài năm sau đó, không hiểu sao phong trào ăn thịt chuột đồng bỗng nhiên phát triển mạnh, khu vực cầu Nổi trở thành điểm tập trung mua bán chuột sôi nổi nhất tỉnh nên từ đó mới xuất hiện cái tên “chợ chuột”. Nói là chợ chuột nhưng ngoài chuột, chợ còn có các loại ốc, cá, lươn… Quy mô chợ lúc ấy còn nhỏ, chỉ bốn năm sạp hàng.

Đến khoảng năm 2004, tại chợ chuột có bán khá nhiều rắn được bắt ngoài thiên nhiên, chủ yếu là trên đồng, ven sông Vàm Cỏ, rạch Tây Ninh. Dần dà sau đó, chợ còn có thêm nhiều loài động vật hoang dã khác vốn là “đặc sản” khoái khẩu của dân nhậu- chim trời.

Cách đây khoảng 4 năm, do chợ nhóm họp gần cầu Nổi, ven quốc lộ gây nguy cơ tai nạn giao thông nên cơ quan chức năng cấm buôn bán, dẹp chợ. Liền ngay sau đó, những người buôn bán di dời ra khỏi khu vực cấm và… lập chợ mới ngay bên cạnh vị trí cũ. Và cũng từ đó chợ chuột phát triển ồ ạt, tăng nhanh số lượng người kinh doanh và cũng tăng nguồn hàng động vật hoang dã.

Vì thế, bây giờ nhiều người không còn gọi đây là chợ chuột nữa mà gọi là “chợ đặc sản”- chuyên bán rắn và chim. “Đây là chợ bán động vật hoang dã công khai với số lượng nhiều nhất trong tỉnh. Người mua kẻ bán tấp nập.

Mỗi lần qua đây, thấy hàng trăm con chim, cò các loại bị nhốt chờ đưa đi hoá kiếp, tôi thấy rất đau lòng. Còn rắn thì cũng rất nhiều, ngày nào cũng mua bán rắn như thế thì chẳng bao lâu nữa, các cánh đồng sẽ đầy chuột mà thôi”- anh Tuấn bức xúc nói.

MẤT nhiỀu thỨ vì “chỢ đẶc sẢn”

Chủ tịch HĐND xã tỏ vẻ bất an: “Thanh Điền là xã điểm xây dựng nông thôn mới nhưng đến nay mới đạt được 6 tiêu chí. Các tiêu chí còn lại, chúng tôi phải cố gắng lắm nhưng chưa biết có kịp đạt đúng lộ trình yêu cầu hay không vì còn vướng nhiều khó khăn. Đã thế, giờ lại phát sinh thêm nhiều vấn đề về kinh tế - xã hội từ cái chợ đặc sản này khiến chúng tôi thêm lo”.

Nghe anh Tuấn dùng cụm từ “vấn đề kinh tế - xã hội” khi nói về chợ chuột, tôi hơi ngạc nhiên- có gì đâu mà to tát thế! Như để chứng minh, anh liền liệt kê 6 vấn đề phát sinh từ “chợ đặc sản” cầu Nổi: gây xáo trộn xã hội, làm ô nhiễm môi trường, mất mỹ quan nơi công cộng, mất an ninh trật tự, mất an toàn giao thông, mất cân bằng sinh thái. Nghe anh nói, mới thấy hết sự phức tạp từ một chuyện tưởng như “nhỏ nhặt” ở hơn 10 cái sạp buôn bán ven đường.

Vì sao có sự xáo trộn xã hội từ cái chợ đặc sản cỏn con này? Theo lời của anh công an xã Nguyễn Bảo Duy: Hiện nay, trên đoạn đường ven quốc lộ 22B từ cầu Nổi về hướng ngã tư Thanh Điền dài chừng hơn 200m, đã có khoảng gần 20 “hộ gia đình” tự phát từ nơi khác kéo đến sinh sống. Họ cất chòi, cất lều để ở và buôn bán. Chưa hết, ở khu vực ven rạch Tây Ninh, đoạn gần cầu Nổi còn có khoảng hơn 30 hộ khác sống trong các căn chòi cất ven rạch hoặc ngay trên ghe. Tính ra có cả trăm người, gồm luôn trẻ nhỏ là dân nhập cư đang trú ngụ quanh quẩn khu vực cầu Nổi.

Họ là những người từ miền Tây kéo đến trong khoảng 5 năm trở lại đây và ngày càng đông hơn. Những cư dân mới này hầu hết đều nghèo hoặc rất nghèo và đa số đều thất học, không nghề nghiệp ổn định. Giấy tờ tuỳ thân của họ chủ yếu chỉ là sổ hộ khẩu ở quê.

Đã có nhiều người trong số này “mượn” hành lang an toàn giao thông đường bộ của quốc lộ 22B để cất những căn chòi như cái chuồng cu làm nơi ở. Có những căn chòi diện tích chừng 5 - 8m2 là nơi trú ngụ cho cả 3 người. Có căn chỉ rộng hơn 10m2 mà có đến 10 người, trong đó có 3 cặp vợ chồng!

Theo anh Duy, chỉ có số ít những người “nhập cư” ở khu vực cầu Nổi có vốn liếng để đầu tư buôn bán “đặc sản” như một chủ vựa. Đa phần còn lại cũng sống nhờ khu chợ này nhưng chỉ chuyên đi săn bắt, hái rau, chủ yếu lấy công làm lời. Một số ra đồng, ra sông hái rau bợ, rau chốc hoặc lục bình mang ra vệ đường bán. Số còn lại, chủ yếu là trẻ nhỏ và đàn ông thì toả ra đồng gặp thứ gì có thể bán được là bắt- từ con cá, con cua đến lươn, chuột, rắn, chim, cò.

