Một phiên toà xét xử hình sự được tổ chức tại TAND tỉnh.

Một luật gia thuộc Hội Luật gia tỉnh Tây Ninh cho biết, để hướng dẫn áp dụng án treo, Hội đồng thẩm phán TAND tối cao ban hành Nghị quyết số 02/2018/NQ-HĐTP, ngày 15.5.2018 hướng dẫn áp dụng Điều 65 của Bộ luật Hình sự về án treo; Nghị quyết số 01/2022/NQ-HĐTP, ngày 15.4.2022 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 02/2018/NQ-HĐTP, ngày 15.5.2018. 

Theo đó, người bị xử phạt tù có thể được xem xét cho hưởng án treo khi có đủ các điều kiện như bị xử phạt tù không quá 3 năm; người bị xử phạt tù có nhân thân là ngoài lần phạm tội này, người phạm tội chấp hành chính sách, pháp luật và thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ của công dân ở nơi cư trú, nơi làm việc. 

Đối với người đã bị kết án nhưng thuộc trường hợp được coi là không có án tích, người bị kết án nhưng đã được xoá án tích, người đã bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị xử lý kỷ luật mà tính đến ngày phạm tội lần này đã quá thời hạn được coi là chưa bị xử phạt vi phạm hành chính, chưa bị xử lý kỷ luật theo quy định pháp luật nếu xét thấy tính chất, mức độ của tội phạm mới được thực hiện thuộc trường hợp ít nghiêm trọng, hoặc người phạm tội là đồng phạm có vai trò không đáng kể trong vụ án và có đủ các điều kiện khác cũng có thể cho hưởng án treo. 

Đối với người bị kết án mà khi định tội sử dụng tình tiết “đã bị xử lý kỷ luật” hoặc “đã bị xử phạt vi phạm hành chính” hoặc “đã bị kết án” và có đủ các điều kiện khác thì cũng có thể cho hưởng án treo. Đối với người bị kết án mà vụ án được tách ra để giải quyết trong các giai đoạn khác nhau (tách thành nhiều vụ án) và có đủ các điều kiện khác thì cũng có thể cho hưởng án treo.

Người bị xử phạt tù có thể được xem xét cho hưởng án treo có từ 2 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự trở lên, trong đó, có ít nhất 1 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự quy định tại khoản 1 Điều 51 của Bộ luật Hình sự và không có tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự quy định tại khoản 1 Điều 52 Bộ luật Hình sự. 

Trường hợp có tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự thì số tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự phải nhiều hơn số tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự từ 2 tình tiết trở lên, trong đó có ít nhất 1 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự quy định tại khoản 1 Điều 51 của Bộ luật Hình sự. 

Việc xem xét, quyết định cho bị cáo phạt tù nhưng hưởng án treo thể hiện tính nhân văn, khoan hồng của pháp luật. Ảnh minh hoạ

Bên cạnh đó, phải có nơi cư trú rõ ràng hoặc nơi làm việc ổn định để cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giám sát, giáo dục; xét thấy không cần phải bắt chấp hành hình phạt tù nếu người phạm tội có khả năng tự cải tạo và việc cho họ hưởng án treo không gây nguy hiểm cho xã hội; không ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

Đơn cử, ngày 16.7.2022, N.N.T (sinh năm 1997, ngụ thị xã Hoà Thành) điều khiển xe ô tô tải lưu thông trên đường 781 theo hướng từ thị xã Hoà Thành đến Huyện Dương Minh Châu. Khi đến khu vực xã Bàu Năng, do không chú ý quan sát nên T va chạm với em L.P.B (sinh năm 2010) đang đi xe đạp lưu thông cùng chiều phía trước, hậu quả làm em B tử vong.

Qua xét xử, TAND Huyện Dương Minh Châu khi quyết định hình phạt đã cân nhắc, xem xét tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội, hành vi phạm tội của bị cáo T, nhân thân bị cáo tốt, có nhiều tình tiết giảm nhẹ nên tuyên phạt bị cáo 1 năm 3 tháng tù cho hưởng án treo về tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ.

Ông Võ Văn Ngầu- Phó Chánh án TAND tỉnh cho biết, Toà án hai cấp xử phạt tù nhưng cho hưởng án treo được cân nhắc đủ điều kiện áp dụng theo nghị quyết; bảo đảm đúng pháp luật, phát huy ý nghĩa nhân văn, tạo điều kiện cho người bị kết án được tự cải tạo ngoài xã hội dưới sự giám sát, giáo dục của các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền. 

Hằng năm, TAND tỉnh tổ chức các đợt kiểm tra toàn diện công tác đối với Toà án cấp huyện, trong đó có kiểm tra việc xử phạt tù nhưng cho hưởng án treo. Qua công tác kiểm tra, TAND tỉnh kịp thời hướng dẫn nghiệp vụ, chỉ ra những sai sót, hạn chế cần khắc phục trong việc áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử, ban hành bản án, quyết định và tổ chức rút kinh nghiệm tại các cuộc họp giao ban trực tuyến của Toà án hai cấp.

Một buổi tập huấn nghiệp vụ trực tuyến cho Hội thẩm Nhân dân, thẩm phán do TAND tỉnh tổ chức.

Trong một số trường hợp, khi xét xử sơ thẩm, bị cáo bị xử án tù giam, nhưng sau khi kháng cáo lên cấp phúc thẩm thì được chuyển sang án treo. Tuy nhiên, số vụ chuyển từ tù giam sang án treo chiếm tỷ lệ thấp. Đa số vụ án mà toà án cấp phúc thẩm quyết định chuyển từ tù giam sang án treo đều có tình tiết mới, đáp ứng các điều kiện về việc cho hưởng án treo theo quy định.

Điển hình, khoảng 3 giờ ngày 17.12.2022, do mâu thuẫn trong việc xin thuốc lá hút và bị anh N.T.Đ (sinh năm 1999, ngụ huyện Gò Dầu) gây thương tích, bị cáo N.T.M (sinh năm 2004, ngụ huyện Gò Dầu) đã dùng kéo kim loại huơ trúng vùng vai, lưng và đỉnh đầu của anh Đ gây thương tích 12%. TAND huyện Gò Dầu xét xử và tuyên phạt bị cáo N.T.M 1 năm 6 tháng tù về tội cố ý gây thương tích.

Tháng 12.2023, TAND tỉnh tổ chức xét xử phúc phẩm do có đơn kháng cáo của bị cáo N.T.M và bị hại N.T.Đ. Xét thấy bị cáo thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải; đã bồi thường thiệt hại; bị hại xin giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo là các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, TAND tỉnh quyết định xử phạt bị cáo N.T.M 1 năm 6 tháng tù cho hưởng án treo.

“Việc xem xét, quyết định cho bị cáo phạt tù nhưng hưởng án treo thể hiện tính nhân văn, khoan hồng của pháp luật, giúp người phạm tội có điều kiện tái hoà nhập cộng đồng, tự cải tạo, tự sửa chữa. Khi quyết định cho bị cáo hưởng án treo, toà án hai cấp phải xem xét thận trọng, chặt chẽ các điều kiện, bảo đảm việc cho hưởng án treo đúng quy định của pháp luật. Thời gian tới, TAND tỉnh tăng cường tổ chức các buổi bồi dưỡng, tập huấn cho đội ngũ Thẩm phán, Hội thẩm Nhân dân, thư ký của Toà án hai cấp để nâng cao trình độ nghiệp vụ, chuyên môn trong công tác xét xử”- một lãnh đạo TAND tỉnh chia sẻ.

Thiên Di