“Ngày 17.5.2021, Báo Nhân Dân đăng bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng với tiêu đề “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam”.

Sau đó, bài viết này cùng nhiều bài viết khác đã được tập hợp in thành cuốn sách cùng tên. Cuốn sách có 464 trang khổ 16x24 tập hợp 28 bài viết của Tổng Bí thư là các bài viết, diễn văn, phát biểu tại các hội nghị…

Cuốn sách, bằng lý luận và thực tiễn khẳng định sự lựa chọn đúng đắn của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam khi lựa chọn con đường đi lên chủ nghĩa xã hội” - TS. Vũ Trung Kiên (Học viện Chính trị khu vực II) nói về tác phẩm của Tổng Bí thư.

TS. Vũ Trung Kiên đánh giá, trong bài viết “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam”, Tổng Bí thư đã đặt ra những câu hỏi rất cụ thể: “Chủ nghĩa xã hội là gì? Vì sao Việt Nam lựa chọn con đường xã hội chủ nghĩa? Làm thế nào và bằng cách nào để từng bước xây dựng được chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam? Thực tiễn công cuộc đổi mới, đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam thời gian qua có ý nghĩa gì và đặt ra vấn đề gì?”.

Đây là những đặt vấn đề và trả lời khá đầy đủ, chi tiết, thuyết phục về chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Thông qua thực tiễn hơn 90 năm ra đời, gắn bó, đồng hành cùng dân tộc của Đảng Cộng sản Việt Nam, đặc biệt là những thành tựu thuyết phục sau hơn 35 năm thực hiện đường lối đổi mới, tác giả khẳng định tính sáng tạo, đúng đắn của việc lựa chọn và xây dựng đất nước theo con đường của chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.

Về câu hỏi “Chủ nghĩa xã hội là gì?”, tác giả viết: “Xã hội xã hội chủ nghĩa là xã hội hướng tới các giá trị tiến bộ, nhân văn, dựa trên nền tảng lợi ích chung của toàn xã hội hài hoà với lợi ích chính đáng của con người, khác hẳn về chất so với  các xã hội cạnh tranh để chiếm đoạt lợi ích riêng giữa các cá nhân và phe nhóm…

Trong chế độ chính trị xã hội chủ nghĩa, mối quan hệ giữa Ðảng, Nhà nước và Nhân dân là mối quan hệ giữa các chủ thể thống nhất về mục tiêu và lợi ích; mọi đường lối của Ðảng, chính sách, pháp luật và hoạt động của Nhà nước đều vì lợi ích của nhân dân, lấy hạnh phúc của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu…”.

Về câu hỏi “Vì sao Việt Nam lựa chọn con đường xã hội chủ nghĩa?”, từ thực tiễn của các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước và bảo vệ Tổ quốc, từ thành tựu phát triển đất nước, nhất là sau 35 năm đổi mới, so sánh với các thể chế chính trị ở nước ngoài, tác giả đã khẳng định “đi lên chủ nghĩa xã hội là khát vọng của nhân dân ta, là sự lựa chọn đúng đắn của Ðảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, phù hợp với xu thế phát triển của lịch sử”…

Câu hỏi “làm thế nào và bằng cách nào để từng bước xây dựng được chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam?” là chủ đề xuyên suốt. Các bài viết trong cuốn sách này của tác giả là những chứng minh cho luận điểm này.

Đó là các bài viết của tác giả tại các hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Ðảng khoá XII, diễn văn bế mạc Ðại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII Ðảng Cộng sản Việt Nam và các bài phát biểu tại kỳ họp thứ nhất Quốc hội khoá XV, phiên họp đầu tiên của Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026, các hội nghị của các tổ chức chính trị - xã hội, các bộ, ngành, hội nghị cán bộ toàn quốc quán triệt, triển khai kết luận và quy định của Trung ương về công tác xây dựng, chỉnh đốn Ðảng, hội nghị văn hoá toàn quốc, hội nghị về đối ngoại toàn quốc, hội nghị tổng kết của Hội đồng Lý luận Trung ương…

Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng Cộng sản Việt Nam đã đề ra 5 quan điểm chỉ đạo, trong đó quan điểm đầu tiên là: “Kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên định đường lối đổi mới của Đảng; kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”. Như vậy có nghĩa là Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn trung thành với nguyên tắc xây dựng đất nước theo con đường xã hội chủ nghĩa.

