Một con kênh bị ô nhiễm.

Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng nguồn nước, môi trường sinh thái mà còn cả về sức khoẻ và kinh tế của người dân.

Cạn kiệt nguồn lợi thuỷ sản

Sông Vàm Cỏ Đông trên địa bàn tỉnh Tây Ninh có thuỷ trình hơn 100 km đi qua 6 huyện và thị xã (Tân Biên, Châu Thành, Hoà Thành, Bến Cầu, Gò Dầu và Trảng Bàng); cung cấp nguồn nước sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp và là nơi mưu sinh của những cư dân sống dọc hai bên bờ.

Ông Trần Văn Lộc, một ngư dân tại xã Ninh Điền, huyện Châu Thành cho biết, trước những năm 2000, thuỷ sản trên sông Vàm Cỏ Đông vô cùng phong phú, chỉ cần vài cái lợp, một bộ lưới là mỗi ngày gia đình ông kiếm được cả chục ký cá. Còn hiện nay, số lượng cá trên sông chỉ bằng 1/10 ngày trước.

Theo ông, gia đình có truyền thống gần 30 năm làm nghề đánh bắt cá trên sông Vàm Cỏ Đông. Trước đây, thuỷ triều xuồng, chỉ cần quây lưới, dỡ chà, mỗi ngày gia đình ông thu về cả trăm ký cá. Tuy nhiên, việc đó giờ chỉ còn là quá khứ. Từ những năm 2007 đến nay, gần như năm nào nước sông cũng “có vấn đề”- nhẹ thì cá tôm nổi đầu, nặng thì chết nổi trắng mặt sông. Hiện tại, số cá đánh bắt được của gia đình ông rất ít, có khi vừa giăng lưới, vừa dỡ chà mà cả ngày thu chưa đến 10 kg.

Một ngư dân sống gần cầu Gò Chai, thuộc địa bàn xã Thanh Điền, huyện Châu Thành cho biết thêm, khoảng 5 năm trở lại đây, sau đợt nắng nóng mùa khô, cứ khi có cơn mưa đầu mùa mà chỉ vài ngày sau, nước sông đoạn từ cầu Gò Chai xuống đến huyện Gò Dầu chuyển sang màu đen, trên mặt có những vệt ngũ sắc giống như đổ dầu xuống nước, kèm theo mùi hôi nồng nặc thì tiếp sau đó, thuỷ sản trên sông cũng bắt đầu nổi đầu, ngửa bụng chết.

Nhiều nguyên nhân

Ông Nguyễn Đình Xuân- Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) cho biết, qua công tác quản lý, bảo vệ nguồn nước của Sở cho thấy, vào mùa khô, nước thải sinh hoạt và sản xuất, rác thải tích tụ trong hệ thống cống rãnh, ao hồ do dòng chảy khi này thấp, gần như cạn kiệt. Từ đó, nồng độ ô nhiễm tăng cao.

Khi những cơn mưa đầu mùa đến sẽ làm rửa trôi một lượng lớn chất thải trên bề mặt xuống các cống rãnh đang ô nhiễm, rồi tất cả đồng loạt đổ ra sông làm cho môi trường nước trở nên ô nhiễm. Hàm lượng oxy hoà tan quá ít khiến cho cá, tôm và sinh vật khác không sống được. Rồi chính những sinh vật này sau khi chết lại tạo ra một nguồn ô nhiễm mới cho dòng nước.

Thời gian qua, Sở NN&MT phối hợp với các đơn vị, địa phương tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát nguồn xả thải của các đơn vị sản xuất công nghiệp. Tuy nhiên, Sở cũng không loại trừ khả năng một số doanh nghiệp xử lý môi trường không tốt, “tranh thủ” mùa mưa xả thải ra môi trường. Ngoài ra, sông Vàm Cỏ Đông còn đang phải “gánh” một lượng lớn nước và chất thải chưa qua xử lý từ các khu dân cư- kể cả nước từ các trung tâm y tế và trung tâm thương mại, chợ...

Đơn cử, kênh Gò Kén thuộc phường Hiệp Tân, thị xã Hoà Thành trực tiếp tiếp nhận nước thải sinh hoạt của thành phố Tây Ninh và thị xã Hoà Thành, đổ thẳng ra sông Vàm Cỏ Đông từ nhiều năm qua. Theo phản ánh của người dân, tuyến kênh Gò Kén bị ô nhiễm trầm trọng, nước lúc nào cũng một màu đen, bốc mùi hôi thối hết sức khó chịu.

