Viên Hồng Quang chụp ảnh lưu niệm cùng bà Vi Thị Nguyệt Hồ, phu nhân giáo sư Tôn Thất Tùng.

‘Tô màu’ lịch sử

Chiến tranh rất khốc liệt, đó là điều ai cũng biết. Nhưng phải đến khi được 'phủ màu', mức độ tàn khốc của chiến tranh mới hiện ra chân thực và ám ảnh hơn so với những thước phim đen trắng 57 năm trước. Cảnh căn nhà đổ nát vì bom đạn, gương mặt thất thần vì nỗi đau mất người thân có thể khiến bất kỳ trái tim đồng loại nào cũng phải thổn thức. Đồng thời, những thước phim màu cũng khắc họa rõ nét chân dung anh hùng của nhân dân Vĩnh Linh trong những năm tháng chống Mỹ ác liệt nhất.

Viên Hồng Quang không phải cái tên xa lạ với những người trẻ yêu lịch sử. Từ tháng 4.2020, anh đã phục chế màu hàng ngàn tư liệu lịch sử trải dài qua các thời kỳ Việt Nam hiện đại. Đáng chú ý, thước phim Bác Hồ trả lời phỏng vấn phóng viên Pháp năm 1964 được Quang 'tô màu' đã thu hút hàng chục triệu lượt xem và tương tác trên mạng xã hội.

Những nhân vật lịch sử như cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, cố Bộ trưởng Bộ Ngoại Giao Nguyễn Cơ Thạch hay Giáo sư Tôn Thất Tùng hiện ra thật sống động nhờ vào tài năng của chàng cựu sinh viên đại học Bách Khoa Hà Nội. Không chỉ phục chế màu, anh còn cung cấp thông tin lịch sử bên lề và 'chạy' phụ đề tiếng Việt cho những video có tiếng nước ngoài. Nhờ đó, khán giả của Quang có thể dễ dàng tra cứu thông tin để tìm đọc thêm nhiều dữ liệu.

Nói về cơ duyên dẫn đến đam mê phục chế tư liệu lịch sử, anh Viên Hồng Quang cho biết: "Tôi là người yêu thích lịch sử và rất trân trọng những khó khăn mà thế hệ đi trước đã trải qua. Trong một lần nghiên cứu về trí tuệ nhân tạo, tôi vô tình phát hiện ra khả năng phục chế hình ảnh bằng công nghệ máy học. Từ đó, ý tưởng về việc phục chế kho tư liệu của lịch sử Việt Nam bắt đầu".

Trước Viên Hồng Quang, từng có một số cá nhân phục chế màu cho tư liệu đen trắng. Tuy nhiên, những tác phẩm phục chế này thường vấp phải những sai sót lớn về tính chính xác của màu sắc. Do đó, Quang đã phải tìm tòi rất nhiều tài liệu, hỏi han những thế hệ trước để hiểu được bối cảnh lịch sử, qua đó đưa ra màu sắc gần đúng nhất. Ban đầu, màu phần râu của Bác Hồ bị sai so với thực tế nhưng sau thời gian tối ưu mô hình máy học, anh đã trình làng phiên bản mới với màu sắc trung thực hơn.

Bên cạnh đó, Viên Hồng Quang cũng phải đối mặt với những khó khăn về máy móc và tài chính trong quá trình phục chế ảnh/phim màu vì đây là công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn rất lớn. Nhưng như anh chia sẻ, thử thách là một phần thú vị của cuộc sống và sự đón nhận nồng nhiệt của mọi người với các sản phẩm phục chế màu chính là động lực để tiếp tục dự án “Lịch sử thường thức”.

Một đoạn video đen trắng về Bác Hồ sau khi được Hồng Quang phục chế màu.

Du hành ngược thời gian

Với Viên Hồng Quang, 'món quà' lớn nhất anh nhận được khi phục chế màu tư liệu lịch sử là cơ hội được gặp gỡ những chứng nhân lịch sử. Những chàng trai, cô gái hay cậu bé anh vừa 'gặp' trong thước phim lịch sử hàng chục năm trước nay đã trở thành những ông bà lão đã nếm đủ dư vị cuộc đời.

Trong "Vĩ tuyến 17 - Chiến tranh nhân dân", nhân vật khiến nhiều khán giả ấn tượng là 'em bé 9 tuổi cầm súng' Phạm Công Đức. Tại buổi công chiếu ở Quảng Trị, anh Quang có dịp trò chuyện cùng 'cậu bé' 57 năm trước, nay đã làm một thầy giáo nghỉ hưu ở tuổi thất thập. Quang chia sẻ rằng, công việc phục chế phim lịch sử cho anh trải nghiệm 'du hành thời gian' thật đáng nhớ.

"Khoảnh khắc khi chữ "fin" hiện trên màn hình thông báo kết thúc bộ phim "Vĩ tuyến 17 - Chiến tranh nhân dân" bản màu, tràng pháo tay vang dội khắp khán phòng thực sự làm cho tôi vô cùng xúc động.

Xúc động vì thấy phim của mình được mọi người đón nhận, vì được thấy những con người trên phim ngày ấy đang ngồi cạnh mình và rớm nước mắt. Sau hơn một năm cặm cụi với máy tính, trải qua những thời điểm cuộc sống rất khó khăn thì đó thực sự là những trải nghiệm vô giá mà cả đời tôi sẽ không bao giờ quên", Quang chia sẻ.

Việc "du hành thời gian" không chỉ mang đến cho Viên Hồng Quang những trải nghiệm quý giá mà còn thôi thúc anh tiếp tục cống hiến để những thước phim lịch sử được đến gần hơn với giới trẻ. Chàng trai 27 tuổi không giấu mong muốn tìm thêm những người đồng hành, những bạn trẻ có sự nhiệt thành và nghiêm túc cho những dự án sắp tới.

"Trong tương lai, chắc chắn sẽ còn những bộ phim tài liệu như “Vĩ tuyến 17- Chiến tranh nhân dân” mà tôi rất muốn phục chế, để thế hệ trẻ chúng tôi phải biết được, nhớ được và hiểu được những giá trị của thế hệ đi trước đã hi sinh để chúng ta có được ngày hôm nay.

Người ta có câu: Muốn đi nhanh thì đi một mình, nhưng dự án “Lịch sử thường thức” rất muốn được đi xa để những tư liệu quý của nước nhà tiếp cận nhiều hơn với mọi người, thì trong tương lai, chắc chắn Vien Studio - nơi tạo ra những sản phẩm tài liệu phục chế màu sẽ có sự góp sức của nhiều người trẻ, những con người nhiệt thành và tâm huyết với lịch sử của nước nhà", anh khép lại cuộc trò chuyện. Hi vọng sẽ sớm thấy thêm nhiều nữa những tư liệu lịch sử được phục chế màu từ đôi tay tài hoa của Viên Hồng Quang.

Mạnh Tùng