Chim le le ở Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát. Ảnh: Thanh Tùng

Cho đến thời điểm hiện tại, nhắc đến Tây Ninh, rất ít người biết đến Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát, nơi có hệ sinh thái đa dạng, phong phú với nhiều loài động, thực vật quý hiếm, có ý nghĩa quan trọng trong nghiên cứu khoa học. Tiềm năng du lịch sinh thái ở đây đã được quan tâm nhưng chưa được đầu tư đúng mức.

Nhiều tiềm năng

Cách trung tâm thành phố Tây Ninh gần 35km và thành phố Hồ Chí Minh 135km, Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát (thuộc huyện Tân Biên) có tổng diện tích tự nhiên 19.156 ha, được chia thành 3 khu: Khu bảo tồn nghiêm ngặt (khoảng 8.594 ha); khu phục hồi sinh thái (khoảng 10.084 ha); khu hành chính dịch vụ (khoảng 87 ha). Vườn chiếm tới 26% tổng diện tích rừng che phủ tự nhiên của tỉnh Tây Ninh.

Vườn quốc gia này có tính đa dạng sinh học rất cao, bước đầu đã thống kê được hơn 700 loài, thuộc 5 ngành, 60 bộ, 115 họ và 395 chi. Trong đó có nhiều loại gỗ quý. Đặc biệt, năm 2016, có 2 cá thể được Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam công nhận là cây di sản Việt Nam, có giá trị lịch sử về cảnh quan môi trường và khoa học là cây vên vên 215 năm tuổi và cây dầu rái 269 năm tuổi.

 Tại Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát còn có nhiều loài động vật đặc biệt quý hiếm, có trong Sách đỏ Việt Nam và thế giới. Đây còn là nơi dừng chân của loài sếu đầu đỏ trên tuyến di cư giữa đồng bằng sông Cửu Long về nơi sinh sản tại Campuchia.

Bên cạnh đó, trên địa bàn Vườn quốc gia còn có nhiều địa danh gắn liền với cách mạng trong cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước, như Căn cứ Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hoà miền Nam Việt Nam, Thông tấn xã Giải phóng, Nhà in Trần Phú, Đài Phát thanh Giải phóng, Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam…

Với nhiều lợi thế về đa dạng sinh học gắn với nhiều di tích lịch sử, Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát rất phù hợp phát triển loại hình du lịch sinh thái gắn tham quan, học tập, giáo dục truyền thống cách mạng với bảo vệ tài nguyên rừng.

Phát triển du lịch chưa tương xứng

Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát được thành lập từ năm 2002, ban đầu với nhiệm vụ chính là bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ nguyên vẹn các hệ sinh thái rừng. Năm 2012, Trung tâm Giáo dục và Dịch vụ môi trường rừng được thành lập (đơn vị trực thuộc Vườn quốc gia, có nhiệm vụ tổ chức phát triển du lịch sinh thái).

Tuy nhiên, đến những năm gần đây, công tác phát triển du lịch sinh thái mới được quan tâm đầu tư. Trong khi đó, hạ tầng phục vụ du lịch ở đây còn nhiều vấn đề phải giải quyết. Hoạt động du lịch mới chỉ ở giai đoạn đầu, chưa có chiến lược, chưa có quy hoạch cụ thể nên hiệu quả kinh tế từ hoạt động du lịch còn thấp, chưa tương xứng với tiềm năng của Vườn quốc gia.

Đoàn khách cựu giáo chức các huyện Tân Biên, Dương Minh Châu và TP. Tây Ninh chụp ảnh bên cây vên vên, là một trong hai cây di sản của Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát.

Theo Trung tâm Giáo dục và Dịch vụ môi trường rừng, trong năm 2018, đã có 167 đoàn với 5.521 lượt du khách đến tham quan, học tập và nghiên cứu tại Vườn quốc gia, đạt 104,34% so với năm 2017; doanh thu đạt hơn 377 triệu đồng, đạt 141,29% so với năm 2017. Có thể nhận thấy, du lịch sinh thái của vườn quốc gia đang phát triển (số lượng khách và doanh thu đều tăng so với năm 2017). Tuy nhiên, tốc độ phát triển du lịch khá chậm, chưa thu hút nhiều du khách, doanh thu từ du lịch quá ít.

Mặc dù những năm gần đây, công tác đầu tư cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch của Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát được chú trọng với nhiều hạng mục công trình nhưng vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt là hạ tầng giao thông.

