Đoàn viên, thanh niên thu gom rác thải sinh hoạt. Ảnh: Dương Đức Kiên

Những năm gần đây, cùng với sự phát triển kinh tế, xã hội, đời sống người dân ngày càng được nâng cao và sự gia tăng dân số đã làm cho lượng rác thải sinh hoạt ngày càng nhiều, tạo áp lực cho hệ thống thu gom, xử lý rác thải của nhiều địa phương.

Tình trạng người dân thiếu ý thức vứt rác bừa bãi gây ô nhiễm môi trường trở nên phổ biến- nhất là tại những nơi xa khu dân cư, ít người qua lại. Nhằm hạn chế tình trạng vứt rác bừa bãi, gây ô nhiễm môi trường, một số địa phương đã vận động người dân trang bị thùng đựng và thu gom rác thải sinh hoạt, bước đầu mang lại hiệu quả tích cực.

Chính quyền và nhân dân cùng làm

Trước đây, gia đình bà Kim Thị Ngọc Lan, ngụ ấp Bàu Dài, xã Phước Ninh (huyện Dương Minh Châu) gặp nhiều khó khăn trong việc xử lý lượng rác thải trong ngày. Vì không có đơn vị thu gom nên gia đình bà chủ yếu gom lại rồi đốt nên khá vất vả, lại còn phát sinh khói và mùi hôi. Sau này, bà Lan và các hộ dân được chính quyền địa phương hỗ trợ thùng đựng rác có nắp đậy, bảo đảm vệ sinh. Các hộ chỉ việc đóng phí cho đơn vị thu gom theo giá quy định, còn rác sẽ được thu gom tận nhà, mỗi tuần ba lần.

Bà Kim Thị Ngọc Lan cho biết, gia đình bà kinh doanh quán ăn nên mỗi ngày lượng rác thải ra khá lớn, phải trang bị đến 2 thùng rác, mỗi tháng bà đóng khoảng 45.000 đồng phí thu gom. “Rác được bỏ vào thùng bảo đảm vệ sinh, khoảng hai ba ngày thì xe rác đến thu gom nên người dân nơi đây rất ủng hộ”.

Còn theo ông Võ Văn Hon, cùng ngụ ấp Bàu Dài, trước khi triển khai mô hình thùng rác tại gia đình, nhiều người dân thường cho rác vào bịch nylon để ven đường, thậm chí còn vứt bừa bãi ra những bãi đất trống rất mất vệ sinh và gây ô nhiễm môi trường. Nhưng khi có chương trình này, tình trạng trên giảm hẳn, rác thải được thu gom thường xuyên khiến người dân cảm thấy rất hài lòng.

Ông Lê Minh Phương- Chủ tịch UBND xã Phước Ninh cho biết, để thực hiện mô hình thùng rác tự quản trên địa bàn, UBND xã đã vận động trang bị trên 300 thùng rác có nắp đậy, tổng kinh phí thực hiện trên 20 triệu đồng.

Tuy nhiên, theo ông Phương, do địa bàn xã rộng, lại là khu vực nông thôn nên một số người dân chưa ý thức, vẫn còn tình trạng vứt rác ra môi trường, do vậy, trong thời gian tới, Mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội xã sẽ tiếp tục vận động người dân tham gia mô hình, hạn chế vứt rác ra môi trường.

Dây chuyền phân loại và nghiền rác làm phân hữu cơ của Công ty Môi trường xanh Huê Phương VN.

Tại xã Bến Củi, ông Nguyễn Thành Đô- Phó Chủ tịch UBND xã cho biết, mô hình thùng rác tự quản được Đảng uỷ xã giao cho UBMTTQVN và các đoàn thể xã vận động người dân tham gia từ cuối năm 2018, đến nay, toàn xã Bến Củi đã có 850 hộ đăng ký với hơn 650 thùng rác được trang bị dọc theo các tuyến đường trong xã.

UBND xã đứng ra ký hợp đồng với Hợp tác xã dịch vụ, thương mại nông nghiệp Tân Châu thu gom rác của người dân với tần suất 3 lần/tuần. Qua gần 3 năm triển khai mô hình thùng rác tự quản, đã góp phần nâng cao ý thức của người dân, không còn tình trạng vứt rác bừa bãi ra môi trường.

Trong thời gian tới, UBND xã cùng với UBMTTQVN và các tổ chức đoàn thể của xã sẽ tiếp tục vận động người dân tham gia mô hình, tự trang bị thùng rác, góp phần cùng với địa phương bảo vệ môi trường, xây dựng nông thôn mới.

Trước đổi thay của địa phương, bà Phạm Thị Thanh Vân, người dân ấp 2, xã Bến Củi phấn khởi cho hay, việc trang bị những thùng rác tại các gia đình giúp hạn chế tình trạng vứt rác bừa bãi ra môi trường, góp phần làm sạch đẹp thôn xóm.

"Trước đây người dân thường vứt rác ra trước cổng nhà đợi xe đi thu gom, nhiều đống rác hữu cơ phân huỷ, gây mùi hôi, ảnh hưởng đến đời sống và sinh hoạt những gia đình xung quanh. Hiện nay, rác được bỏ vào thùng, tránh tình trạng bị chuột bọ, chó mèo bới tung lên, cũng không còn mùi hôi như trước đây”- chị Phi Yến (ngụ ấp 2, xã Bến Củi) cho biết.

