Cánh đồng quê tôi bên bờ sông Vàm Cỏ, thuộc xã An Thạnh, huyện Bến Cầu. Vừa qua do thời tiết thay đổi, nước lũ rút chậm, đồng nghĩa với việc gieo sạ lúa Ðông Xuân trễ hơn so với năm trước. Vì vậy, thời gian thu hoạch lúa cũng tăng lên nhiều ngày. Ðến trung tuần tháng hai âm lịch thu hoạch cho đến cuối tháng dứt điểm.

Vào mùa thu hoạch, đồng ruộng phủ một màu vàng ươm xa tít. Cảnh vật như tươi mới hơn, nhộn nhịp hẳn lên. Gần tám giờ sáng, nắng vàng đã trải dài trên đồng, làm tan chảy những giọt sương đêm còn vướng vít trên cành cây kẽ lá... Chủ ruộng, nhân công vác lúa, xe chở máy gặt đập liên hợp tập trung về đây cùng nhau thu hoạch lúa. Tiếng xoành xoạch của động cơ vang cả cánh đồng.

Trên từng đường chạy của máy, bầy chim én thi nhau bay lượn như những vũ điệu đồng quê. Các chủ ruộng đã chuẩn bị bao, dây chờ máy gặt đến ruộng mình. Nhìn quang cảnh hiện tại tôi lại nhớ về ngày xưa khi mà nông dân còn cấy lúa theo kiểu truyền thống, đập lúa bằng bồ. Sau đó mới có máy suốt lúa thủ công, kế đến là máy phóng đơn thuần và giờ đây là máy gặt đập liên hợp. Những loại nông cụ này ngày càng giảm đi sức lao động của con người.

Nguyên cánh đồng chỉ có nhà tôi chừa ra một góc ruộng để trồng cây tràm vàng lấy bóng mát, giúp mọi người có chỗ nghỉ trưa thay cho những chòi ruộng. Bây giờ khi ra đồng, nhân công tự mang cơm nước theo để ăn, không như trước đây chủ ruộng tổ chức những bữa ăn xuống đồng khi cấy ngày đầu tiên và bữa cúng ông đồng bà điền trong ngày gặt lúa.

Những bữa ăn đó thường là cháo gà, xôi gà... ít nhất cũng nồi chè trôi nước, bánh ú, bánh bò. Giờ tuy là riêng, nhưng đến bữa mọi người cùng bày ra ăn chung. Nhất là sau bữa ăn trưa còn có món dưa hấu chín đỏ, mọng nước để xua đi cái nắng gay gắt khi trời đứng bóng. Bữa trưa còn món nướng chuột đồng vô cùng hấp dẫn. Những chú chuột đồng mập ú bị động vì tiếng máy xình xịch chạy tán loạn.

Anh nhân công hứng lúa phóng hoặc chủ ruộng đi vòng vòng quan sát nhanh tay chụp lấy chụp để. Sau đó đem nướng bằng rơm, người thì cạo lớp lông bị cháy, người dùng lưỡi liềm làm sạch ruột để ướp gia vị và muối ớt. Từng xâu thịt chuột nướng trên lửa than cây tràm thơm phức, mọi người vui vẻ chia nhau thưởng thức.

Trên cánh đồng mùa thu hoạch hiện nay, không chỉ có máy gặt đập liên hợp mà còn có cả máy cuộn rơm. Có những chủ ruộng đốt rơm lấy tro, đốt để hạn chế lúa còn sót lại trên ruộng ảnh hưởng tới vụ sau. Người thì thuê máy cuộn thành từng cuộn bán cho những người mua về làm thức ăn cho bò... Việc hạn chế đốt rơm cũng làm cho môi trường được cải thiện phần nào. Ðó đây, chỗ cuộn rơm, chỗ đốt rơm, những cụm khói cuồn cuộn bay lên không trung. Mùi khói ngai ngái, hoà lẫn với mùi lúa mới tạo thành một mùi đặc trưng của ruộng đồng.

Người nông dân ở đây cho biết làm ruộng bây giờ đơn giản hơn nhiều, giảm sức người, lúa phóng xong bán tại chỗ, khỏi phải tốn công sức mướn người vác lúa ra bờ kênh có khi phải đến nửa đêm mới xong. Giờ thì lúa phóng ra có máy cù lúa ra bờ kênh mỗi lần trên 20 bao nhanh gọn trong ngày. Hiện nay, đa số nông dân đã gia nhập tổ liên kết, được mua lúa giống, phân bón, thuốc trừ sâu trả sau, được bao tiêu sản phẩm, khỏi phải sợ cảnh được mùa mất giá như trước đây. Hy vọng trong tương lai gần, người nông dân được sống thoải mái trên mảnh ruộng của mình với những mùa vàng bội thu.

NGUYÊN HẠ