Các phương tiện vận chuyển hàng hóa tại cửa khẩu Xa Mát.

Sau khi Tổng cục Hải quan ban hành quyết định tạm dừng hoạt động địa điểm tập kết, kiểm tra giám sát hàng hoá xuất, nhập khẩu ở biên giới của Công ty TNHH MTV Đồng Phước Tây Ninh do không bảo đảm điều kiện hoạt động, tại Cửa khẩu quốc tế Xa Mát (huyện Tân Biên), tất cả các bãi còn lại đều là tự phát, không “đủ chuẩn” theo quy định trở thành điểm tập kết hàng hoá. Trong khi đó, hiện đang là cao điểm nhập khẩu nông sản, nhất là khoai mì.

Chưa quan tâm đầu tư hạ tầng

Ngày 6.10.2023, UBND huyện Tân Biên có báo cáo về việc Hải quan Cửa khẩu quốc tế Xa Mát triển khai tập kết, kiểm tra hàng hoá trong khu vực Cửa khẩu quốc tế Xa Mát.

Theo đó, UBND huyện nhìn nhận, trong thời gian qua, huyện không đầu tư hạ tầng mà chỉ thực hiện phương án giao ban quản lý chợ và các bến bãi huyện quản lý, hợp đồng với doanh nghiệp thuê mặt bằng bãi đậu xe cửa khẩu với diện tích 10.080m2 và tài sản trên đất hiện có 1 nhà làm việc diện tích 24m2, giá cho thuê: 370.000.000 đồng/năm (hình thức cho thuê hằng năm, thời hạn cho thuê: 5 năm), thời gian thu phí: ngày 10.10.2023, nộp ngân sách Nhà nước 100%.

Theo Báo cáo số 444/BC-ĐBP ngày 29.9.2023 của Đồn Biên phòng cửa khẩu quốc tế Xa Mát, ngày 27.9.2023, Tổng cục Hải quan ban hành Quyết định số 2406/QĐ-TCHQ về việc tạm dừng hoạt động địa điểm tập kết, kiểm tra hàng hoá xuất, nhập khẩu ở biên giới tại khu vực Cửa khẩu quốc tế Xa Mát, tỉnh Tây Ninh của Công ty TNHH MTV Đồng Phước Tây Ninh tại địa chỉ: xã Tân Lập, huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh.

Sau 6 tháng kể từ ngày quyết định có hiệu lực, nếu Công ty Đồng Phước Tây Ninh không có văn bản đề nghị cho địa điểm trên hoạt động trở lại, Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh Tây Ninh kiểm tra, báo cáo để Tổng Cục trưởng Tổng cục Hải quan ra quyết định chấm dứt hoạt động.

Ngày 28.9.2023, Chi cục Hải quan Cửa khẩu Xa Mát có Thông báo số 1196/TB-HQXM về việc tạm dừng hoạt động địa điểm của Công ty Đồng Phước Tây Ninh; hàng hoá xuất, nhập khẩu qua Cửa khẩu quốc tế Xa Mát được thực hiện sang tải tại cửa khẩu.

Căn cứ Nghị định số 67/2020/NĐ-CP, ngày 15.6.2020 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 68/2016/NĐ-CP ngày 1.7.2016 của Chính phủ quy định về điều kiện kinh doanh hàng miễn thuế, kho bãi, địa điểm làm thủ tục hải quan, tập kết, kiểm tra, giám sát hải quan; việc sang tải hàng hoá xuất, nhập khẩu tại Cửa khẩu quốc tế Xa Mát là chưa phù hợp.

Đối với Khu kinh tế cửa khẩu Xa Mát, hiện nay tại đây chưa có dự án để thực hiện xây dựng kho bãi xuất nhập, logistic. Riêng Công ty Đồng Phước Tây Ninh được cho thuê đất với diện tích khoảng 47.260m2 để xây dựng bến xe, trong đó, công ty dành khoảng 7.840m2 để làm địa điểm tập kết, kiểm tra hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu tại khu vực cửa khẩu.

Các địa điểm tập kết hàng hoá hiện nay tại cửa khẩu Xa Mát đều là bãi tự phát (ảnh minh hoạ).

Mỗi ngày, có khoảng 50 phương tiện vận tải các loại xuất cảnh, nhập cảnh qua cửa khẩu, lúc cao điểm thu hoạch nông sản khoảng 200-250 phương tiện. Tại Khu KTCK Xa Mát chỉ có 1 địa điểm tập kết kiểm tra, giám sát hàng hoá xuất nhập khẩu của Công ty Đồng Phước Tây Ninh được Tổng cục Hải quan xác nhận, có sức chứa trung bình khoảng 20 phương tiện/ngày. Như vậy, trong thời điểm bình thường, Khu KTCK Xa Mát có thể tiếp nhận các phương tiện vận chuyển, nhưng lúc cao điểm thì quá tải.

