Những năm qua, công tác thi hành án hình sự được các cấp, ngành quan tâm chỉ đạo, triển khai thực hiện nghiêm túc, bảo đảm thi hành nghiêm các bản án, quyết định của Toà án, góp phần tích cực trong công tác phòng ngừa, đấu tranh tội phạm, vi phạm pháp luật, bảo đảm an ninh trật tự trên địa bàn.

Theo Phòng Kiểm tra nghiệp vụ và Thi hành án (TAND tỉnh), bên cạnh nhiệm vụ xét xử, Toà án hai cấp còn chú trọng triển khai, thực hiện các quy định pháp luật về thi hành án hình sự, văn bản hướng dẫn bảo đảm áp dụng đúng và thống nhất. Việc ban hành các quyết định thi hành án hình sự của Toà án hai cấp bảo đảm đúng quy định pháp luật và trong thời hạn luật định.

Ngoài ra, TAND tỉnh thường xuyên tổ chức kiểm tra toàn diện các mặt công tác của Toà án hai cấp và công tác thi hành án hình sự. Qua kiểm tra, TAND tỉnh đã chỉ ra những sai sót, hạn chế và đề ra biện pháp khắc phục kịp thời, giải quyết những khó khăn, vướng mắc cho Toà án cấp huyện trong công tác thi hành án hình sự.

Năm 2024, Toà án hai cấp đã ban hành 2.361 quyết định các loại về thi hành án hình sự (cấp tỉnh 298 quyết định, cấp huyện 2.063 quyết định, đạt tỷ lệ 100%, ra quyết định hoãn chấp hành án 32 trường hợp). Bên cạnh đó, TAND tỉnh xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù cho 1.339 phạm nhân, xét tha tù trước thời hạn có điều kiện cho 70 phạm nhân và xét tạm đình chỉ chấp hành án cho 4 trường hợp đủ điều kiện theo quy định của pháp luật.

“Thi hành án hình sự là giai đoạn cuối cùng trong các hoạt động tố tụng hình sự, buộc người bị kết án phải chấp hành hình phạt, các biện pháp tư pháp theo bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Toà án pháp. Vai trò của thi hành án hình sự trong hoạt động tố tụng là vô cùng quan trọng; quyết định thi hành án hình sự đòi hỏi rất cao về độ chuẩn xác và nghiêm khắc về thời gian”- một lãnh đạo TAND tỉnh nói.

Phòng Cảnh sát Thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp Công an tỉnh đánh giá, công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng từng bước đi vào nền nếp, đạt nhiều kết quả quan trọng. Người chấp hành án hình sự tại cộng đồng được lập hồ sơ để theo dõi, quản lý, giám sát đúng theo hướng dẫn, chỉ đạo của Bộ Công an.

Trong năm, Cơ quan thi hành án hình sự Công an các huyện, thị xã, thành phố tiếp nhận 525 người có quyết định thi hành án phạt tù cho hưởng án treo, cải tạo không giam giữ, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định, hoãn chấp hành án phạt tù, tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù, tha tù trước thời hạn có điều kiện; tổ chức theo dõi, quản lý, giám sát 893 người chấp hành án hình sự tại cộng đồng.

Công tác theo dõi, quản lý người chấp hành án phạt tại xã, phường, thị trấn và người bị kết án phạt tù còn ngoài xã hội được thực hiện đúng trình tự, thủ tục. UBND cấp xã thực hiện đầy đủ việc báo cáo kết quả quản lý, giám sát cho Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện nắm để thông báo cho Toà án đã ra quyết định được biết. Tính đến ngày 14.12.2024, có 852 trường hợp chấp hành án phạt tại xã, phường, thị trấn; 31 trường hợp bị kết án phạt tù còn ngoài xã hội và 10 trường hợp được tha tù trước thời hạn có điều kiện đang quản lý.

Tuy nhiên, công tác thi hành án hình sự vẫn còn tồn tại hạn chế, khó khăn cần khắc phục, như cán bộ thực hiện công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng ở Công an cấp huyện, cấp xã còn ít (khoảng 1 cán bộ), phải kiêm nhiệm nhiều mặt công tác khác nên việc quản lý, giám sát đối tượng chấp hành án có lúc chưa chặt chẽ. Công tác truyền thông, tuyên truyền, phổ biến các quy định pháp luật và tổ chức tập huấn nghiệp vụ về thi hành án hình sự ở một số nơi chưa được thực hiện thường xuyên…

TAND tỉnh cho biết thêm, về quyết định cho hoãn chấp hành án phạt tù còn có trường hợp chưa bảo đảm về thủ tục và điều kiện theo quy định. Một số trường hợp cho hoãn chấp hành án phạt tù với lý do là lao động duy nhất trong gia đình nhưng bị kết án về tội rất nghiêm trọng, không đúng theo quy định tại điểm c, khoản 1, Điều 67 Bộ luật Hình sự. Hiện phần lớn các Toà án cấp huyện chưa có thẩm tra viên làm công tác tham mưu cho Chánh án trong lĩnh vực thi hành án, chủ yếu do thẩm phán hoặc thư ký kiêm nhiệm. Trong khi đó, thẩm phán và thư ký phải thực hiện nhiệm vụ xét xử, ảnh hưởng đến thời gian và chất lượng của công tác thi hành án hình sự.

Việc xem xét quyết định rút ngắn thời gian thử thách án treo, giảm thời hạn chấp hành án cải tạo không giam giữ của Toà án cấp huyện vẫn còn sai sót như: cho giảm thời hạn chấp hành hình phạt trong khi người bị kết án chấp hành chưa được 3/4 thời gian thử thách án treo, không đúng theo khoản 2, Điều 89 Luật Thi hành án hình sự; cho giảm nhiều hơn mức đề nghị của cơ quan Thi hành án hình sự, không đúng theo hướng dẫn tại Điều 5 của Thông tư liên tịch số 03/2021/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BTP ngày 11.10.2021 của TAND tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Công an, Bộ Tư pháp.

Để nâng cao hiệu quả công tác thi hành án hình sự trong thời gian tới, Phòng Cảnh sát Thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp tổ chức hướng dẫn, kiểm tra Công an cấp huyện, cấp xã về công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng; kịp thời chấn chỉnh những tồn tại, hạn chế trong công tác này. Đồng thời, chỉ đạo Công an cấp huyện thực hiện công tác xét giảm thời hạn chấp hành án hình sự tại cộng đồng; cập nhật, bổ sung danh sách đối tượng đang thi hành án hình sự tại cộng đồng.

Phòng Kiểm tra nghiệp vụ và Thi hành án kiến nghị TAND tỉnh cần tăng cường kiểm tra, giám sát, rà soát công tác thi hành án hình sự của Toà án hai cấp; các thẩm phán, thư ký cần nâng cao tinh thần, trách nhiệm của mình trong việc xét xử và chuyển giao bản án hình sự, hạn chế tình trạng không ra hoặc chậm ra quyết định thi hành án hình sự; thường xuyên cập nhật và áp dụng đúng các văn bản hướng dẫn về thi hành án sự.

Thiên Di