Trên đồng hoa dại (ảnh minh hoạ)

Mấy hôm nay, thời tiết trở lạnh. Buổi sáng ra đường gió cứ thốc từng cơn vào mặt. Mùa đông cũng bắt đầu vào mùa khô của vùng đất biên giới Tây Nam. Cảnh đồng khô cỏ cháy của miền nắng rát mang sắc vàng rất đặc trưng và khó tả, khiến người ta vừa u hoài vừa hy vọng một sức sống mới sẽ trỗi dậy khi mùa xuân đến.

Trên nền bức tranh đó lại xanh thăm thẳm sắc lá của loài hoa dại có màu trắng tinh khiết. Đó là hoa cỏ hôi. Chúng mọc mọi nơi có thể- chỉ cần có đất. Hoa nở khi chớm đông và rồi tàn phai khi xuân sang, nương nhờ làn gió mang những nhị hoa bé bỏng thụ phấn khắp nơi.

Bông cỏ hôi có nhiều tên như: cỏ Lào, yến bạch, cây lốp bốp, cây phân xanh, cây cứt lợn… Tôi thích gọi là cỏ hôi vì mùi đặc trưng của nó khi bứt một chiếc lá vò nhẹ rồi ngửi thoảng mùi hăng hắc như lá hoa cúc. Hoa cỏ dại này cũng thuộc họ cúc. Có nhà thơ yêu thích còn đặt cho nó tên hoa báo xuân vì khi hoa nở là lúc xuân cận kề.

Tôi nhớ hồi còn nhỏ, vào buổi sáng tinh mơ khi những chùm bông cỏ hôi nở trắng loá, lũ học trò bé tí co ro trong áo len mỏng đi bộ tới trường trên đường làng quen thuộc. Cảnh vật mang chút buồn mơ hồ như lãng đãng khói sương mỗi khi nhớ về.

Khoảng độ thời gian này, cô tôi sẽ chặt từng cụm cỏ hôi làm phân xanh cho các vồng khoai lang mới vun trồng. Theo cô, khi được bón loại phân này, khoai lang sẽ mau phát triển dây và củ cũng to hơn. Trong khoảng sân nhà là vạn thọ tốt tươi, bên cạnh những hàng khoai lang xanh mướt mát hứa hẹn mùa bội thu. Tôi cảm thấy tết như đã về gần bên, lòng nôn nao bao niềm vui rộn rã.

Cây cỏ hôi bình dị, không màu mè nhưng lại là nguồn dược liệu quý. Đơn giản nhất, nếu bị đứt tay chảy máu chỉ cần hái một nắm lá nhỏ, nhai dập, rịt vào vết thương thì cầm máu được ngay. Các nhà khoa học đã chứng minh tinh dầu có trong hoa và lá cây cỏ hôi làm thuốc kháng sinh, kháng viêm tốt mà không gây tác dụng phụ.

Do môi trường ngày càng nhiều khói bụi ô nhiễm, bệnh hô hấp phổ biến. Dân gian thường hay dùng cây cỏ hôi trị bệnh viêm xoang. Đối với tôi, hoa cỏ màu trắng tinh khôi cứ thường nhắc nhớ ngày tuổi thơ bình yên, dung dị. Nhớ những ngày đông lạnh giá, tôi thường hay thơ thẩn một mình tìm từng cụm hoa cỏ hôi rồi ép vào giữa hai móng tay cho nổ lép bép làm trò vui.

Mùa đông năm nay, thời tiết thay đổi thất thường khiến tôi càng nhớ về mùa khô năm cũ. Nhớ những cơn lạnh sướt qua đôi má căng tròn bé thơ với sương trắng là đà trên ngọn bông cỏ hôi.

Nguyễn Hồng Vân