Trước thực trạng đó, UBND huyện Tân Biên đề xuất UBND tỉnh tổ chức họp liên ngành có liên quan thống nhất triển khai biện pháp thực hiện hàng hoá xuất, nhập khẩu qua Cửa khẩu quốc tế Xa Mát tạo điều kiện cho các doanh nghiệp hoạt động.

Thực tế trong thời gian qua, các doanh nghiệp có nhu cầu vận chuyển hàng hoá xuất, nhập khẩu qua Cửa khẩu quốc tế Xa Mát rất nhiều nhưng còn khó khăn về thủ tục pháp lý. UBND huyện kiến nghị UBND tỉnh có cơ chế mời gọi đầu tư dự án kho bãi xuất nhập, logistic để tránh ảnh hưởng đến việc thu hút các doanh nghiệp, cá nhân, khách du lịch xuất nhập cảnh, xuất nhập khẩu qua Cửa khẩu quốc tế Xa Mát.

Phương tiện, hàng hóa ở bãi tập kết gần cửa khẩu Xa Mát. Ảnh minh họa An Khang

Doanh nghiệp mong muốn được tạo điều kiện

Trao đổi với Báo Tây Ninh, bà Lê Thị Thảo Trang- Giám đốc Công ty TNHH XNK nông sản Bốn Mùa cho biết, doanh nghiệp đã có văn bản gửi Cục Hải quan tỉnh với nguyện vọng xin giao nhận hàng tại bãi của Công ty vào ngày 6.10.

Theo bà Trang, doanh nghiệp này nằm trong khu vực cửa khẩu theo Quyết định số 410/QĐ-UBND ngày 22.11.2020 của UBND tỉnh phê duyệt về đồ án quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2.000 đô thị cửa khẩu Xa Mát. Tuy nhiên, Công ty TNHH XNK nông sản Bốn Mùa không phải là đơn vị kinh doanh kho bãi nên không thể áp dụng theo Nghị định 68/2016/NĐ-CP và Nghị định 67/2020/NĐ-CP.

Do đó, doanh nghiệp có nguyện vọng cho xe nước ngoài (trường hợp này là xe tải Campuchia) vào khu vực cửa khẩu giao hàng tận bãi của Công ty, vì thực hiện theo Thông báo số 1196/TB-HQXM của Chi cục Hải quan cửa khẩu Xa Mát, sang tải hàng hoá tại Cửa khẩu quốc tế Xa Mát tại barie số 1 và barie số 2, doanh nghiệp sẽ gặp nhiều khó khăn; làm chậm tiến trình giao nhận hàng hoá của doanh nghiệp và ùn tắc giao thương, ảnh hưởng đến các doanh nghiệp khác.

Mỗi ngày, chỉ riêng Công ty Bốn Mùa trung bình nhập khoảng 40-50 tấn củ mì tươi (giai đoạn thấp điểm), quý IV/2023 và quý I, quý II/2024 sắp tới là giai đoạn cao điểm, chắc chắn số lượng sẽ tăng gấp 2, gấp 3 lần - theo nhu cầu sản xuất của nhà máy.

Số phương tiện của Việt Nam vào cửa khẩu chở hàng về nhà máy tương ứng với lượng xe nhập khẩu bên Campuchia, khu vực barie số 1 và barie số 2 khó có thể đáp ứng nổi, doanh nghiệp giao hàng trễ hợp đồng hoặc không bảo đảm chất lượng, vì củ mì tươi sẽ hư hỏng, gây khó khăn cho nhà máy, đồng thời phát sinh thêm nhiều chi phí khác…

Bãi thu phí cửa khẩu Xa Mát. Ảnh minh họa An Khang

Công ty Bốn Mùa cho rằng, Cửa khẩu Chàng Riệc không đủ diện tích để làm điểm sang tải hàng hoá do quá nhiều đơn vị tập trung. Còn Cửa khẩu Tân Hà, Công ty Bốn Mùa không mở được tờ khai vì qua trao đổi, đơn vị tập kết tại cửa khẩu cho rằng, họ phải là đơn vị mở tờ khai, nếu không thì báo hết chỗ trống.

Công ty Bốn Mùa cho biết, qua buổi đối thoại giữa doanh nghiệp và Chi cục Hải quan cửa khẩu Xa Mát, Công ty chưa thấy thoả đáng và vẫn chưa đáp ứng được nguyện vọng cũng như giải quyết những khó khăn mà đơn vị này đang gặp phải. Vì vậy, bà Thảo Trang mong được Cục Hải quan tỉnh xem xét trường hợp của Công ty Bốn Mùa xin được giao, nhận hàng tại bãi của đơn vị.

Tấn Hưng