Những thứ bắt được, hầu hết họ bán lại cho các vựa thu mua ngay tại đây. Anh Tuấn bày tỏ sự lo lắng: với tình hình hàng chục hộ, khoảng trăm nhân khẩu từ nơi khác đến sống tạm bợ, tự phát như thế thì về lâu dài sẽ gây tác động tiêu cực đến địa phương, gây khó cho công tác xoá đói giảm nghèo, xoá nhà tạm, nhà dột nát, rồi còn những vấn đề về lao động, việc làm, chuyện học hành vv…vv…

Đáng quan ngại là tình trạng số lượng các hộ dân nhập cư tự phát này đang có biểu hiện ngày càng tăng. Từ khi các hộ này xuất hiện, tình hình an ninh trật tự nơi đây thêm phức tạp. “Nhiều khi họ tranh mua giành bán, gây gổ nhau ầm ĩ. Rồi còn những mâu thuẫn phát sinh trong cuộc sống. Công an xã đâu có quản lý được họ một cách chặt chẽ như người tại địa phương nên nếu có vấn đề gì xảy ra, làm ảnh hưởng đến an ninh trật tự thì cũng khó kiểm soát, xử lý”- một công an xã Thanh Điền chia sẻ nỗi âu lo.

Chuyện chợ đặc sản cầu Nổi hoạt động xô bồ, lấn chiếm hành lang an toàn giao thông để mua bán, dựng lều, cắm dù… gây cản trở lưu thông, làm tăng nguy cơ mất an toàn giao thông thì đã rõ ràng. Mật độ phương tiện lưu thông qua lại khu vực này rất dày, trong đó có rất nhiều xe container, xe tải nặng. Trong mấy năm qua, trên đoạn đường này từng xảy ra nhiều vụ tai nạn giao thông chết người. “Rủi như tài xế lạc tay lái hoặc lốp xe bỗng dưng phát nổ, xe lao vào dãy chòi lụp xụp này thì đó sẽ là một thảm hoạ!”- anh công an xã băn khoăn nói.

Nói các hộ dân tự phát ở ven quốc lộ, ven rạch khu vực gần cầu Nổi gây nguy cơ ô nhiễm môi trường và làm mất mỹ quan nơi công cộng cũng là có nguyên do. Những căn chòi, lều ở đây quá nhỏ và không hề có các công trình phụ thiết yếu nên toàn bộ rác thải sinh hoạt, chất thải hằng ngày được xả thẳng ra đồng, ra môi trường.

Nói về mỹ quan đô thị thì ở một khu vực nằm ngay bên quốc lộ, gần khu trung tâm Thị xã và gần Khu công nghiệp Thanh Điền lại tồn tại một “xóm chòi lụp xụp” thì quả là không ổn chút nào. Trong khi đó chính quyền địa phương không có khả năng để lo đất, lo chỗ để di dời tái định cư cho hàng chục hộ dân “từ trên trời rơi xuống” như thế.

Cũng phải nói thêm, hoạt động săn bắt động vật hoang dã theo kiểu “tận diệt” để mưu sinh của những người nhập cư ở quanh cầu Nổi đã trực tiếp gây mất cân bằng sinh thái, dẫn đến tác hại môi trường. “Các loài rắn, chim ở khu vực các cánh đồng và ven sông rạch quanh các xã Thanh Điền (Châu Thành), Hiệp Tân và Long Thành Trung (Hoà Thành) đang bị truy bắt ráo riết ngày đêm. Hết rắn thì chuột lộng hành. Nhiều diện tích đất ở khu vực cầu Nổi trước đây trồng lúa hai vụ, giờ chỉ còn trồng một vụ rồi bỏ hoang hoặc phải chuyển sang trồng rau, trồng sen. Nguyên nhân là vì nước dâng thì ốc bươu vàng phá lúa, nước cạn thì chuột tung hoành”- anh Duy kể.

Không thỂ đỂ dây dưa

Theo lãnh đạo xã Thanh Điền, những năm qua, công an xã nhiều lần phối hợp với lực lượng chức năng huyện, tỉnh kiểm tra, xử lý các vi phạm về trật tự an toàn giao thông và buôn bán động vật hoang dã ở chợ đặc sản cầu Nổi. Khi lực lượng chức năng đến thì những người buôn bán chạy tán loạn, cất giấu, tẩu tán các thứ. Tuy nhiên khi lực lượng đi rồi thì đâu lại vào đấy. Điều đó cho thấy, việc xử lý như thời gian qua là không hiệu quả bởi chỉ tập trung vào phần ngọn. Nếu cứ để dây dưa kéo dài như thế, về sau này sẽ phát sinh nhiều vấn đề xã hội rất khó xử lý!

Vậy cái gốc của vấn đề ở đâu? Theo khảo sát và tìm hiểu của phóng viên, đó chính là do tình trạng xây cất trái phép ở khu vực hành lang an toàn giao thông đường bộ vẫn diễn ra một cách tự do, tuỳ tiện, chưa bị xử lý nghiêm (như buộc tháo dỡ, di dời). Nên chăng ngành chức năng của tỉnh và chính quyền địa phương cần tổ chức khảo sát và có kế hoạch xử lý triệt để tình trạng lấn chiếm lòng, lề đường, vi phạm hành lang an toàn giao thông ở khu vực chợ tự phát nói trên?

BẢO TÂM