Biến rác thải thành tài nguyên

Tại Tây Ninh, hiện có một công ty đầu tư hệ thống xử lý rác thải trở thành phân bón hữu cơ và gạch không nung, đó là Công ty Môi trường xanh Huê Phương VN.

Ông Lê Thiện Tú- Phó Giám đốc công ty cho biết, Dự án nhà máy xử lý rác thải của Công ty Môi trường xanh Huê Phương VN được xây dựng và đưa vào vận hành từ năm 2018, trên diện tích 17,8 ha tại ấp Bến Rộng, xã Thạnh Đức, huyện Gò Dầu; nhà máy có công suất khoảng 300 tấn/ngày.

Hiện nhà máy đảm nhận nhiệm vụ xử lý rác thải cho thị xã Trảng Bàng, huyện Gò Dầu và một phần hai huyện Bến Cầu, Dương Minh Châu, chiếm khoảng 25% - 30% lượng rác thải sinh hoạt và khoảng 70% rác thải công nghiệp trên địa bàn tỉnh.

Cũng theo ông Tú, rác thải sinh hoạt sau khi được xe chuyên dụng chở về nhà máy được phân loại sơ bộ thành hai loại là rác vô cơ và hữu cơ. Trong đó, rác hữu cơ được ủ và xay thành phân bón. Còn rác vô cơ được nhập chung với rác thải công nghiệp để đưa vào lò đốt, phần tro xỉ, bùn thải được ép thành gạch không nung.

Tuy nhiên, cả hai dự án này đang trong quá trình sản xuất thử nghiệm và chờ UBND tỉnh cấp phép sản xuất. “Nếu được cấp phép, công ty sẽ triển khai sản xuất và phân phối ra thị trường hai loại sản phẩm trên. Đồng thời, sẽ đầu tư nâng công suất xử lý rác thải lên 600 tấn/ngày, mở rộng phạm vi thu gom và xử lý rác thải ở một số địa phương khác trong tỉnh”, ông Tú chia sẻ.

Công tác thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt còn hạn chế

Mặc dù công tác thu gom, xử lý rác thải được các địa phương quan tâm xử lý, nhưng chỉ tập trung khu vực thành thị, khu đông dân cư, những trục đường chính, việc thu gom rác một số nơi còn chậm, chưa thường xuyên và không ổn định. Bên cạnh đó, nhiều người dân ý thức kém vẫn tìm cách vứt rác thải ra chỗ vắng người, sông, suối, ao hồ gây nên tình trạng ô nhiễm môi trường.

Ông Nguyễn Minh Vương- Trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Dương Minh Châu cho biết, khối lượng rác thải sinh hoạt phát sinh trên địa bàn huyện ước tính khoảng 35,81 tấn/ngày, trong đó lượng rác được thu gom, vận chuyển, xử lý là 18,24 tấn/ngày, đạt 50,9% khối lượng (chủ yếu tập trung thu gom ở các chợ, dọc các tuyến đường chính và khu dân cư tập trung, vận chuyển về bãi rác Tân Hưng, huyện Tân Châu để xử lý).

Nguồn kinh phí thực hiện công tác thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt từ trước đến nay trên địa bàn huyện được sử dụng từ ngân sách Nhà nước phân bổ (năm 2019 là 4.111.005.000 đồng, năm 2020 là 5.956.755.152 đồng).

Đối với việc thu phí vệ sinh của các tổ chức, dịch vụ, kinh doanh và hộ gia đình từ trước đến nay (đến tháng 6 năm 2020) do UBND các xã, thị trấn hợp đồng theo hình thức giao khoán cho người thu gom rác tự thu, tự chi theo khung giá của UBND tỉnh quy định.

Tuyến đường tại ấp 2, xã Bến Củi sạch đẹp nhờ mô hình thùng rác tự quản.

Theo ông Trần Khắc Phục- Trưởng Phòng Bảo vệ môi trường, thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường, chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn tỉnh được thu gom, vận chuyển về 2 khu xử lý của tỉnh là Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Thạnh Đức, huyện Gò Dầu của Công ty TNHH MTV môi trường xanh Huê Phương VN và Khu xử lý rác tại xã Tân Hưng, huyện Tân Châu của Công ty CP công nghệ môi trường Tây Ninh. Một số cá nhân, tổ chức khu vực huyện Trảng Bàng thu gom, vận chuyển về khu xử lý rác tại huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh.

Nhìn chung, công tác thu gom vận chuyển rác thải sinh hoạt tại các khu vực đô thị cơ bản đạt yêu cầu. Đối với khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa thì đa số các xã chưa thành lập được các tổ dịch vụ vệ sinh môi trường, chủ yếu người dân tự phân loại các chất thải tái chế bán phế liệu hoặc đốt.

Tuy nhiên, hiện nay, tại một số đoạn đường vắng, xa nơi dân cư xuất hiện nhiều điểm tập kết rác tự phát do một bộ phận người dân thiếu ý thức vức rác bừa bãi. Trong 6 tháng đầu năm 2020, ngành Tài nguyên và Môi trường, UBND cấp huyện, cấp xã phát hiện 91 vụ xả rác thải, chất thải rắn không đúng nơi quy định, trong đó phạt cảnh cáo 4 vụ, đang xử lý 3 vụ, đã xử lý vi phạm hành chính 84 vụ với tổng số tiền 400,9 triệu đồng.

Minh Dương