Xu hướng tất yếu

Vừa qua, Báo Tây Ninh tổ chức lớp tập huấn chuyển đổi số báo chí, do nhà báo Lê Xuân Trung- Phó Tổng Biên tập Báo Tuổi Trẻ trực tiếp hướng dẫn. Ban Biên tập, lãnh đạo các phòng chuyên môn, phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên và cộng tác viên được tập huấn một số vấn đề thực tiễn về chuyển đổi số báo chí, sử dụng AI trong sáng tạo tác phẩm báo chí, xây dựng toà soạn hội tụ, làm báo đa phương tiện, các giải pháp thu hút độc giả, công chúng đối với báo điện tử địa phương, trên fanpage, YouTube và một số vấn đề khác liên quan đến chuyển đổi số trong báo chí.

Tại buổi tập huấn, nhà báo Lê Xuân Trung so sánh sự khác biệt giữa mô hình toà soạn truyền thống với toà soạn hội tụ và toà soạn số. Trong đó, mô hình toà soạn truyền thống chỉ có một loại hình báo chí và chậm tương tác với bạn đọc. 

Toà soạn hội tụ đa phương tiện, có nhiều loại hình báo chí, tương tác nhanh với bạn đọc và Toà soạn số đa nền tảng. Trong đó, Toà soạn số đa nền tảng tối ưu hơn, bởi vì ngoài việc có nhiều loại hình báo chí, còn có đa nền tảng báo chí, mạng xã hội và tương tác nhiều chiều, trên nhiều nền tảng với bạn đọc.

Trong Toà soạn số đa nền tảng gồm 3 trục chính: Trung tâm phát triển nội dung số, module dữ liệu nội dung số và module dữ liệu người dùng. Trung tâm phát triển nội dung số là đầu mối tổ chức sản xuất các nội dung số như text, ảnh, đồ hoạ, audio, video. 

Xây dựng kế hoạch phát triển, sản xuất nội dung số trên cơ sở phân tích nhu cầu của bạn đọc và xu hướng của công chúng, đặc biệt là giới trẻ. Nghiên cứu các ý tưởng mới và phát triển các sản phẩm mới, tập trung vào các sản phẩm riêng, chuyên sâu và khác biệt.   

Module dữ liệu nội dung số bộ máy gọn nhẹ: điều hành hệ thống dữ liệu nội dung số trên cơ sở ứng dụng công nghệ tự động lưu trữ, phân loại, trích xuất, khai thác, sử dụng dữ liệu và sản phẩm số. Module dữ liệu người dùng là module thu thập, lưu trữ, phân tích và sử dụng dữ liệu người dùng thường xuyên của cơ quan báo chí. Định danh được người dùng cụ thể để phục vụ đúng nhu cầu và chăm sóc bạn đọc chu đáo.

Phòng sáng tạo nội dung có nhiệm vụ nghiên cứu, sản xuất các sản phẩm sáng tạo, đặc trưng, độc quyền của toà soạn và chuyên thực hiện những sự kiện nóng, bên lề sự kiện. Phòng giao diện và dữ liệu đầu tư cải tiến giao diện, CMS, Newslester, quản lý, thu nhập phân tích, khai thác dữ liệu, nội dung và công chúng. Phòng Social có nhiệm vụ nghiên cứu, phân tích xu hướng các mạng xã hội, thuật toán, cách thức viral. Tổ chức sản xuất nội dung trên các nền tảng mạng xã hội tích hợp với phương thức kinh doanh. Phòng Video và Poscast chuyên nghiên cứu phát triển các sản phẩm video, audio trên các nền tảng mạng xã hội.

“Sống” được từ nội dung số

Mục tiêu của chuyển đổi số trong hoạt động báo chí nhằm tăng thêm nội dung, chất lượng, số lượng sản phẩm báo chí, tăng thêm công chúng, tăng nguồn thu. “Nếu không tăng thêm công chúng, tăng nguồn thu thì chuyển đổi số báo chí xem như không thành công”, nhà báo Lê Xuân Trung nói.

Ông Trung nhận định, sắp tới tỷ lệ tự chủ kinh phí của các báo đảng địa phương cao hơn nữa, việc chuyển đổi số là phương tiện để đạt mục tiêu tăng người đọc, tăng nguồn thu là vấn đề cấp thiết đặt ra. Theo lời ông Trung, trước đây, Báo Tuổi Trẻ đã từng đặt ra câu hỏi: “Mình có làm YouTube như Đài Phát thanh và Truyền hình Vĩnh Long không?”. 

