Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ năm 2024 và Nghị định 168/2024/NĐ-CP có nhiều điểm mới, là cơ sở pháp lý để xây dựng văn hóa giao thông an toàn trên tinh thần thượng tôn pháp luật.

Đủ sức răn đe

Thời gian qua, tình hình tai nạn giao thông trên địa bàn tỉnh diễn biến phức tạp. Năm 2024, toàn tỉnh xảy ra 423 vụ tai nạn giao thông, làm chết 254 người, bị thương 252 người. Trong đó, nguyên nhân gây tai nạn do đi không đúng phần đường chiếm 17,5%; không chú ý quan sát 30,3%; chuyển hướng không đúng quy định 17%; vượt không bảo đảm an toàn 7,3%.

Thiếu tá Nguyễn Thái Hiếu- Phó Đội trưởng Đội Tuyên truyền điều tra, giải quyết tai nạn, xử lý vi phạm giao thông thuộc Phòng Cảnh sát giao thông, Công an tỉnh cho biết, nguyên nhân dẫn đến các vụ tai nạn giao thông chủ yếu do người dân không chấp hành các quy tắc giao thông như: lái xe sau khi uống rượu bia, phóng nhanh, vượt ẩu, chuyển hướng, chuyển làn đường không bảo đảm an toàn, đi ngược chiều.

Một số vụ người điều khiển xe ô tô cố tình vượt đèn đỏ, chuyển hướng, không nhường đường cho xe đi thẳng, mở cửa xuống xe thiếu quan sát dẫn đến va chạm với người đi xe máy cùng chiều phía sau. Ngoài ra, nhiều trường hợp điều khiển phương tiện khi chưa đủ điều kiện lái xe. Các bậc phụ huynh thường có tâm lý chủ quan, giao xe mô tô, xe gắn máy, xe đạp điện cho con em điều khiển đến trường nhưng chưa hướng dẫn, dạy kỹ năng lái xe an toàn, chưa tìm hiểu pháp luật về giao thông, thiếu hiểu biết trong việc chấp hành biển báo, đèn tín hiệu...

Luật TTATGT đường bộ 2024 cũng như Nghị định số 168/2024/NĐ-CP có quy định biện pháp, chế tài, mức xử phạt tăng nặng đối với một số hành vi thuộc về lỗi cố ý, nguyên nhân chính gây ra tai nạn giao thông như: vượt đèn đỏ; đi ngược chiều; chuyển hướng không có tín hiệu báo hướng rẽ, chuyển hướng không nhường đường cho người đi bộ; mở cửa xe gây tai nạn; dùng tay cầm và sử dụng điện thoại hoặc thiết bị điện tử khác khi điều khiển phương tiện… Các lỗi vi phạm về quay đầu xe trên đường cao tốc, đi ngược chiều hoặc lùi xe trên cao tốc, đi mô tô vào đường cao tốc cũng được cụ thể hóa với mức phạt tăng mạnh nhiều lần so với quy định cũ.

Cụ thể, mức phạt tiền từ 18 triệu-20 triệu đồng đối với ô tô không chấp hành tín hiệu đèn giao thông (cao gấp 3-4 lần quy định cũ), phạt từ 4 triệu-6 triệu đồng đối với xe máy (cao gấp 5-6 lần quy định cũ). Các hành vi đi xe máy lạng lách, đánh võng bị phạt từ 8 triệu-10 triệu đồng (tăng 2 triệu đồng so với mức cũ) và có thể bị tịch thu phương tiện nếu vi phạm nghiêm trọng. Đáng chú ý là hành vi mở cửa xe, để cửa xe mở không bảo đảm an toàn gây tai nạn giao thông bị phạt lên tới 20-22 triệu đồng, tăng gấp 36-50 lần so với quy định cũ, nhằm nâng cao ý thức và bảo đảm an toàn giao thông cho tất cả người tham gia.

Nghị định số 168/2024/NĐ-CP cũng quy định mức phạt tăng mạnh đối với những hành vi vi phạm có nguy cơ gây tai nạn giao thông, các lỗi phổ biến. Đặc biệt, lái xe ô tô không chấp hành hiệu lệnh, chỉ dẫn của người kiểm soát giao thông bị phạt từ 18 triệu-20 triệu đồng (gấp 3-4 lần mức phạt cũ); lái xe cản trở, không chấp hành yêu cầu kiểm tra, kiểm soát của người thực thi công vụ mức phạt mới tăng 35 triệu-37 triệu đồng (gấp 6-8 lần mức phạt cũ). Đây là chế tài mạnh tạo sức răn đe, nâng cao trách nhiệm, ý thức của tài xe để thượng tôn pháp luật.

