Từ ngày 28.4.2023, Chi cục Hải quan cửa khẩu Mộc Bài triển khai quy trình soi chiếu hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh bằng máy soi container di động phục vụ kiểm tra hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh qua cửa khẩu Mộc Bài. Tuy nhiên, do máy phát sinh lỗi kỹ thuật nên ngừng hoạt động, đến ngày 24.5.2023, máy được chính thức đưa vào hoạt động trở lại, cho thấy những kết quả đáng ghi nhận.

Máy soi container di động hiệu Eagle M60 do Đội Kiểm soát hải quan- Cục Hải quan Tây Ninh chịu trách nhiệm tổ chức quản lý, vận hành. Máy được đặt tại địa điểm tập kết, kiểm tra, giám sát hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu ở khu vực biên giới của Công ty TNHH Chợ cửa khẩu Mộc Bài do Chi cục Hải quan cửa khẩu Mộc Bài theo dõi, quản lý kho bãi, địa điểm.

Máy hoạt động trên nền công nghệ tia X, chu trình vận hành được điều khiển hoàn toàn tự động bằng hệ thống máy tính thông minh, hiện đại. Thông qua hệ thống giám sát, soi chiếu trên thiết bị, công chức Hải quan sẽ biết được toàn bộ hàng hoá trong container mà không phải trực tiếp mở container để kiểm tra như trước đây.

Qua thống kê, đến ngày 20.8.2023, máy đã thực hiện soi chiếu 1.656 container các loại, trung bình hằng tháng đạt 64,68% đến 83,64% so với định mức tối thiểu được giao là 770 container mỗi tháng. Việc kiểm tra qua máy soi container (kiểm tra không xâm nhập) tạo thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu hàng hoá, rút ngắn thời gian thông quan và giảm chi phí cho doanh nghiệp, góp phần kiểm soát ngày càng chặt chẽ hơn, đấu tranh phòng, chống hiệu quả hơn đối với các hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới.

Qua soi chiếu đã phát hiện 15 vụ vi phạm (15 container) với lỗi khai sai so với thực tế về số lượng, tên hàng; tỷ lệ phát hiện vi phạm đạt 0,91%; mặt hàng sai phạm thường là hàng kinh doanh tiêu dùng, lỗi vi phạm thường là sai về số lượng so với thực tế hoặc khai sai tên hàng.

​

Thực hiện việc soi chiếu hàng hoá bằng máy soi container di động.

Trước đây, để kiểm tra một container phải mất trên một giờ đồng hồ, với thiết bị này, việc kiểm tra chỉ mất khoảng vài phút là biết được chủng loại, số lượng hàng hoá trong container... Quy trình kiểm tra hiện đại giúp nâng cao công tác quản lý Nhà nước về hải quan, tiết kiệm được nhân lực cho đơn vị, nâng cao hiệu quả trong kiểm soát rủi ro. Về phía doanh nghiệp, kiểm tra hàng hoá qua máy soi container giúp giảm chi phí nâng, hạ container, tháo dỡ hàng hoá, lưu kho bãi, đồng thời bảo đảm an toàn cho hàng hoá, nhất là các loại hàng hạn chế dịch chuyển, có giá trị cao, dễ vỡ, hàng có yêu cầu bảo quản cao. Phương thức kiểm tra này còn cho phép lưu hình ảnh kết quả kiểm tra một cách khách quan, thuận tiện cho việc lưu trữ, tra cứu sau này.

Có thể nói, việc đưa máy soi container di động vào hoạt động ngoài việc đáp ứng yêu cầu chuẩn hoá các thủ tục thông quan hàng hoá, còn góp phần quan trọng trong thực hiện hiệu quả việc cải cách, hiện đại hoá công tác kiểm tra hải quan, tạo thuận lợi tối đa cho hoạt động xuất nhập khẩu của cộng đồng doanh nghiệp. Quan trọng hơn nữa là các thiết bị hiện đại này sẽ giúp hạn chế, khắc phục các tồn tại trong công tác giám sát, giúp ngành Hải quan có những công cụ giám sát hoàn toàn chủ động, minh bạch và hiệu quả.

Ngày 10.1.2023, Cục trưởng Cục Hải quan Tây Ninh ban hành Quyết định số 20/QĐ-HQTN về quy chế phối hợp trong quản lý vận hành máy soi và thực hiện Quyết định số 3272/QĐ-TCHQ ngày 24.11.2020 của Tổng Cục trưởng Tổng cục Hải quan về quy định kiểm tra hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu bằng máy soi container.

Một số quy định chung trong quy chế gồm: Đội Kiểm soát hải quan chịu trách nhiệm tổ chức quản lý, vận hành máy soi container an toàn, hiệu quả và kiểm tra hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu bằng máy soi container theo quy định. Đội trưởng Đội Kiểm soát hải quan phân công cụ thể trách nhiệm công chức, nhân viên thực hiện các bước nghiệp vụ theo quy trình lựa chọn, kiểm tra hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu bằng máy soi container; quy định thời gian hoạt động, phân công ca trực, làm việc bảo đảm việc soi chiếu, thông quan hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu (kể cả ngoài giờ hành chính); chủ trì tham mưu lãnh đạo Cục Hải quan khi có yêu cầu phối hợp của lực lượng chức năng (Công an, Bộ đội Biên phòng, Quản lý thị trường...) về kiểm tra hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu bằng máy soi.

