Mã và tượng có sức mạnh gần như tương đồng. Phần lớn kỳ thủ thường khuyên không nên đổi tượng lấy mã ở trung cuộc, vì cho rằng tượng nguy hiểm hơn mã trong cờ tàn.

Nhưng, dù không thể đi từ góc này sang góc kia của bàn cờ chỉ trong một nước, mã vẫn khó lường hơn hẳn tượng với nước nhảy chữ L. Quan trọng hơn, khi tượng chỉ có thể đi tới 32 ô trên bàn cờ, mã lại đủ khả năng nhảy tới cả 64 ô.

Trường Sơn đang có hiệu suất thi đấu lên tới 2.833 qua lượt thứ chín của Olympiad cờ vua. Anh đang có chuỗi bốn ván thắng.

Trường Sơn (Elo 2.620) cho thấy khả năng dùng mã đầy biến ảo, qua ba chiến thắng từ lượt sáu đến lượt tám. Ở cuộc đấu mới nhất, đối thủ Anuar Ismagambetov (2.538) cầm trắng và nhập thành xa để tấn công thành đen bên cánh vua. Kỳ thủ của Việt Nam đã bình tĩnh phản công ở cánh hậu, chủ định đổi hết quân, chỉ để lại mã.

Thế cờ sau 29.e5 gần như cân bằng. Trắng cần đưa mã lên d4, vừa ngăn cản vua đen lên c5, vừa loại bỏ nguy cơ mã đen nhảy đến c2 và lẻn sang cánh vua bắt tốt trắng. Nhưng Ismagambetov lại đưa vua lên d4 để ngăn cản vua đen lên c5, nhưng lại bị nguy cơ bị mã đen chiếu ở c2.

Thế cờ sau 32...Nb4. Vua trắng buộc phải kéo xuống c3, cho phép vua đen lên c5. Lúc này đen có lợi thế về vị trí: Vua đối vua. Trường Sơn chỉ cần đổi mã để đạt ưu thế chiến thắng. Khi đó, vua đen dễ dàng tấn công cặp tốt chồng cột b của trắng.

Trước khi hạ Ismagambetov, Trường Sơn cũng trải qua cờ tàn xe mã chống xe tượng ở lượt bảy gặp Razvan Preotu (2.513). Chiến thuật của cựu vô địch U10 thế giới vẫn là nhanh chóng đưa vua đến trung tâm, rồi tìm cho mã những ô nguy hiểm để phát huy tối đa khả năng.

Thế cờ sau 33.Bc6 gần như cân bằng, với thế chủ động cho Trường Sơn (đen) nhưng không dễ đánh. Đen tìm cách đưa vua đến d4, đẩy mã lên tấn công vua trắng. Trong khi đó, Trắng không có nhiều khả năng phản công, khi tốt đen đều nằm ở ô trái màu tượng trắng.

Thế cờ sau 44.Be2. Đen không chạy xe mà đi vua lên e5 (44...Ke5), với ý đồ nhảy mã đến f4 bắt xe hoặc tượng trắng. Trắng không thể ăn xe (45.Bxd3), bởi đen sẽ đáp lại bằng 45...exd3. Không gì cản được tốt đen phong cấp. Trắng chọn cách chạy xe (Ra6), nhưng bị đáp lại bằng nước chiếu mã ở f4.

Đen vừa đi 46...Rd2. Trắng mất tượng. Bởi nếu chạy tượng, Trắng sẽ bị chiếu hết ở hàng một. Preotu vẫn cố gắng chống đỡ nhưng cũng phải đầu hàng ở nước 60.

Không chỉ biết phát huy sức mạnh quân mã, Trường Sơn cũng có thể hạn chế khả năng của mã đối phương. Cũng trong cờ tàn mã ở ván sáu gặp Davit Maghalashvili (2.508), kỳ thủ 28 tuổi bẫy mã đối thủ thành công. Không phải Đại kiện tướng nào cũng tìm được những nước đi mã tốt nhất.

Thế cờ sau 42.Nb8 là cân bằng. Trường Sơn (trắng) chuẩn bị nhảy mã lên c6 chiếu rồi bắt tốt. Cách đáp trả tối ưu của Đen là nhảy mã theo hướng d5-f6-e4, bắt lại tốt trắng ở f2 hoặc g3. Nhưng Đen chọn phương án phức tạp hơn với hàng loạt nước nhảy từ cánh hậu sang cánh vua (d5-b6-c4-e5-g4-e3 để cuối cùng bắt tốt ở g2. Nhưng đó là cái bẫy của Trắng.

Thế cờ sau 49...Nxg2. Hai bên lại bằng tốt, nhưng mã đen bị nhốt ở cánh vua. Ô duy nhất còn lại cho nó là e1. Nhưng sau 50.Nc2, mã đen nhận án tù chung thân. Vua đen không thể sang cứu khi cả hàng bốn chịu sự chi phối của Trắng. Tốt đen cũng không kịp ứng cứu. Trường Sơn tạo ra cái chết từ từ cho Đen, đó là kéo vua trắng từng ô về bắt mã.

Sau chín lượt đấu, Trường Sơn và các đồng đội đã leo lên vị trí thứ 12, với 13 điểm (thắng năm, hòa ba, thua một). Ở lượt áp chót, Việt Nam gặp Đức - đội có 14 điểm. Đây là thử thách khó nhằn khi Đức là đội hiếm hoi đang bất bại tại giải.

Nguồn VNE