Trước khi nằm hóc, thêm được nắm rơm nào đỡ nắm nấy - mẹ nói vậy. Bạn sẽ bức xúc hỏi ba tôi đâu mà để mẹ đã tới ngày sinh nở phải bươn bả ra đồng? Thật là một chuyện không ai muốn, bởi lúc mẹ mang thai tôi cũng là lúc ba vắng nhà.

Lý do thì xin không được nói ra, và mãi đến khi tôi biết nói ba mới về. Cứ hình dung một phụ nữ với đồng ruộng bò bê và mấy đứa con nheo nhóc, lại phải vượt cạn một mình mới thấy hết sự cực nhọc, tảo tần của NGƯỜI MẸ.

Hoa đăng mùa Vu lan. Ảnh: Nguyễn Huỳnh Đông (ảnh chụp trước ngày 27.4.2021)

Cảnh một phụ nữ nặng nề vác cái bụng lặc lè ra đồng, chắc bất nhẫn quá nên mẹ chỉ đứng thăm ruộng, còn đôi gánh, không cần xin cũng có người nhét đầy rơm. Gánh rơm tươi ngày thường với mẹ nhẹ tênh, vậy mà hôm nay mẹ phải bám chân, nặng nề bước từng bước một để gánh rơm về.

Đi được nửa đường thì bụng co lên từng hồi đau quặn, mỗi lần như vậy, mẹ bình tĩnh đặt gánh xuống đứng thở. Bác Tám lại đưa vai vào gánh đỡ rồi lầm bầm: sắp đẻ rồi còn ham làm chi vầy, coi chừng đẻ rớt ngoài đường bây giờ. Mẹ đau tới mức hết cười nổi, lặng thinh bước.

Về tới nhà, ráng đi thẳng xuống bếp bắc ấm nước lên đun rồi nhờ cô Năm hàng xóm kêu giùm bà mụ. Nước sôi, mẹ gội đầu, tắm rửa xong thì vỡ ối. Nghe mẹ kể mà tôi kinh ngạc, con gái cũng một lần vỡ ối rồi nhưng nghe hành trình của mẹ lúc sinh con, thật khó tưởng tượng được sự kiên cường của người phụ nữ.

Sau này, mẹ thường bảo tôi, khổ lúc còn nằm trong bụng là đủ rồi, ráng học để mai mốt không phải làm nông nuôi bò, sống khổ sở, trầy trật như mẹ. “Trầy trật như mẹ” là mồ côi từ lúc còn nằm trong bụng, lấy chồng cũng mồ côi, sinh mười đứa con và phải làm trụ cột gia đình. Cực nhọc lắm nhưng mẹ chủ trương đứa nào cũng phải đi học. Chỉ có học mới hết khổ.

2. Có lần, đang ở nội trú học bài, nghe tin mẹ nhập viện, tôi hốt hoảng. Thì tại mẹ tôi xưa nay làm “lở núi lở non”, nhức đầu sổ mũi hay đau vai mỏi cổ cũng chỉ ở nhà uống nước lá dân gian, bất quá thì ra tiệm mua thuốc khơi khơi chứ nhất định không chịu đi bệnh viện khám xét cho biết chính xác bệnh gì đâu.

Có những đêm trở trời, mẹ ngồi đấm chân thùm thụp, tôi kêu đi khám bệnh nhưng mẹ cứ gạt phắt: “Già cả ai chẳng đau nhức, cơ thể người già thì trở trời mình mẩy cũng trở theo chứ bệnh gì nghiêm trọng mà vào viện”.

Mẹ "gan thép" vậy mà giờ nhập viện chắc là bệnh nặng rồi. Tôi mếu máo, sấp ngửa chạy ào vô viện. Mẹ tôi nằm đó, còm cõi, võ vàng, thở yếu ớt. Căn bệnh xuất huyết đường ruột làm cơ thể người đàn bà lực điền suy sụp thê thảm. Thấy mẹ như vậy, nước mắt tôi chảy ròng…

Trên giường bệnh, mắt mẹ cứ lơ mơ rồi nhắm nghiền, người hầm hập sốt. Nằm mê man ba ngày hai đêm nhưng khi tỉnh dậy, lúc tự đi đứng được thì mẹ đuổi các con về hết. Mẹ bảo đang mùa cao điểm, đứa ở nhà không thể bỏ ruộng bỏ lúa, đứa đang học hành không được bỏ trường bỏ lớp. Làm nông thì ruộng vườn là tài sản lớn nhất, đi học thì chữ nghĩa phải đặt hàng đầu, mẹ tự lo liệu được.

 3. Một đời gian nan vì con, các con trưởng thành, tóc mẹ cũng bạc xoá nhưng mẹ vẫn muốn bòn vườn kiếm tiền tự trang trải, con cái bảo nghỉ dưỡng thì mẹ la, được chừng nào hay chừng nấy chứ đằng nào tuổi già mẹ không nằm xuống báo đời các con. Lúc nào cũng vậy, mẹ “sợ” nhất phải trở thành gánh nặng cho các con nên khi còn khoẻ, mẹ chưa cho các con cơ hội để báo đáp.

Ca dao có câu: "Mẹ hiền như thể trăng sao/ Một mai trăng lặn đất trời lung lay". Tôi hiểu ý của bài ca dao, tôi đọc được ở đâu đó, có ai nói ngày buồn nhất của đời bạn sẽ là ngày bạn mất mẹ, hiểu điều đó nên tôi càng trân quý những phút giây còn mẹ cận kề, vì tôi biết, dù có bứt hết lá rừng cũng không đếm hết công lao người mẹ.

Tháng bảy về, tháng bảy có Vu lan, có ngày báo hiếu…

Vu lan này, tôi sẽ làm như lâu nay vẫn làm, sẽ lại lên chùa cài vào ngực mình một bông hồng đỏ thắm, đỏ như tình mẹ bất diệt, để cầu mong mẹ khoẻ mạnh, sống đời với các con...

Nguyễn Thị Bích Nhàn