Phòng Nghiệp vụ là đầu mối tiếp nhận các thông tin lô hàng, đối tượng rủi ro, dấu hiệu rủi ro, dấu hiệu vi phạm, thông tin nghi vấn và các thông tin khác (nếu có) từ các đơn vị thuộc và trực thuộc Cục Hải quan; từ các đơn vị thuộc, trực thuộc Tổng cục Hải quan và áp dụng nghiệp vụ quản lý rủi ro để phân tích, đánh giá thông tin thu thập, đề xuất biện pháp kiểm tra bằng may soi và cập nhật vào hệ thống theo quy định.

Đối tượng và phạm vi soi chiếu là hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu thuộc tờ khai hải quan được hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan phân luồng kiểm tra bằng máy soi (tiêu chí S); theo đề nghị chuyển soi chiếu của các đơn vị thuộc và trực thuộc Cục Hải quan; theo danh sách container phải soi chiếu của Tổng cục Hải quan; hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu theo đề nghị soi chiếu của Cục Hải quan tỉnh, thành phố; theo đề nghị phối hợp của lực lượng chức năng khác (như Công an, Bộ đội Biên phòng, Quản lý thị trường...).

Công chức Hải quan thực hiện quy trình soi chiếu hàng hoá bằng máy soi container di động.

Trường hợp máy soi gặp sự cố, công chức kiểm tra bằng máy soi có trách nhiệm báo cáo lãnh đạo Đội Kiểm soát hải quan điều phối hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu cần phải soi chiếu qua địa điểm soi chiếu thuộc Cục Hải quan tỉnh, thành phố thuận tiện hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu.

Trường hợp không thể điều phối được thì báo cáo về Cục Hải quan Tây Ninh (qua Văn phòng Cục, Phòng Nghiệp vụ) và đồng thời thông báo cho các chi cục Hải quan trực thuộc biết để thực hiện kiểm tra thực tế hàng hoá tại địa điểm kiểm tra của chi cục Hải quan, kể cả đối với trường hợp tờ khai đã được hệ thống phân luồng yêu cầu phải soi chiếu hoặc hàng hoá thuộc danh sách container phải soi chiếu. Chi cục trưởng Chi cục Hải quan chịu trách nhiệm quyết định hình thức và mức độ kiểm tra thực tế theo quy định.

Văn phòng Cục Hải quan tỉnh, Phòng Nghiệp vụ tham mưu lãnh đạo Cục Hải quan báo cáo về Tổng cục Hải quan (qua Cục Tài vụ quản trị, Cục Quản lý rủi ro) để chỉ đạo khắc phục sự cố máy soi; không lựa chọn container kiểm tra qua máy soi trong thời gian máy soi chưa khắc phục sự cố.

Trường hợp kết quả soi chiếu không có nghi vấn thì thông tin kịp thời cho chi cục Hải quan nơi đăng ký tờ khai hải quan qua e-mail trên hệ thống Cloud office và điện thoại trực tiếp để thực hiện thông quan/giải phóng hàng/mang hàng về bảo quản và giám sát cho hàng ra khỏi khu vực địa điểm soi chiếu. Trường hợp hệ thống Cloud office không hoạt động, công chức sử dụng hình thức trao đổi bằng Fax, Zalo, Viber... nhưng phải bảo đảm tính chính xác, khách quan và tự chịu trách nhiệm về nội dung trao đổi.

Trường hợp kết quả kiểm tra bằng máy soi có nghi vấn hoặc không có nghi vấn nhưng có yêu cầu của Chi cục Hải quan nơi đăng ký tờ khai hải quan phải kiểm tra thực tế hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu để xác định nghi vấn thì công chức kiểm tra bằng máy soi có trách nhiệm bàn giao hồ sơ, chứng từ cho Chi cục Hải quan nơi quản lý địa điểm soi chiếu để thực hiện kiểm tra thực tế hàng hoá theo quy định.

Kết quả soi chiếu có nghi vấn phải được cập nhật trên hệ thống và ghi nhận tại Mẫu số 06/PGKQKT/GSQL (ban hành kèm theo Thông tư số 39/2018/TT-BTC ngày 20.4.2018 của Bộ Tài chính) theo các nhóm tính chất, đặc điểm nghi vấn như sau: Nghi vấn hàng không đồng nhất so với hàng hoá theo khai báo; nghi vấn có hàng hoá khác ngoài hàng hoá khai báo; nghi vấn thừa/thiếu về số lượng/trọng lượng/khối lượng/so với khai báo; nghi vấn có hình ảnh bất thường nhưng chưa xác định rõ nội dung; nghi vấn khác.

Giang Hà