Ngày 1.9.1969, vị đại tá 27 tuổi Muammar Gaddafi cùng một nhóm sĩ quan quân đội đã làm một cuộc đảo chính, lật đổ vương triều Idris ở Libya. 42 năm sau, từ hầm ngầm sâu dưới lòng đất thành phố Sirte, hoặc Bani Walid, hoặc Sabha, ông Gaddafi kêu gọi những người ủng hộ cuối cùng của mình tiếp tục cuộc chiến, biến Libya thành biển lửa.

Trong đoạn băng ghi âm phát trên kênh truyền hình Al-Rai TV của Syria hôm 2.9, vị Tổng thống bị lật đổ cảnh báo rằng, các lực lượng bộ tộc trung thành với ông được trang bị tốt và sẵn sàng cho một cuộc chiến lâu dài. “Chúng tôi sẽ không đầu hàng nữa, chúng tôi không phải đàn bà, chúng tôi sẽ tiếp tục chiến đấu”. “Đây là một cuộc chiến trường kỳ. Chúng tôi sẽ chiến đấu từ nơi này đến nơi khác, từ thị trấn này đến thị trấn khác, từ thung lũng này đến thung lũng khác, từ dãy núi này đến dãy núi khác”. Ông Gaddafi cũng cho biết sẽ tìm mọi cách để ngăn chặn lực lượng nổi dậy xuất khẩu dầu. Vị Tổng thống bị lật đổ còn nhấn mạnh yêu cầu NATO và Liên Hợp Quốc chấm dứt can thiệp vào Libya, các bộ tộc của Libya không bao giờ chấp nhận sự hiện diện của quân đội nước ngoài, đặc biệt là khi họ âm mưu chiếm đoạt nguồn tài nguyên dầu mỏ.

Tuyên bố trên được đưa ra ngày sau khi quân nổi dậy kéo dài thời hạn buộc lực lượng trung thành của ông Gaddafi hạ vũ khí thêm 1 tuần. Quân nổi dậy tin rằng, ông Gadhafi đang ẩn náu ở một trong 3 nơi: Sirte, Bani Walid và Sabha. Nhưng nhiều khả năng, vị Tổng thống bị lật đổ cùng người con trai thứ hai Saif al-Islam và giám đốc cơ quan tình báo Libya Abdullah al-Senussi đang ở Bani Walid.

Việc Tripoli bị thất thủ khiến gia đình ông Gaddafi ly tán, “đệ nhị phu nhân” Safiya cùng 2 con trai Mohammed, Hannibal và cô con gái Aisha đã sang Algeria lánh nạn. Nhật báo El Watan cho rằng, ông Gaddafi đang ở thị trấn biên giới Ghadamis, giáp Algeria và điện thoại cho Tổng thống Algeria Abdelaziz Bouteflika xin tỵ nạn, nhưng ông Bouteflika từ chối bắt điện thoại.

Lực lượng nổi dậy khẳng định, chế độ Gadhafi đang ở trong những giây phút cuối cùng và chiến thắng nằm trong tầm tay họ. Bình luận về những tuyên bố mâu thuẫn của hai con trai ông Gadhafi (Saif al-Islam thề quyết chiến, Saadi yêu cầu thương lượng), người phát ngôn Hội đồng chuyển tiếp quốc gia NTC – chính quyền của quân nổi dậy, ông Abdel-Hafiz Ghoga nói: “Gia đình Gadhafi đang cố tìm đường thoát”. “Họ chỉ có con đường duy nhất là đầu hàng, chúng tôi sẽ để họ có một phiên toà xét xử công bằng”.

Trước đó, hôm 1.9 tại Paris, Hội nghị "Những người bạn của Libya" chính thức được khai mạc với sự tham dự của đại diện hơn 60 quốc gia và tổ chức quốc tế. Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy cho biết các nước đã bãi bỏ phong tỏa nhiều tài sản của chính quyền Muammar Gaddafi và khoảng 15 tỷ USD đã được giải ngân. Tuy nhiên ông Sarkozy cũng hối thúc NTC bắt đầu một tiến trình hoà giải. Trong khi đó, Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton yêu cầu NTC cảnh giác với chủ nghĩa cực đoan trong hàng ngũ của họ và không để vũ khí rơi vào tay lực lượng khủng bố.

Một ngày sau, ngoại trưởng 27 nước thành viên Liên minh châu Âu (EU) bắt đầu cuộc họp không chính thức kéo dài 2 ngày tại thành phố Sopot của Ba Lan nhằm thảo luận tình hình Trung Đông và Bắc Phi, trong đó có vấn đề tái thiết Libya. Tại cuộc họp, ngoại trưởng các nước EU thảo luận các biện pháp giúp chính quyền mới ở Libya thành lập hệ thống nhà nước nhằm lập lại trật tự và an ninh, bảo đảm ổn định và phát triển lâu dài với sự tham gia của các công ty châu Âu vào lĩnh vực dầu mỏ và xây dựng cơ sở hạ tầng.

Đ.H.T

(Theo Reuters/AP)