Lý do mà VAFI đưa ra giải thích cho đề xuất trên là khi đẩy lãi suất huy động về mức 0% sẽ kéo giảm lãi suất cho vay, 'khoá' các kênh đầu cơ để tiền không chảy khỏi ngân hàng. Từ đó, kích thích hệ thống doanh nghiệp (DN) và thị trường chứng khoán phát triển.

Tuy nhiên, không đơn giản như vậy, bởi ai cũng có thể nhận thấy là nếu đưa lãi suất tiền gửi VND về 0%, trong bối cảnh có nguy cơ lạm phát cao (khoảng 3,5%), thì rõ ràng tiền gửi của người dân ‘vơi’ dần nếu gửi ngân hàng. Và giải pháp họ lựa chọn sẽ là mua vàng, ngoại tệ hoặc đầu tư vào các kênh khác, thậm chí gửi tiền ra các ngân hàng nước ngoài chứ không gửi ngân hàng trong nước.

Khi đó, hệ thống ngân hàng sẽ thiếu tiền gửi, vừa hứng chịu rủi ro thanh khoản, vừa không có đủ tiền để đáp ứng nhu cầu tín dụng của nền kinh tế. Như vậy, thay vì giúp đỡ DN, hệ thống tài chính - tín dụng có thể bị rối loạn và DN thiếu vốn đầu tư kinh doanh, mất nguồn lực để tăng trưởng, bảo đảm công ăn việc làm cho người lao động...

Mặt khác, khi việc huy động vốn càng khó thì các ngân hàng sẽ phải siết chặt đầu ra. Các DN thiếu vốn sản xuất hoặc là phá sản hoặc là chấp nhập vay tín dụng đen với lãi suất cao dẫn đến chi phí tăng, không thể cạnh tranh với hàng ngoại nhập dẫn đến nguy cơ phá sản hàng loạt.

Đặc biệt nguy hiểm hơn là khi không gửi ngân hàng người ta sẽ mua vàng (nếu bất động sản bị kiểm soát), đẩy giá vàng lên cao so với giá thế giới cũng là đẩy giá nội tệ xuống và lạm phát sẽ càng tăng lên.

Theo quy luật thì kinh tế phát triển để bù lại lạm phát tăng, đằng này kinh tế không phát triển, trì trệ mà lạm phát tăng thì chắc chắn sẽ ảnh tiêu cực đến toàn bộ nền kinh tế - xã hội, nguy cơ khủng hoảng kinh tế là hiện hữu! Chưa kể là gửi tiền vào ngân hàng rủi ro khá cao, trong trường hợp ngân hàng phá sản không còn khả năng thanh khoản người gửi tiền coi như mất trắng, nếu lãi suất bằng 0% sẽ không ai gửi!

Thực tế thì vẫn có nhiều nước áp dụng lãi suất tiền gửi bằng 0% nhưng khi họ giữ được lạm phạt bằng 0 hoặc âm. Khi đó người dân gửi tiền vào ngân hàng mà không sợ đồng tiền mất giá, số tiền vẫn được giữ nguyên.

Theo các hãng xếp hạng tín nhiệm có uy tín thì mức độ rủi ro của Việt Nam cao hơn so với đa số các nước trong khu vực. Như vậy, rủi ro cao thì lãi suất phải cao hơn để bù đắp cho rủi ro đó và lạm phát Việt Nam cũng cao hơn nhiều so với quốc tế và khu vực.

Ngoài ra, việc hạ lãi suất dần về 0% được cho là biện pháp rất cực đoan vì còn những người hưu trí, người lớn tuổi không còn tuổi lao động họ sống chủ yếu nhờ tiết kiệm, tích cóp gửi ngân hàng trước đây. Vì vậy, nếu áp dụng quy định này thì sẽ đẩy rất nhiều người sống bằng tiền tiết kiệm rơi vào khó khăn, túng thiếu…

VAFI là một hiệp hội về đầu tư tài chính, đại diện cho một số lượng lớn các nhà đầu tư nên đề xuất của họ cần được cơ quan chức năng xem xét, sớm có phản hồi chính thức.

Bởi vấn đề tài chính, ngân hàng được đông đảo công luận quan tâm, nhất là những đề xuất gây “sốc” kiểu này dễ gây tâm lý hoang mang trong dư luận xã hội, có thể ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường đầu tư, kinh doanh của đất nước.

Lãi suất tiền gửi bằng 0% tưởng có lợi cho ngân hàng vì họ vẫn cho vay ra có lãi suất cao nhưng thực tế thì ngân hàng dễ phá sản vì sẽ không có tiền gửi vào do người dân không chấp nhận gửi tiền mà không có lãi. Như vậy, có thể khẳng định rằng việc đề xuất hạ lãi suất tiền gửi bằng 0% thực ra là "lợi bất, cập hại", tiêu cực không nên chấp thuận.

Thạc sỹ, luật gia Phạm Văn Chung