Tổng thống Nga Medvedev và người đồng cấp Mỹ Obama trong cuộc gặp tại London (Anh) hồi tháng 4.2009

Từ ngày 6 - 8.7, Tổng thống Barack Obama sẽ có chuyến thăm Moscow, đánh dấu một đỉnh điểm mới trong mối quan hệ Nga- Mỹ.

Năm ngoái, quan hệ Nga - Mỹ rơi vào tình trạng tồi tệ sau cuộc chiến của Nga với Gruzia. Bên cạnh đó, việc Mỹ theo đuổi hệ thống phòng thủ tên lửa ở châu Âu và ủng hộ sự mở rộng của Liên minh Bắc Đại Tây Dương (NATO) cũng bị Nga coi là hành động khiêu khích.

Từ khi Obama nhậm chức, Mỹ đã có nhiều động thái cải thiện quan hệ với Nga. Gần đây, NATO và Nga mở lại hợp tác quân sự. Nga cũng đồng ý cho Mỹ và NATO mượn đường để chuyển vũ khí và quân nhu sang chiến trường Afghanistan.

Chỉ 3 ngày trước chuyến thăm của Tổng thống Mỹ, Tổng thống Nga Dmitri Medvedev cho rằng cả Washington lẫn Moscow đều phải bỏ qua các điểm khác biệt để cùng nhau giải quyết các vấn đề kinh tế và chính trị thế giới.

Các nhà phân tích cho rằng, chuyến công du đầu tiên của ông Obama đến Moscow sẽ đem lại kết quả, khi cả hai đều ý thức cải thiện quan hệ song phương. Giới ngoại giao nhận định ông Obama sẽ tán thành với người đồng cấp Nga những vấn đề cơ bản trong thoả thuận cắt giảm các kho đầu đạn hạt nhân của mỗi bên. Washington cũng hy vọng Moscow sẽ cho phép quân đội Mỹ vận chuyển các loại hàng hoá quân sự cho lực lượng Mỹ ở Afghanistan qua lãnh thổ Nga. Chi tiết quan trọng của cuộc gặp ở Moscow là đưa ra Hiệp ước mới về vũ khí tấn công chiến lược. Trước đó, Tổng thống Obama và Tổng thống Medvedev cũng đã thúc đẩy các cuộc đàm phán về hiệp ước vũ khí chiến lược mới nhằm thay thế Hiệp ước cắt giảm vũ khí chiến lược (START-1) sắp hết hạn.

Dù trọng tâm thảo luận trong các cuộc họp tập trung vào các vấn đề - từ kinh tế đến an ninh, từ quan hệ song phương đến những vấn đề quốc tế mà hai bên có chung lợi ích, nhưng mục đích chính của sự kiện lịch sử này là phương cách cải thiện quan hệ Nga- Mỹ, hai cường quốc có nhiều điểm tương đồng. Nguyên nhân hàng đầu thúc đẩy Nga và Mỹ xích lại gần với nhau, đó là những ký ức ảm đạm thời kỳ Chiến tranh Lạnh mà cả hai đều không muốn một lần nữa kinh qua. Thứ đến là Nga đã luôn muốn mở cửa sang châu Âu và nếu quan hệ của Nga-Mỹ cải thiện, Nga sẽ một lần nữa xích lại gần EU và NATO.

Tuy nhiên, việc cải thiện mối quan hệ vốn có nhiều ân oán không phải là điều dễ dàng khi có quá nhiều bất đồng trong những vấn đề nóng của thế giới như Triều Tiên, Iran hay cuộc chiến 5 ngày giữa Nga và Gruzia hồi tháng 8.2008; hoặc như vấn đề Mỹ vẫn kiên quyết giữ nguyên quan điểm triển khai “Lá chắn tên lửa” ở Ba Lan và CH Czech.

Nếu cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Nga- Mỹ tại Moscow suôn sẻ, người ta vẫn cò quyền hy vọng hai cường quốc này sẽ tiếp tục gạt bỏ dần những bất đồng, cùng chung tay giải quyết những vấn đề khủng hoảng mang tính chất toàn cầu.

K.D