Không phổ biến như các loại bánh truyền thống khác như: bánh chưng, bánh lá…, bánh mật được người Vĩnh Lộc - Thanh Hoá làm trong những ngày lễ, tết lớn hoặc làm quà cho người ở xa về.

Muốn làm bánh mật ngon trước tiên phải chọn được loại gạo nếp thơm, (bột gạo quyết định đến 50% hương vị của bánh). Gạo nếp được xay khô cho thật mịn (bột càng mịn thì bánh càng dẻo), sau đó đổ mật vào trộn đều với bột, phải chú ý bàn tay nhào bột thật khéo, để bột không quá loãng hoặc quá khô, bánh cũng sẽ ngọt, nhạt không đều.

Tiếp đó là chuẩn bị nhân bánh, đậu xanh (còn nguyên hạt hay đã tách đôi đều được) ngâm nước đến khi tróc vỏ, rồi mang ra đãi sạch, sau đó cho vào nồi nấu như nấu cơm, thêm ít muối để nhân đậm đà. Nhân chín, đem ra cối giã thật nát, cho mật trộn đều, để màu nhân cùng giống với màu bánh.

Lá gói bánh thường phải là lá chuối khô, được xé đều, lau chùi sạch sẽ, và xếp lại thành cặp, để khi gói không mất thời gian xếp lá. Để chiếc bánh giữ được thời gian lâu và có mùi thơm đặc trưng thì lá chuối phải để khô tự nhiên, hạn chế dùng lá chuối hơ lửa, vì sẽ làm bánh dễ hỏng, có mùi khói, mất đi hương vị tự nhiên.

Xong phần nguyên liệu, là đến công đoạn gói bánh, nặn bột thành hình tròn (to nhỏ tuỳ theo chủ ý người làm), sau đó miết lại để có độ lõm ở phần giữa, dùng muỗng cho nhân vào giữa vỏ bánh, gấp lại nhẹ nhàng, sao cho vỏ bánh được hàn kín, hạn chế để hở nhân, nếu không bánh dễ bị thiu. Tiếp đó, đặt bánh vào lá chuối, cuộn tròn và lăn lại để bánh có hình dài như quả chuối ngự, dùng dây buộc hai đầu cho kín, để nước không vào được trong bánh.

Bánh gói xong bắc lên bếp, chưng cách thuỷ, chú ý giữ lửa đều hai bên để không bị sống góc.Theo kinh nghiệm chưng bánh dân gian thì, trước khi luộc bánh thắp một nén hương, khi nén hương cháy hết thì bánh chín.

Bánh mật thường để nguội mới ăn, người ta buộc bánh mật treo lên dây cho ráo nước, đợi bánh nguội hẳn thì bóc ra, cắt từng khoanh. Khi ăn có vị ngọt mát của mật, vị dẻo của gạo nếp, vị thơm của đậu và đậm đà của hương vị quê hương. 

TT (st)