Thực tế, do mức xử phạt trước đây thấp nên nhiều trường hợp lái xe ô tô khi vi phạm đã cố tình chây ỳ, đóng cửa “cố thủ” trong xe hoặc bỏ đi gây khó khăn cho việc kiểm tra, xử lý của lực lượng chức năng. Những quy định mới tăng mức xử phạt với nhiều hành vi vi phạm TTATGT, giúp giảm thiểu tai nạn giao thông, thúc đẩy quá trình xây dựng văn hóa giao thông.

Có thể thấy, việc tùy tiện tham gia giao thông, coi thường pháp luật và các quy tắc giao thông là nguyên nhân dẫn đến tai nạn và những cái chết thương tâm. Việc tăng nặng mức phạt tiền với các hành vi và nhóm hành vi vi phạm quy tắc giao thông, quy định về quản lý Nhà nước trong lĩnh vực TTATGT đường bộ, kèm theo là các hình thức xử lý nghiêm khắc như: tịch thu phương tiện, tước giấy phép lái xe có thời hạn, trừ điểm giấy phép lái xe quy định tại Nghị định 168/2024/NĐ-CP của Chính phủ là một trong những biện pháp ngăn chặn hữu hiệu bằng luật pháp. Từ đó, có cơ sở để giảm thiểu vi phạm TTATGT, nguy cơ xảy ra tai nạn giao thông và thiệt hại do tai nạn gây ra.

Tiến tới xây dựng văn hoá giao thông

Luật sư Trần Thị Hạnh thuộc Đoàn Luật sư tỉnh Tây Ninh cho biết, Luật TTATGT đường bộ năm 2024 và Nghị định 168/2024/NĐ-CP ra đời được kỳ vọng sẽ hoàn thiện, phát triển hệ thống pháp luật Việt Nam, phù hợp với xu thế chuyên sâu hoá trong xây dựng pháp luật; giải quyết hiệu quả các vấn đề liên quan đến TTATGT hiện nay, nâng cao nhận thức, văn hoá khi tham gia giao thông của người dân; tạo giải pháp đột phá nhằm kiềm chế, kéo giảm bền vững tai nạn giao thông.

Luật TTATGT đường bộ có nhiều điểm mới như giấy phép lái xe được phân chia thành 15 hạng; quy định trừ điểm giấy phép lái xe; tăng độ tuổi tối đa của người lái xe; quy định kiểm định khí thải xe máy; bổ sung trường hợp được chở tối đa 2 người đối với xe mô tô.

Luật còn sửa đổi quy định về tín hiệu đèn giao thông; bổ sung trường hợp không được vượt xe; bổ sung các trường hợp không được dừng xe, đỗ xe; thay đổi thời gian bắt buộc bật đèn xe; quy định loại biển số xe không được định danh; bổ sung quy định đấu giá biển số xe máy, xe gắn máy; xe ô tô kinh doanh vận tải chở trẻ em mầm non, học sinh phải có thiết bị chống bỏ quên trẻ…

Cán bộ Phòng Cảnh sát giao thông, Công an tỉnh cho biết, Luật TTATGT đường bộ năm 2024 thay thế Luật Giao thông đường bộ năm 2008. Luật mới đã quy định cụ thể về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của lực lượng Công an trong công tác bảo đảm TTATGT; quy định về quá trình xử lý, quá trình hoạt động tuần tra, kiểm soát của lực lượng công an, sử dụng các phương tiện, thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ và sử dụng các cơ sở dữ liệu phần mềm trên hệ thống. Luật mới còn quy định cụ thể về những điểm, điều, khoản chuyển tiếp trong thông tư sang luật để cụ thể hoá, đây là hành lang pháp lý cho lực lượng Công an trong hoạt động quản lý Nhà nước về công tác bảo đảm TTATGT.

Để những quy định mới sớm đi vào cuộc sống, người dân cần nắm rõ và chấp hành nghiêm trong quá trình tham gia giao thông, đề cao vai trò thượng tôn pháp luật. Lực lượng chức năng sẽ tăng cường tuần tra, kiểm soát nhằm phát hiện, nhắc nhở, xử lý nghiêm các vi phạm, góp phần ngăn ngừa tai nạn giao thông trong thời gian tới.

An Đông – Thiên Di

(Còn tiếp)