Đam mê hội hoạ

Gặp ông vào dịp cả nước hướng tới kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21.6.1925 - 21.6.2025), hoạ sĩ Võ Đồng Minh (ngụ huyện Tân Biên) không giấu được niềm vui khi thấy báo chí Tây Ninh nói riêng, báo chí cách mạng cả nước nói chung ngày càng phát triển theo hướng hiện đại hoá. Người làm báo áp dụng nhiều thành tựu khoa học vào nghề nghiệp, giúp thông tin, hình ảnh ngày càng đẹp, sinh động hơn và lan toả đến công chúng ngày càng nhanh trên nhiều kênh thông tin.

Vị hoạ sĩ này cũng không giấu được niềm tự hào vì đã có nhiều đóng góp vào công tác tuyên truyền hoạt động cách mạng trên mặt trận tư tưởng văn hoá với vai trò là hoạ sĩ, vẽ tranh cộng tác trên các báo, trong đó có Báo Tây Ninh.

Ông tên thật là Nguyễn Văn Lắm, sinh năm 1942, quê ở tỉnh Long An. Năm 1950, ông theo cha mẹ lên Tây Ninh sinh sống. Với đam mê hội hoạ từ bé, khi đến vùng đất mới, ông tìm đến một họa sĩ ở huyện Hoà Thành để học vẽ.

Lớn lên, ông thi vào trường Cao đẳng Mỹ thuật Sài Gòn để nâng cao trình độ hội hoạ của mình. Thời điểm đó, kháng chiến chống Mỹ cứu nước diễn ra mạnh mẽ khắp miền Nam. Cũng như nhiều thanh niên yêu nước khác, sinh viên Nguyễn Văn Lắm, xếp bút nghiên tham gia hoạt động cách mạng. Với cây bút làm vũ khí, ông theo chân các chiến sĩ cách mạng, xông xáo ở khắp nơi trên chiến trường.

Ông vẽ rất nhiều đề tài về kháng chiến, như bộ đội chống xuồng qua sông đánh giặc. Với phương pháp vẽ màu trắng đen, hình ảnh hai chiến sĩ cách mạng vai mang súng, đầy cành lá nguỵ trang, chống xuồng qua sông ban đêm. Dưới ánh trăng sáng vằng vặc giữa đêm khuya, hình ảnh kháng chiến đầy gian nan, nguy hiểm ấy, tương phản xuống mặt nước lung linh trở thành bức tranh rất đẹp, nên thơ.

Một bức tranh khác, ông vẽ hàng trăm chiến sĩ cách mạng hăng hái xung trận dưới lá cờ Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam.

Ngoài những tranh về kháng chiến chống Mỹ cứu nước, hoạ sĩ này còn vẽ hàng ngàn tranh biếm hoạ như Tổng thống Ngô Đình Diệm là tay sai; đế quốc Mỹ dùng vũ lực để chia cắt Việt Nam thành hai miền Nam - Bắc; thực dân Pháp thất bại ở Điện Biên Phủ; đế quốc Mỹ xua quân vào chiến trường Việt Nam… Tranh ông vẽ rất sống động, toát lên không khí kháng chiến mạnh mẽ của quân và dân ta, mặt khác, lột trần được bản chất xâm lược của kẻ thù và bọn tay sai bán nước.

83 tuổi vẫn đam mê vẽ tranh

Sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước 30.4.1975, hoạ sĩ Võ Đồng Minh giữ chức vụ Trưởng phòng Văn hoá- Thông tin huyện Tân Biên. Sau đó, ông chuyển về công tác ở Bảo tàng Tây Ninh và chuyển sang làm Phó chánh Văn phòng Huyện uỷ Tân Biên.

Khoảng thời gian này, ông tiếp tục dùng tài năng vẽ tranh của mình phê phán những tệ nạn xã hội như tình trạng đua xe trái phép; nạn cấu kết tham ô giữa doanh nghiệp quốc doanh với gian thương; sinh con không kế hoạch, dẫn đến đói nghèo, bất hạnh…

Trong khi các phóng viên khác chuyển tải thông tin trên báo, đài bằng chữ viết, hình ảnh, phim ảnh thì hàng chục năm nay, hoạ sĩ Võ Đồng Minh âm thầm cộng tác với báo chí bằng tranh.

Nhiều tác phẩm của ông đã được đăng tải trên Báo Tây Ninh và một số tờ báo khác như Báo Quân Đội, Thanh Niên, Tuổi Trẻ Cười… với các bút danh Võ Đồng Minh, Nguyễn Đông Minh. Tranh của ông từng được giải thưởng tại cuộc thi vẽ tranh cổ động và biếm hoạ toàn quốc năm 1996.

Đơn cử, năm 2003, ngày đầu tiên lực lượng không quân Hoa Kỳ tấn công đất nước Iraq, mở đầu cho cuộc "Chiến tranh vùng Vịnh lần 3", trên Báo Tây Ninh có đăng tải một bức hoạ vẽ chiếc máy bay không lực Hoa Kỳ với chiếc mũi dài cách điệu của Tổng thống Mỹ, thả những quả bom xuống người dân vùng Vịnh. Một bức tranh biếm hoạ đơn giản, nhưng truyền tải thông tin rất đầy đủ và ấn tượng đến độc giả.

Nói về việc vẽ tranh cổ động, tranh cộng tác với báo chí, hoạ sĩ Võ Đồng Minh tâm sự, thời kháng chiến chống Mỹ cứu nước, hầu hết các hoạt động cách mạng đều diễn ra bí mật, phương tiện máy móc liên quan đến nghề báo rất hạn chế, không phải người làm báo nào cũng được trang bị đầy đủ máy chụp ảnh, máy quay phim như hiện nay. Vì vậy, dùng nghệ thuật hội hoạ để phản ánh tình hình chiến sự là một trong những hình thức thuận lợi trong thời điểm đó. “Với những dụng cụ, vật tư đơn giản như giấy, viết chì là có thể vẽ những nội dung cần tuyền tải”, hoạ sĩ nói.

Theo ông Võ Đồng Minh, sau ngày miền Nam giải phóng, đất nước thống nhất đến nay, mặc dù người làm báo được trang bị đầy đủ phương tiện, máy móc cần thiết cho nghề báo, nhưng thể loại tranh biếm hoạ vẫn là thế mạnh của các hoạ sĩ. Hiện nay, mặc dù đã cao niên, nhưng hằng ngày, hoạ sĩ ở huyện Tân Biên này vẫn đọc báo, xem tivi nhằm kịp thời nắm bắt tình hình thời sự trong, ngoài nước và vẽ tranh cộng tác với báo chí.

Để có sức khoẻ tốt, hàng chục năm qua, ông quyết tâm đoạn tuyệt với rượu, bia, thuốc lá; vào mỗi buổi sáng, ông đều đặn đi bộ từ nhà ra công viên bờ kè Suối Cần Đăng và trở về nhà với quãng đường khoảng 3km để giữ gìn sức khoẻ.

Với những đóng góp cho văn học nghệ thuật, hoạ sĩ Võ Đồng Minh, được Hội đồng Nhà nước tặng Huân chương kháng chiến hạng Nhì, Huân chương Quyết thắng hạng Nhất; Thủ tướng Chính phủ tặng Kỷ niệm chương Chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù, đày; Hội Mỹ thuật Việt Nam tặng Huy chương vì sự nghiệp Mỹ thuật Việt Nam, Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh tặng bằng khen, đạt giải thưởng Văn học nghệ thuật Xuân Hồng lần thứ I.

Đại Dương