Trời nắng như nung, tiếng rao tàu hủ như cơn mưa rào bất chợt thả những giọt thanh âm mát rượi xuống không gian.

Tôi gọi bà tàu hủ dáng gầy bên chiếc xe tủn mủn bình, lon, hũ, ly, chén, muỗng…

Món tàu hủ non này là “món tủ” của mẹ tôi hàng chục năm dài.

Bước đầu tiên để có một nồi tàu hủ non là đậu nành mua về phải lựa sạch hạt lép, đá sạn rồi đem phơi nắng cho giòn. Nếu nắng tốt thì hai nắng đã đạt, nếu vào mùa mưa thì phơi đậu cực hơn. Sau đó cho đậu vào cối đá, loại cối quay tay để “kháp vỏ đậu” cho hạt đậu nành bể hai bể ba ra. Rồi dùng cái nia nhỏ, sảy cho hết vỏ đậu, chỉ còn lại ruột mà thôi.

Lúc này mẹ tôi sẽ dùng lon sữa bò mà đong, cứ hai lon đậu là tương ứng với năm lít nước nấu. Muốn có một nồi tàu hủ non bán lúc 2 giờ trưa thì 8 giờ sáng đã ngâm đậu. Ngâm đến 10 giờ thì đem vo và lược sạch sạn cát. Sau đó lại cho vào cối đá mà xay. Cứ múc một vá đậu là quay bốn vòng, chỗ ruột đậu đó sẽ thành dòng sữa trắng thơm lừng chảy từ thành cối đá xuống rãnh cối rồi ra miệng cối xuống chiếc thau hứng sẵn. Số nước dùng cho 2 lon đậu ấy sẽ tính từ lúc xay đậu cho tới khi lược xong. Nếu hơn số nước ấy thì chén tàu hủ sẽ mềm oặt nát bể, còn ít hơn số nước đó thì tàu hủ khá cứng, bán không có lời.

Ðậu nành xay xong thì lược và cho lên bếp nấu, dùng vỏ trấu hoặc nan bổi hay củi cao su sao cho dễ cháy và nhanh sôi nhất. Còn nếu nấu bằng củi chắc, lửa riu riu thì nồi đậu sẽ “xích đít” cho ra mùi tàu hủ non khen khét.

Trong khi nấu nước đậu nành, mẹ tôi dùng hai trăm gam bột gạo với 250ml nước khuấy cho bột gao tan đều, chờ nồi nước đậu nành sôi lên thì chế nước bột gạo đó vô. Trong khi chờ nồi nước sôi, mẹ sẽ dùng cái nồi nhỏ hơn cái thúng, cho nồi nằm vào thúng, còn kẻ hở giữa nồi và thúng thì sẽ chèn vỏ trấu vào.

Nồi sữa đậu nành ấy sau khi cho vào chiếc nồi trấu thì bỏ vào một góc nào đó cho yên chờ chừng 30 phút để nó đặc lại. Trong thời gian chờ tàu hủ non đặc, mẹ tôi sẽ cạo gừng xắt sợi rồi cho vào lon gô lược nước đường. Màu đường thốt nốt phủ một lớp mỏng lên khuôn mặt trắng tuyết của chén tàu hủ rất bắt mắt, thêm vài sợi gừng thơm cay nữa là giảm cảm giác ngán vị ngọt đi. Ðể đậm đà hơn, chén tàu hủ non có khi còn có nước cốt dừa. Hai vị béo ngọt hoà cùng vị thanh đạm của chén tàu hủ dù nóng hôi hổi nhưng cũng sẽ làm cái nắng ban trưa không còn ngột ngạt.

Bây giờ hầu như không còn ai đựng tàu hủ non trong nồi ủ trấu nữa rồi, vì vỏ trấu khó tìm, vận chuyển đi xa vỏ trấu sẽ bay búa xua vào nồi tàu hủ. Người bán tàu hủ non giờ dùng bình đựng nước đá để đựng, vừa giữ ấm vừa tiện lợi. Nhưng nếu ai được một lần ăn tàu hủ ủ trong nồi trấu sẽ nghe hương vị rất khác biệt với tàu hủ bình đá.

Mẹ tôi nay đã bảy mươi, tay chân yếu nhiều nên tàu hủ non chỉ là món trong ký ức. Còn tôi, chỉ biết tìm nhặt hương xưa qua tiếng rao buổi trưa hè.

THUỲ TRANG