Trong suốt hơn 90 năm qua, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn là một chính đảng đổi mới, tự đổi mới mình để thích nghi, phù hợp với điều kiện lịch sử cụ thể của Việt Nam. Đảng ra đời từ sự kết hợp giữa chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước của nhân dân Việt Nam. Chính từ sự đổi mới, sáng tạo này mà dù trải qua những khúc quanh co, thăng trầm của lịch sử, Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn luôn thể hiện là một chính đảng cách mạng tự đổi mới mình, tự vượt lên chính mình để xứng đáng là lực lượng lãnh đạo nhà nước và xã hội.

Năm 1991, khi hệ thống xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu và Liên Xô sụp đổ, Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn kiên định với con đường mà mình đã chọn. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII của Đảng năm 1991 đã ban hành Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Cũng tại Đại hội này, trong bối cảnh hệ thống xã hội chủ nghĩa trên thế giới lâm vào thoái trào, song từ tổng kết 5 năm đổi mới kể từ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI, Đảng Cộng sản Việt Nam đã nêu lên 6 đặc trưng của xã hội xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.

Đó là xã hội “Do nhân dân lao động làm chủ; có một nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và chế độ công hữu về các tư liệu sản xuất chủ yếu; có nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; con người được giải phóng khỏi áp bức, bóc lột, bất công, làm theo năng lực, hưởng theo lao động, có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện cá nhân; các dân tộc trong nước bình đẳng, đoàn kết và giúp đỡ nhau cùng tiến bộ; có quan hệ hữu nghị và hợp tác với nhân dân tất cả các nước trên thế giới”.

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, năm 2011, Đảng Cộng sản Việt Nam ban hành Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội” (bổ sung, phát triển năm 2011) với nhiều điều chỉnh, chuẩn hoá các đặc trưng trong xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.

Theo đó, “xã hội chủ nghĩa mà nhân dân ta xây dựng là xã hội dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; do nhân dân làm chủ; có nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và quan hệ sản xuất tiến bộ phù hợp; có nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; con người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện; các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp nhau cùng phát triển; có nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân do Đảng Cộng sản lãnh đạo; có quan hệ hữu nghị và hợp tác với các nước trên thế giới”.

Trên thế giới, các quốc gia, dân tộc đều tự tìm cho mình một con đường đi phù hợp với những đặc điểm lịch sử cụ thể của mình. Cùng là quân chủ nhưng vẫn có nước theo hình thức quân chủ chuyên chế, có quốc gia theo hình thức quân chủ lập hiến. Cũng vậy, cũng là thể chế cộng hoà, song có quốc gia theo cộng hoà tổng thống, quốc gia khác lại tổ chức theo kiểu cộng hoà nghị viện.

Cùng là xây dựng chủ nghĩa xã hội song mô hình chủ nghĩa xã hội của một số nước ở Bắc Âu khác với mô hình chủ nghĩa xã hội của Liên Xô. Cùng trên cơ sở của chủ nghĩa Mác - Lênin song chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô lại khác với Trung Quốc.

Với Việt Nam, cũng trên cơ sở của chủ nghĩa Mác - Lênin nhưng từ chính đặc điểm lịch sử của dân tộc mình, những đặc trưng vạch ra về chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam mang những đặc điểm riêng có, phù hợp với Việt Nam. Năm 2021, nhân dịp kỷ niệm 131 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19.5.1890 - 19.5.2021) và bầu cử đại biểu Quốc hội khoá XV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có bài viết quan trọng với chủ đề “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam”.

Bài viết đã “định hình chủ nghĩa xã hội thế nào” và “định hướng đi lên chủ nghĩa xã hội” ở Việt Nam để phù hợp với hoàn cảnh, đặc điểm cụ thể ở Việt Nam. Đó là sự tiếp nối, bổ sung và hoàn thiện hệ thống lý luận về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Đảng Cộng sản Việt Nam quan niệm việc xây dựng chủ nghĩa xã hội là một quá trình vận động, chuyển hoá liên tục, không ngừng phát triển từ thấp đến cao, từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện hơn.

Vì vậy, các đặc trưng của xã hội xã hội chủ nghĩa đã luôn được bổ sung, phát triển cho phù hợp và đáp ứng đòi hỏi của sự phát triển xã hội. Không ngừng đổi mới tư duy, nghiên cứu và tổng kết thực tiễn, xuất phát từ thành quả của công cuộc đổi mới đất nước sẽ tiếp tục gợi mở để Đảng Cộng sản Việt Nam khám phá những vấn đề, những nội dung, những đặc trưng mới của xã hội xã hội chủ nghĩa mà Việt Nam đã và đang hướng tới.

Việt Đông