Phóng viên tác nghiệp tại Toà thánh Cao đài Tây Ninh. Ảnh: Đại Dương

Tại hội nghị toàn quốc đánh giá công tác báo chí năm 2017 vừa qua, công tác thông tin tuyên truyền của các cơ quan báo chí trên toàn quốc đã được đánh giá cao. Các cơ quan báo chí đã bám sát mục tiêu giữ vững ổn định chính trị, củng cố và tăng cường sự thống nhất ý chí trong Đảng, sự đồng thuận của xã hội và lòng tin của nhân dân đối với Đảng, góp phần tạo động lực tinh thần để thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng, đối ngoại.

Nhiều nỗ lực được ghi nhận

Theo Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Hoàng Vĩnh Bảo, trong năm qua, báo chí đã tuyên truyền đậm nét các nghị quyết của Hội nghị Trung ương, của Quốc hội, Chính phủ, chỉ thị của Bộ Chính trị, Ban Bí thư; tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền triển khai thực hiện các đạo luật đã được sửa đổi, ban hành. Đặc biệt, báo chí đã tuyên truyền hiệu quả Hội nghị lần thứ 4 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”.

Thông tin phản ánh toàn diện và kịp thời về các sự kiện và sinh hoạt chính trị quan trọng, các hoạt động kỷ niệm lớn của đất nước như: sơ kết 1 năm thực hiện Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị (khoá XII) về học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, kỷ niệm 70 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ, kỷ niệm 100 năm Cách mạng tháng Mười Nga, kỷ niệm 50 năm Ngày thành lập ASEAN và APEC và các hoạt động trong năm APEC 2017, quan hệ Việt Nam - Trung Quốc, Việt Nam - Hoa Kỳ.

Các cơ quan báo chí thực hiện ngày càng có hiệu quả chức năng giám sát, phản biện xã hội, đấu tranh kiên quyết với những hành vi tham nhũng, lãng phí, quan liêu, tiêu cực; tích cực phát hiện, cổ vũ nhân tố mới, điển hình tiên tiến, thành tựu công cuộc đổi mới; tích cực trong đấu tranh bảo vệ chủ quyền, biên giới lãnh thổ, đấu tranh chống “diễn biến hoà bình”, phản bác các quan điểm, luận điệu sai trái của các thế lực thù địch, góp phần củng cố lòng tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước. Đặc biệt năm 2017, báo chí đã vào cuộc mạnh mẽ đấu tranh chống các thông tin xấu, độc; phản bác các quan điểm sai trái trên môi trường mạng internet.

Báo chí đã chủ động khai thác, tuyên truyền, phản ánh đậm nét các giải pháp điều hành kinh tế - xã hội của Chính phủ nhằm phát triển kinh tế, kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội; tuyên truyền đậm nét các chủ trương và giải pháp đột phá nhằm phát triển nông nghiệp công nghệ cao, khơi dậy tinh thần khởi nghiệp; phản ánh đầy đủ các hoạt động triển khai các nhóm giải pháp của Chính phủ tại các bộ, ngành, địa phương, qua đó góp phần nâng cao niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, sự điều hành của Chính phủ.

Ngoài ra, báo chí đẩy mạnh các hoạt động thông tin đối ngoại, quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam và thành tựu đổi mới đến bạn bè quốc tế và đồng bào ta sinh sống ở nước ngoài bằng nhiều hình thức, nội dung phong phú, đa dạng, với nhiều loại hình và ngôn ngữ khác nhau, đáp ứng yêu cầu phục vụ nhiệm vụ thông tin đối ngoại, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế

Bên cạnh đó, Thứ trưởng Hoàng Vĩnh Bảo cũng ghi nhận nhiều cơ quan báo chí đã đổi mới, vận dụng công nghệ làm báo hiện đại để đưa thông tin báo chí lên các hạ tầng, nền tảng tuyên truyền khác nhau, đầu tư nâng cao chất lượng tin bài, trang báo, chương trình, kênh chương trình, tạo ra những tác phẩm báo chí có giá trị, có tác động xã hội lớn, đạt hiệu quả về thông tin tuyên truyền; tạo ra nhiều sản phẩm nội dung thương hiệu Việt được đông đảo dư luận quan tâm, hoan nghênh.

Cùng với hệ thống cơ quan báo chí điện tử, nhiều trang thông tin điện tử được cấp phép đã làm tốt vai trò là kênh thông tin nối dài, kịp thời và chuyên sâu về nhóm vấn đề, lĩnh vực theo đúng tôn chỉ, mục đích hoạt động đã được quy định trong giấy phép hoạt động của mình, góp phần làm lan toả thông tin chính thống, tương tác ý kiến nhiều chiều, thoả mãn nhu cầu thông tin nhanh, đa dạng của đông đảo công chúng.

Thách thức từ mạng xã hội

Sự ra đời và phổ cập mạng internet đã và đang tạo thành cuộc cách mạng thông tin thực sự. Mạng xã hội đã và đang phát triển một cách nhanh chóng, hiệu quả, được nhiều người sử dụng internet ưa dùng, đóng vai trò ngày càng quan trọng trong đời sống xã hội hiện đại.

