Một doanh nghiệp chế biến tinh bột mì lắp đặt hệ thống ống xả lén nước thải sản xuất ra con suối.

Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) cho biết, đơn vị này vừa có tờ trình gửi UBND tỉnh xem xét ban hành quyết định xử phạt hành chính đối với 3 doanh nghiệp sản xuất tinh bột khoai mì xả nước thải chưa qua xử lý hoặc không đạt chuẩn ra môi trường với mức xử phạt rất cao. Song song đó, Sở TN&MT đề nghị UBND tỉnh áp dụng hình phạt bổ sung như tước giấy phép xả thải ra môi trường có thời hạn…

Thủ đoạn, hình thức ngày càng tinh vi

Năm 2023, các ngành chức năng, trong đó có Công an tỉnh và Sở TN&MT phát hiện và xử lý nhiều đơn vị sản xuất cố tình huỷ hoại môi trường, trong đó nổi bật nhất là tình trạng xả nước thải sản xuất chưa qua xử lý ra môi trường. Đây là động thái quyết liệt được dư luận đồng tình.

Thực tế cho thấy, công tác bảo vệ môi trường ngày càng khó khăn, hành vi vi phạm của các cơ sở sản xuất, kinh doanh cố tình huỷ hoại môi trường ngày càng tinh vi, áp dụng nhiều thủ đoạn hơn để qua mặt cơ quan chức năng.

Một cán bộ công tác trong lĩnh vực môi trường cấp huyện chia sẻ, theo quy định, cấp huyện và cấp xã có trách nhiệm rất cao trong công tác bảo vệ môi trường. Tuy nhiên thực tế thì không đơn giản, khi nghe phản ánh của dư luận hay có đoàn kiểm tra, các doanh nghiệp đều “chấp hành” rất tốt các quy định như việc cho vận hành hệ thống xử lý nước thải khi sản xuất.

Bên cạnh đó, để xác định hành vi vi phạm trong lĩnh vực môi trường như xả nước thải chưa qua xử lý rất khó khăn cho cán bộ phụ trách lĩnh vực TN&MT ở địa phương. Mới đây, nhờ có sự phối hợp của lực lượng Công an mới phát hiện nhiều cơ sở chế biến tinh bột khoai mì có hành vi vi phạm khá tinh vi như tự ý lắp đặt thêm một hệ thống xả lén nước thải.

Thường, các doanh nghiệp cố tình xả lén nước thải ra môi trường vào ban đêm, trong khi cán bộ làm công tác bảo vệ môi trường ở cấp huyện, cấp xã không có các điều kiện như lực lượng Công an để thực thi công vụ. Vì thế khi có dấu hiệu nghi ngờ, trách nhiệm của ngành TN&MT cấp huyện là báo cáo cho Sở, UBND huyện là chính.

 Một khó khăn nữa là người làm công tác bảo vệ môi trường cấp huyện và cấp xã rất ít, lại phải phụ trách nhiều lĩnh vực nên việc phát hiện sớm các hành vi vi phạm là điều vượt khả năng.

PEPI 2022: vừa mừng, vừa lo

Ngày 28.12.2023, Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) ban hành Quyết định số 4161 phê duyệt kết quả thực hiện Bộ chỉ số đánh giá kết quả bảo vệ môi trường năm 2022 (PEPI) của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Theo đó, Tây Ninh đạt 65,08 điểm, đứng thứ 6/63 tỉnh, thành. Đây là kết quả đáng phấn khởi.

Tuy nhiên, Bộ TN&MT đã chỉ ra những chỉ số còn thấp như: chỉ số thành phần tỷ lệ các khu công nghiệp, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ lắp đặt hệ thống quan trắc nước thải, khí thải tự động, liên tục, truyền số liệu trực tiếp cho Sở TN&MT năm 2022: đạt 50,45%, đứng thứ 40/63.

Bộ TN&MT đề nghị tỉnh có giải pháp đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ môi trường, cải thiện kết quả thực hiện Bộ chỉ số đánh giá kết quả bảo vệ môi trường cho các năm tiếp theo, đặc biệt là các chỉ số thành phần có kết quả thấp, trong đó có tỷ lệ các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ lắp đặt hệ thống quan trắc nước thải, khí thải tự động, liên tục, truyền số liệu trực tiếp cho Sở TN&MT…

Song song đó, tỉnh cần quan tâm đào tạo nâng cao năng lực quản lý môi trường cho cán bộ làm công tác bảo vệ môi trường của các ngành, địa phương đáp ứng được yêu cầu của công tác bảo vệ môi trường trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động bảo vệ môi trường của các cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường. Đẩy mạnh phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan thanh tra và lực lượng Cảnh sát môi trường.

Không chấp nhận việc đánh đổi môi trường để lấy kinh tế

Ngày 29.12.2023, UBND tỉnh ban hành Công văn 4296/UBND-KT về việc triển khai nâng cấp phần mềm quản lý dữ liệu và thực hiện các quy định về quản lý dữ liệu quan trắc môi trường tự động, liên tục trên địa bàn tỉnh gửi các sở, ban, ngành liên quan và các tổ chức, đơn vị doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh có hệ thống quan trắc môi trường tự động, liên tục.

