Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, sáng 20/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường đối với dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi). Tại phiên thảo luận, Đoàn đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tỉnh Tây Ninh có nhiều ý kiến đóng góp giá trị cho dự án Luật.

Xác định pháp lý bằng trung học nghề để bảo đảm quyền lợi cho người học

Tại điểm d, khoản 3, Điều 6 của dự thảo Luật quy định: “Người học học hết chương trình giáo dục trung học nghề và đủ điều kiện theo quy định thì được dự thi; đạt yêu cầu thì được người đứng đầu cơ sở hoạt động giáo dục nghề nghiệp cấp bằng trung học nghề”.

Đại biểu Lê Thị Song An - Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh cho rằng, để bảo đảm quyền lợi của người học và thống nhất trong áp dụng, cần làm rõ giá trị pháp lý của bằng trung học nghề so với bằng tốt nghiệp THPT để giúp người học được công nhận trong hệ thống giáo dục quốc dân, tránh tình trạng bị phân biệt khi tham gia tuyển dụng hoặc khi đăng ký học lên trình độ cao hơn.

Theo đại biểu Song An, thực tiễn cho thấy, đối với học sinh tốt nghiệp THCS theo học trung cấp nghề, mặc dù được học văn hóa song song và được cấp bằng trung cấp nghề khi tốt nghiệp, nhưng nhiều cơ quan tuyển dụng không chấp nhận trình độ văn hóa ghi theo bằng trung cấp nghề. Điều này buộc người học phải ghi trình độ văn hóa 9/12, dẫn đến không đáp ứng điều kiện tuyển dụng.

“Nếu không quy định cụ thể, bằng trung học nghề có thể tiếp tục gặp vướng mắc tương tự, nhất là khi nhiều vị trí việc làm hiện nay vẫn yêu cầu tốt nghiệp THPT hoặc trình độ văn hóa 12/12. Do đó, việc quy định đầy đủ, rõ ràng về giá trị pháp lý và phạm vi sử dụng của bằng trung học nghề, nhằm bảo đảm quyền lợi người học, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp tục học tập hoặc tham gia thị trường lao động của người học” - đại biểu Song An kiến nghị.

Cũng tại tại điểm d, khoản 3, Điều 6 quy định: “Người học học hết chương trình giáo dục trung học nghề và đủ điều kiện theo quy định thì được dự thi”. Tuy nhiên, nội dung “dự thi” trong quy định chưa được làm rõ về hình thức thi, chưa xác định đây là kỳ thi kết thúc khóa học nằm trong chương trình đào tạo hay là một kỳ thi độc lập khác. Điều này sẽ gây khó khăn trong quá trình tổ chức thực hiện và có thể dẫn đến cách hiểu, cách áp dụng không thống nhất giữa các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

Để bảo đảm tính minh bạch, thống nhất và phù hợp với quy định tại các điểm khác, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo rà soát, chỉnh lý và quy định rõ hình thức thi, điều kiện dự thi; điều kiện công nhận tốt nghiệp và cấp bằng trung học nghề.

“Việc quy định cụ thể các nội dung này sẽ giúp cơ sở giáo dục nghề nghiệp thuận lợi trong tổ chức thực hiện, đồng thời giúp người học hiểu rõ lộ trình đánh giá, xét tốt nghiệp và quyền lợi khi hoàn thành chương trình đào tạo” - đại biểu Lê Thị Song An cho biết.

Thiết lập cơ chế kiểm định chất lượng cơ sở giáo dục nghề nghiệp

Bên cạnh đó, tại Chương V, dự thảo Luật cũng quy định về công tác kiểm định chất lượng cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Đại biểu Song An đánh giá cao việc bổ sung một số điều mới về kiểm định chất lượng của Ban soạn thảo vì kiểm định chất lượng là yếu tố then chốt để bảo đảm chất lượng đào tạo nghề, đáp ứng nhu cầu thị trường lao động trong và ngoài nước, đồng thời tăng cường niềm tin của xã hội, doanh nghiệp và người học.

Tuy nhiên, thực tiễn triển khai công tác kiểm định chất lượng hiện nay còn rất nhiều hạn chế. Đến nay, các tổ chức kiểm định đã thực hiện 305 lượt kiểm định đối với 261 cơ sở giáo dục nghề nghiệp, nhưng chỉ có 86 trường cao đẳng và 5 trường trung cấp đạt tiêu chuẩn kiểm định. Trong khi, cả nước hiện có 399 trường cao đẳng, 429 trường trung cấp và 728 trung tâm giáo dục nghề nghiệp.

Điều này cho thấy, mặc dù kiểm định chất lượng là yêu cầu bắt buộc nhưng việc thực hiện tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp vẫn hạn chế. Bên cạnh đó chưa có cập nhật số liệu thống nhất trên toàn quốc. Do đó, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo bổ sung, hoàn thiện một số nội dung quan trọng về công tác kiểm định chất lượng.

Trong đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần thiết lập cơ chế kiểm định chất lượng độc lập, minh bạch và hiệu quả; sớm ban hành tiêu chuẩn kiểm định theo từng trình độ đào tạo bảo đảm phù hợp với yêu cầu đầu ra và chuẩn nghề nghiệp quốc tế, song phải đơn giản hóa quy trình kiểm định để tăng hiệu quả và giảm gánh nặng hành chính cho các cơ sở. Đồng thời, sớm ban hành cơ chế hỗ trợ, khuyến khích cơ sở giáo dục nghề nghiệp cải tiến và nâng cao chất lượng sau kiểm định, bao gồm ưu đãi tài chính, tư vấn chuyên môn, đào tạo, đầu tư cơ sở vật chất và phát triển chương trình đào tạo theo chuẩn quốc tế,...

Cùng với việc kiểm định, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng cần nghiên cứu biện pháp chế tài nghiêm minh đối với cơ sở không tuân thủ quy định kiểm định chất lượng; các cơ sở giáo dục nghề nghiệp không đạt chất lượng cần sắp xếp tinh gọn bảo đảm hợp lý và hiệu quả.

Đối với cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cần thực hiện kiểm định chất lượng định kỳ với chu kỳ không quá 3 năm và công khai kết quả kiểm định trên hệ thống cơ sở dữ liệu giáo dục nghề nghiệp nhằm tăng tính minh bạch và trách nhiệm giải trình./.

Kiên Định – Hoàng Long