Hiện nay, bất kỳ người dùng mạng xã hội nào cũng có thể tạo ra ảnh hưởng như một “cơ quan truyền thông”, tự cung cấp thông tin bằng chữ viết, hình ảnh, âm thanh và được chia sẻ rộng rãi. Từ đó, hình thành nên một lực lượng “người đưa tin” hùng hậu trên mạng xã hội.

Thứ trưởng Hoàng Vĩnh Bảo phân tích, mạng xã hội có ưu điểm là thông tin được cập nhật nhanh chóng, đa dạng, phong phú. Nhiều vấn đề, sự kiện được xuất hiện đầu tiên từ mạng xã hội, sau đó mới xuất hiện trên báo chí.

Tuy nhiên, bên cạnh đó, mạng xã hội cũng có không ít ảnh hưởng tiêu cực, báo chí có nguy cơ bị truyền thông xã hội “vượt mặt” trong việc cung cấp thông tin đến độc giả. Nhờ được cập nhật liên tục những công cụ, tính năng công nghệ mới, mạng xã hội ngày càng nâng cao khả năng “truyền thông” , khiến báo chí mất dần vị thế “độc quyền” trên phương diện này. Thậm chí, có lúc lấn át cơ quan báo chí về độ nhanh nhạy, cập nhật thông tin và cả sự quan tâm của độc giả, đặc biệt trong các vấn đề, vụ việc nhạy cảm, phức tạp.

Thông tin trên mạng xã hội mang tính cá nhân, phạm vi thông tin dàn trải, vụn vặt, thiếu kiểm chứng, động cơ, mục đích không rõ ràng, thậm chí với mục đích xuyên tạc, lừa đảo, tung tin giả để lôi kéo sự chú ý. Cơ quan báo chí không kiểm chứng sẽ dẫn đến thông tin sai sự thật, có thể gây tác động xấu đến dư luận xã hội hoặc ảnh hưởng đến uy tín tờ báo.

Góc độ xử lý vấn đề của cơ quan báo chí bị ảnh hưởng nhiều theo những “trào lưu” mang màu sắc cảm tính trên mạng xã hội (điển hình như vụ một số tờ báo bị phạt vì đưa thông tin dàn siêu xe mang biển xanh ở Cần Thơ, mà thực chất là loạt xe đồ chơi bị một người chụp ảnh đưa lên mạng).

Nguy cơ phụ thuộc hoàn toàn vào mạng xã hội để tăng lượng truy cập của báo điện tử rất cao. Khi những mạng xã hội lớn như Facebook dùng tính năng hạn chế chia sẻ đường link báo chí trên nền tảng của họ, báo chí có nguy cơ bị sụt giảm lượng người đọc và giảm khả năng tương tác.

Lực lượng báo chí tác nghiệp tại trận chung kết Giải bóng chuyền CLB nữ quốc tế Cúp VTV9- Bình Điền 2017 tại Tây Ninh.

Một số hạn chế cần khắc phục

Thứ trưởng Hoàng Vĩnh Bảo đánh giá, năm qua, các cơ quan báo chí đã có nhiều nỗ lực để hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình, tuy nhiên vẫn còn tồn tại một số hạn chế cần được khắc phục trong thời gian tới như: thông tin không đúng tôn chỉ, mục đích, không đúng đối tượng phục vụ. Tình trạng cơ quan báo chí không tập trung phản ánh hoạt động của ngành, lĩnh vực mình, mà sa đà phản ánh những vấn đề thuộc lĩnh vực khác vẫn tồn tại.

Thông tin không đúng sự thật, thông tin thiếu nhạy cảm về chính trị, không phù hợp với lợi ích của đất nước, của nhân dân, không phù hợp định hướng, tiết lộ bí mật Nhà nước vẫn còn. Tình trạng thông tin phản cảm, trái thuần phong mỹ tục Việt Nam, giật gân câu khách về những vụ việc liên quan đến người nổi tiếng hoặc miêu tả các hành vi tội ác, các vụ án với nhiều chi tiết tỉ mỉ, rùng rợn… vẫn tiếp diễn, chưa được khắc phục triệt để.

Thông tin trên báo chí, trong một số trường hợp còn chậm so với tình hình diễn biến trên thực tế, nên chưa thực hiện, phát huy được vai trò định hướng của cơ quan báo chí, trong khi lẽ ra báo chí phải chủ động thông tin để định hướng, hoặc đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái. Vi phạm về quảng cáo, vi phạm pháp luật về sở hữu trí tuệ, bản quyền trong lĩnh vực báo chí vẫn còn xảy ra, chủ yếu đối với báo điện tử và báo hình.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng Hoàng Vĩnh Bảo chỉ rõ, một số văn phòng đại diện, phóng viên thường trú và cả đội ngũ cộng tác viên hoạt động không đúng chức năng, nhiệm vụ; vi phạm đạo đức nghề nghiệp. Cá biệt, có một số phóng viên, nhà báo đã vi phạm pháp luật trong quá trình tác nghiệp, bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Đức An