Giám đốc Sở NN&MT Nguyễn Đình Xuân thông tin, những năm gần đây, Tây Ninh đã và đang triển khai xây dựng hệ thống thu gom và xử lý nước thải đô thị trên địa bàn. Tuy nhiên, đến nay, phần lớn các hệ thống này vẫn chưa đưa vào hoạt động. Công trình xử lý nước thải của huyện Dương Minh Châu đã đi vào hoạt động nhưng do việc đầu tư hệ thống thu gom nước thải chưa đồng bộ nên lượng nước thải đổ về nhà máy rất ít, không đủ để hoạt động hiệu quả.

Nhiều bè không còn cá vì nước sông ô nhiễm.

Tăng cường công tác phòng, chống cháy rừng rong mùa khô

Tây Ninh đang trong giai đoạn đỉnh của mùa khô năm 2025, thời tiết nắng nóng và khô hạn kéo dài từ đầu năm đến nay, nguy cơ xảy ra cháy rừng ở mức rất cao. Trước tình hình đó, Ban Quản lý Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát đã phối hợp với lực lượng Kiểm lâm, các đơn vị chủ rừng tăng cường nhiều biện pháp phòng, chống cháy rừng, đặc biệt là đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao ý thức của người dân.

Ông Nguyễn Minh Cường- Phó Giám đốc Ban Quản lý Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát (Ban Quản lý) cho biết, Vườn đang quản lý khoảng 30.000 ha rừng (trong đó, có khoảng 23.500 ha rừng tự nhiên, 3.900 ha rừng trồng, còn lại là các diện tích trảng cỏ, bàu). Ngay từ đầu mùa khô năm 2024-2025, Ban Quản lý đã xây dựng kế hoạch, phối hợp với các lực lượng trú đóng trên địa bàn để triển khai công tác phòng, chống cháy rừng.

Mùa khô năm 2023-2024, tình hình nắng nóng và khô hạn kéo dài hơn so với các năm trước. Riêng năm 2024, địa bàn quản lý của Vườn đã xảy ra 4 vụ cháy rừng, trong đó có 3 vụ cháy rừng trồng và một vụ cháy rừng tự nhiên. Ngoài ra, còn xảy ra một số trường hợp cháy cỏ khô ở các trảng cỏ. Tất cả vụ việc đều được lực lượng bảo vệ rừng phát hiện sớm và xử lý kịp thời, hạn chế tối đa về thiệt hại.

Xe chữa cháy tại Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát.

Xe chữa cháy tại Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát

Giám đốc Sở NN&MT cho biết, trong năm 2024, toàn tỉnh ghi nhận 10 vụ cháy rừng, với tổng diện tích bị ảnh hưởng hơn 16 ha. Tuy nhiên, nhờ sự vào cuộc quyết liệt, chủ động và kịp thời của các lực lượng chức năng, đặc biệt là sự phối hợp chặt chẽ giữa lực lượng Kiểm lâm, chính quyền địa phương và các đơn vị phòng cháy chữa cháy, các vụ cháy đã nhanh chóng được kiểm soát.

Để chủ động phòng ngừa, kéo giảm nguy cơ xảy ra cháy rừng, kịp thời ngăn chặn các hành vi phá rừng, Sở cùng với các đơn vị có liên quan, các địa phương có rừng đã triển khai nhiều phương án có hiệu quả.

Vẫn theo ông Nguyễn Đình Xuân, trên địa bàn tỉnh có 2 đơn vị chủ rừng đã xây dựng tháp canh lửa gồm Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát với 7 tháp (3 tháp chất liệu xi măng, 4 tháp chất liệu sắt) và Khu rừng phòng hộ Dầu Tiếng với 4 tháp (trong đó có 2 tháp canh đã lắp hệ thống camera quan sát lửa).

Các đơn vị chủ rừng bố trí các trạm, chốt, đội bảo vệ rừng và luôn trong tình trạng sẵn sàng; duy tu sửa chữa, bảo dưỡng thường xuyên các phương tiện, trang thiết bị, dụng cụ phòng cháy, chữa cháy rừng nhằm phục vụ tốt nhất khi có cháy rừng xảy ra.

Minh Dương