Là trục đường chính phục vụ đưa đón khách du lịch tham quan Vườn quốc gia nhưng tuyến đường Tà Xia - Tân Phú dài hơn 13km chỉ mới được trải sỏi đỏ, nhiều ổ gà. Ven đường, cây rừng thường xuyên bị ngã đổ vào mùa mưa gây khó khăn cho việc lưu thông của ô tô chở khách tham quan. Trên tuyến đường này hiện có 2 cây cầu cũ bằng sắt đã xuống cấp nghiêm trọng, có tải trọng nhỏ khiến các xe khách trên 35 chỗ ngồi không thể đi qua.

Tham gia chuyến về nguồn của Hội Cựu giáo chức TP. Tây Ninh tại Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát, bà Dương Thị Mỹ Phượng cho biết, để thu hút du khách, Vườn quốc gia cần được đầu tư hơn nữa về cơ sở vật chất, hạ tầng. Bà Phượng cũng cho rằng việc tham quan bằng đường thuỷ trên sông Vàm Cỏ Đông bằng thuyền còn hạn chế, bởi thuyền khá nhỏ, tốc độ khá chậm.

Còn theo bà Trần Thị Bạch Tuyết - Chủ tịch Hội Cựu giáo chức huyện Tân Biên, đây là lần thứ hai bà được đến Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát. Sau gần 10 năm quay trở lại nơi này, bà nhận thấy có nhiều đổi thay tích cực. Tuy nhiên, so với nhiều nơi khác, việc tổ chức du lịch ở đây vẫn chưa thực sự chuyên nghiệp.

Cùng tham gia chuyến tham quan Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát, anh CanDy Thái Phạm, Giám đốc Công ty Esmart tour (tại Tây Ninh) cho biết, Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát hội đủ các yếu tố thuận lợi để phát triển du lịch sinh thái kết hợp với về nguồn tìm hiểu các địa danh lịch sử cách mạng tại huyện Tân Biên.

Vấn đề ở chỗ là các dịch vụ phục vụ du khách còn quá ít, hạ tầng giao thông chưa được đầu tư, khâu ăn uống, nghỉ ngơi chưa được chú trọng. Để thu hút du khách đến với Vườn quốc gia, Tây Ninh cần tập trung xây dựng hệ thống các dịch vụ như đầu tư nâng cấp hạ tầng giao thông, mua thuyền tham quan to đẹp hơn, các dịch vụ cần được tổ chức chuyên nghiệp hơn.

Nhà nghỉ trong rừng được xây dựng đã lâu nhằm phục vụ du khách lưu trú, nhưng đến nay chưa được mở cửa.

Sẽ đầu tư hạ tầng giao thông

Ông Phạm Xuân Thành - Giám đốc Trung tâm Giáo dục và Dịch vụ môi trường rừng, thuộc Ban quản lý Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát cho biết, Vườn quốc gia là một trong những nơi được quy hoạch ưu tiên phát triển du lịch của tỉnh đã xây dựng khu du lịch sinh thái Đa Ha, các hạng mục phục vụ tham quan, vui chơi, giải trí, ăn uống và nghỉ ngơi.

Tuyến đường tuần tra biên giới đang được Bộ Quốc phòng triển khai thi công giúp kết nối Vườn quốc gia với Căn cứ Trung ương Cục miền Nam, Khu rừng văn hoá - lịch sử Chàng Riệc, cửa khẩu quốc tế Xa Mát. Tuyến đường này còn giúp rút ngắn cự ly hơn 20km so với việc di chuyển trên quốc lộ 22B. Bên cạnh đó, tuyến đường Tà Xia - Tân Phú vừa được các cơ quan chức năng tỉnh khảo sát và dự kiến sẽ sớm được đưa vào đầu tư trong thời gian sắp tới.

Theo ông Thành, có một vấn đề cản trở du khách nước ngoài đến với Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát là thủ tục đăng ký đến khu vực biên giới còn mất nhiều thời gian (phải 24 giờ trở lên). Nếu thời gian được rút ngắn trong khoảng 2 giờ đến 1 buổi sẽ góp phần tạo điều kiện để du khách nước ngoài đến với Vườn quốc gia nhiều hơn.

Với tiềm năng hiện có, việc đầu tư phát triển du lịch tại Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát trở thành điểm du lịch hấp dẫn, thu hút nhiều thành phần đến tham quan, nghiên cứu và học tập sẽ tạo cơ hội tăng thêm nguồn thu để tái đầu tư cho công tác bảo tồn đa dạng sinh học ở Vườn.

Minh Dương