Sau quá trình học hỏi, áp dụng chuyển đổi số, hiện nay, Báo Tuổi Trẻ đã có một số kênh YouTube, TikTok có nguồn thu khá lớn. Có trường hợp doanh nghiệp vì không muốn quảng cáo trên các kênh khác nên không hợp đồng quảng cáo trên Đài truyền hình như trước đây và không hợp đồng livestream trên Faccebook mà chỉ hợp đồng livestream trên YouTube. 

Ví dụ như vừa qua hãng xe Volkswagen Đức không hợp đồng quảng cáo trên Đài truyền hình, mà chỉ ký kết livestream trên YouTube của Báo Tuổi Trẻ và 2 tờ báo in khác. Kết quả sự lan toả hình ảnh hãng xe này đến công chúng rất thành công.

Phó Tổng Biên tập Báo Tuổi Trẻ dẫn chứng việc chuyển đổi số trong hoạt động báo chí đem lại nhiều lợi ích bất ngờ. Cụ thể, những năm trước, mỗi khi nhờ hoạ sĩ vẽ tranh, ảnh minh hoạ cho bài viết, phải gửi đề tài sớm một ngày, để hoạ sĩ có thời gian suy nghĩ, thực hiện. Đến khi báo dàn trang, nếu tranh, ảnh không phù hợp, phải vẽ lại thì hoạ sĩ không đủ thời gian thực hiện. 

Ngày nay, thực hiện chuyển đổi số, thư ký toà soạn hoặc tác giả muốn vẽ tranh, ảnh minh hoạ cho bài báo chí cần nhập liệu một số yêu cầu AI thực hiện thì gần như lập tức có được tranh ảnh. Nếu thấy sản phẩm chưa phù hợp, chỉ cần bổ sung thêm một vài nội dung và yêu cầu AI vẽ lại, thư ký toà soạn có được sản phẩm ưng ý để phục vụ cho bài viết.

Nhà báo Lê Xuân Trung cho biết thêm, hiện nay, trên thế giới có toà soạn báo ứng dụng công nghệ AI vào toàn bộ quá trình sản xuất báo chí, từ khâu thu thập thông tin, hình ảnh, biên tập, dàn trang, xuất bản… Tuy nhiên, theo quan điểm của Phó Tổng Biên tập Báo Tuổi Trẻ, ở nước ta, báo chí không nên quá lạm dụng AI, vì sẽ khiến độc giả nghi ngờ tính chân thực của bài viết.

Mặc dù việc chuyển đổi số trong hoạt động báo chí đem lại nhiều lợi ích thiết thực, nhưng Phó Tổng Biên tập Báo Tuổi Trẻ cũng lưu ý các toà soạn báo xem AI như chuyên gia, nhưng chỉ sử dụng thông tin của AI để tham khảo.

Qua kinh nghiệm thực tiễn, nhà báo Lê Xuân Trung chỉ rõ, chuyển đổi số báo chí, tốt nhất thực hiện từng bước, không nên đầu tư trang thiết bị ồ ạt để tránh gây lãng phí. Vì người làm báo chưa quen, chưa kịp chuyển đổi nhận thức, tay nghề từ làm báo in truyền thống sang làm báo số. “Trong chuyển đổi số, quan trọng nhất là con người.

Nên tập trung phóng viên vào một phòng, trong đó chia ra thành 3 nhóm: Nhóm chuyên làm báo điện tử, nhóm chuyên làm báo in và nhóm làm được cả hai loại hình báo chí. Nhóm chuyên làm báo điện tử sẽ “dìu” nhóm chuyên làm báo in và từ từ cả 3 nhóm hoà chung lại”- nhà báo Lê Xuân Trung chỉ cách.

Nhà báo Đặng Anh Tuấn- Giám đốc Trung tâm Phát triển chuyển đổi số Báo Tuổi Trẻ góp ý, chuyển đổi số trong hoạt động báo chí có nhiều việc phải thực hiện. Trước mắt hãy xác định toà soạn báo là công xưởng sản xuất tin tức. 

Sản xuất xong cần phải có hệ thống phân phối những sản phẩm. Có thể bắt đầu bằng việc đưa những sản phẩm này lên những kênh YouTube, TikTok để vừa lan toả nhanh thông tin vừa góp phần tạo thêm thu nhập đáng kể cho cơ quan báo chí. 

Đại Dương