Lễ hội "Hết Chá" được tổ chức vào mùa xuân, là lễ hội đoàn kết cộng đồng làng bản trước mùa xuân sang, mùa của vạn vật cỏ cây đâm chồi nảy lộc, mùa của sức sống mãnh liệt tình yêu đôi lứa. Là hình thức sinh hoạt văn hóa tâm linh, tín ngưỡng sâu sắc, có ý thức gắn kết sát cánh bên nhau tự tin bước vào mùa vụ mới.

Đây cũng là ngày lễ tạ ơn đất trời, tạ ơn sinh thành, giáo dưỡng, cầu chúc cho vạn vật hòa hợp, sinh sôi nảy nở, cuộc sống an lành, yên vui. Lễ hội cũng là dịp để bà con dân tộc Thái thể hiện tình đoàn kết cộng đồng, cùng giúp nhau vươn lên trong cuộc sống.

Theo truyền thống, các nghi lễ "Hết Chá" do các cá nhân, hộ gia đình có điều kiện luân phiên đứng ra tổ chức với sự tham gia của cộng đồng làng bản.

Cây nêu là vật trung tâm của lễ hội, đã đựoc làm từ truớc, trong buổi lễ, dân bản sửa soạn dựng cây nêu để làm lễ. Theo truyền tích của người Thái, các vị thần linh và tổ tiên về sẽ trú ngụ trong cây nêu.

Buổi lễ được bắt đầu bằng lời tuyên bố của ông chủ tế. Tiếng chiêng trống rộn ràng nổi lên, cùng lúc đó, các ông thầy mo dẫn đầu đoàn ruớc hoa ban, hoa bó pip đến chỗ dựng cây nêu.

Khi mọi thứ đã ổn định, 3 ông thầy mo sẽ khấn mời thần linh về dự lễ,  xuống trần ăn tết, ăn măng giữa mùa hoa ban nở và cùng đánh trống đánh chiêng, múa xoè cho vui bản.

Nhiều tích truyện từ xưa được kể và dựng lại với diễn xuất của chính những người dân bản, theo lối gái giả trai, trai giả gái gây cười cho khán giả. Ví dụ như tích truyện cô gái chăm chỉ và chàng trai lười biếng.

Lễ hội cũng là dịp để bà con dân tộc Thái thể hiện tình đoàn kết cộng đồng, cùng giúp nhau vươn lên trong cuộc sống. Đến với Lễ hội, rất nhiều trò chơi dân gian, món ăn truyền thống đã đựơc đem ra thi thố, góp vui. Du khách cũng được chơi, thuởng thức những món ăn thú vị của nguời Thái.

K.D (st)