Theo đó, UBND tỉnh yêu cầu Sở TN&MT chỉ đạo Trung tâm Quan trắc TN&MT phối hợp với các đơn vị có liên quan chuẩn bị đầy đủ các điều kiện kỹ thuật, nhân sự và triển khai nâng cấp phần mềm quản lý dữ liệu quan trắc môi trường theo kế hoạch của Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường tại Công văn số 4383/KSONMT-QTMB ngày 12.12.2023 (trong đó, tỉnh Tây Ninh: thực hiện nâng cấp và hướng dẫn sử dụng phần mềm từ xa qua mạng internet từ ngày 15 - 16.1.2024).

Đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát tình hình vận hành hệ thống quan trắc tự động và số liệu quan trắc đã tiếp nhận, kiểm tra định kỳ hoặc đột xuất việc chấp hành quy định pháp luật về bảo vệ môi trường của các chủ nguồn thải và xử lý nghiêm khi phát hiện hành vi vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ môi trường đối với các hành vi vận hành hệ thống nhận, truyền và quản lý số liệu quan trắc môi trường tự động, liên tục không đúng quy định.

Kiểm tra, đôn đốc các cơ sở sản xuất, kinh doanh trên địa bàn tỉnh tiếp tục hoàn thành việc lắp đặt hệ thống quan trắc môi trường tự động, liên tục và hoàn thành đúng thời hạn theo quy định.

Ban Quản lý khu kinh tế tỉnh, phối hợp với đơn vị có liên quan thường xuyên kiểm tra, giám sát đối với các tổ chức, doanh nghiệp đã lắp đặt các trạm quan trắc môi trường tự động, liên tục trong các khu công nghiệp, khu chế xuất và công nghiệp, khu kinh tế cửa khẩu; đôn đốc, nhắc nhở các cơ sở sản xuất, kinh doanh trên địa bàn quản lý thuộc đối tượng lắp đặt hệ thống quan trắc môi trường tự động, liên tục tiếp tục hoàn thành việc lắp đặt đúng thời hạn theo quy định.

Riêng UBND cấp huyện phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường kiểm tra, giám sát đối với các doanh nghiệp đã lắp đặt các trạm quan trắc môi trường tự động, liên tục thuộc địa bàn quản lý; đôn đốc, nhắc nhở các đơn vị thuộc đối tượng lắp đặt hệ thống quan trắc môi trường tự động, liên tục tiếp tục hoàn thành việc lắp đặt đúng thời hạn theo quy định.

Các cơ sở sản xuất, kinh doanh trên địa bàn tỉnh có hệ thống quan trắc môi trường tự động, liên tục có trách nhiệm tăng cường kiểm soát tình hình kết nối tại các trạm quan trắc nước thải, khí thải tự động của đơn vị; chịu trách nhiệm về chất lượng của số liệu quan trắc tự động bảo đảm tính toàn vẹn và bảo mật dữ liệu truyền về Sở TN&MT để truyền về Bộ Tài nguyên và Môi trường theo quy định.

Rà soát toàn bộ hệ thống quan trắc nước thải, khí thải tự động và có kế hoạch sửa chữa, nâng cấp, thay thế thiết bị đã xuống cấp, thường xuyên bị lỗi (nếu có) bảo đảm đáp ứng theo quy định của Thông tư số 10/2021/TT- BTNMT ngày 30.6.2021 của Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định kỹ thuật quan trắc chất lượng môi trường. Bảo đảm các yêu cầu về công tác quản lý số liệu, kiểm định, hiệu chuẩn, vận hành hệ thống quan trắc môi trường tự động được quy định tại Thông tư số 10/2021/TT-BTNMT, cụ thể:

 Hệ thống quan trắc nước thải tự động, liên tục phải bảo đảm các yêu cầu được quy định tại Điều 33, 34 và 35 Thông tư số 10/2021/TT-BTNMT. Hệ thống quan trắc khí thải tự động, liên tục phải bảo đảm các yêu cầu được quy định tại Điều 36, 37 và 38 Thông tư số 10/2021/TT-BTNMT. Đồng thời việc truyền dữ liệu phải đáp ứng các yêu cầu nhận, truyền và quản lý dữ liệu đối với hệ thống quan trắc môi trường tự động, liên tục tại Điều 39 Thông tư số 10/2021/TT-BTNMT.

Được biết, theo quy định hiện nay, các cơ sở sản xuất, kinh doanh có lượng nước thải xả ra môi trường trên 500m3/ngày đêm phải lắp đặt hệ thống quan trắc tự động về nước thải, khí thải để truyền dữ liệu về Sở TN&MT quản lý, giám sát. Do đó trong thời gian tới, các cơ sở sản xuất, kinh doanh có quy mô xả nước thải trên 500m3/ngày đêm phải chấp hành nghiêm việc lắp đặt hệ thống quan trắc này.

Tuy nhiên, vấn đề là các cơ sở sản xuất, kinh doanh phải tự nhận thức được nghĩa vụ của mình trong bảo vệ môi trường. Một khi các cơ sở sản xuất, kinh doanh cố tình vi phạm thì việc lắp đặt hệ thống quan trắc quản lý dữ liệu cũng chưa thể giải quyết dứt điểm vấn đề xả lén nước thải ra môi trường.

Thế Nhân