Ca khúc ghi dấu ấn cuộc đời

Chiến tranh đã lùi xa 45 năm. Ca khúc “Như có Bác trong ngày vui đại thắng” đã sống trong mỗi trái tim người dân đất Việt ngần ấy thời gian, song nhiều người chưa biết nhạc sĩ Phạm Tuyên sáng tác ca khúc ấy trong hoàn cảnh nào, vì sao bài hát lại có sức sống mãnh liệt và diệu kỳ đến thế.

Có lẽ bây giờ người nhạc sĩ tài hoa Phạm Tuyên mới có thời gian nhìn lại ca khúc chỉ vẻn vẹn vài chục ca từ giản dị trong sáng, nhưng lại có sức sống mãnh liệt, hiệu triệu đồng bào và làm nức lòng chiến sĩ cả nước.

Nhạc sĩ Phạm Tuyên chia sẻ về ca khúc như có Bác trong ngày vui đại thắng- Ảnh Lê Vy

Nhạc sĩ Phạm Tuyên kể lại: Khoảng đầu tháng 4.1975, anh Trần Lâm- Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam bảo tôi “Sắp thắng to rồi, sắp giải phóng miền Nam rồi, cậu hãy sáng tác một bản hợp xướng thật hoành tráng để mừng ngày chiến thắng”.

Tôi cũng đã phác thảo một bản hợp xướng 4 chương, nhưng vẫn thấy không ổn. Còn đang băn khoăn do dự thì ngày 28.4.1975 có tin phi công nguỵ đã ném bom sân bay Tân Sơn Nhất (sau này tôi mới biết người ném bom là Anh hùng Quân đội Nguyễn Thành Trung).

Tôi nghĩ, thế này thì giải phóng miền Nam đến gần lắm rồi. Phải viết ngay một bài hát, một bài hát reo vui nức lòng cùng mọi người đổ ra đường trong ngày vui mừng toàn thắng. Thế là tôi bắt tay vào viết bài hát theo ý tưởng đó. Nghĩ đến ngày toàn thắng, trong đầu tôi lại nghĩ đến hình ảnh Bác Hồ. Với những tình cảm dồn nén, từ 21 giờ 30 đến 23 giờ đêm 28.4.1975, tôi đã viết xong bài hát “Như có Bác trong ngày vui đại thắng”, không phải sửa một chữ nào.

Ca khúc lập tức được lãnh đạo Đài Tiếng nói Việt Nam cho anh chị em dàn hợp xướng 40 người do nhạc sĩ Cao Việt Bách chỉ huy, nghệ sĩ Đặng Hùng và Tuyết Thanh lĩnh xướng. Có lẽ sự sung sướng, xúc động quá lớn trước giờ phút chiến thắng mà tất cả mọi người từ nhạc công đến nhạc sĩ vừa đàn, vừa hát, vừa khóc. Cuối giờ chiều ngày 30.4.1975, bài hát được truyền đi trên hệ thống phát thanh Đài Tiếng nói Việt Nam. Khi bài hát vút lên, cũng là lúc Việt Nam tuyên bố chính thức giải phóng hoàn toàn miền Nam thống nhất đất nước trước thế giới.

Tâm sự về câu chuyện có hậu của bài hát, nhạc sĩ Phạm Tuyên kể tiếp: “Khi viết xong bài hát này, tôi chỉ muốn góp một tiếng reo vui cùng mọi người khi chiến thắng đang đến từng ngày. Nhưng điều đáng mừng là đã gần nửa thế kỷ, bài hát vẫn có sức sống mạnh mẽ trong lòng công chúng, vượt quá tầm nghĩ của tôi”.

Trong một lần, người đồng nghiệp Nhật Bản hỏi nhạc sĩ Phạm Tuyên: “Ông sáng tác ca khúc trong thời gian bao lâu?”, nhạc sĩ Phạm Tuyên trả lời: “Chỉ có 2 giờ. Nói đúng hơn là chỉ có 2 giờ cho cả cuộc đời”.

Vượt qua biên giới và sống mãi với thời gian

Ca khúc “Như có Bác trong ngày vui đại thắng” đã vượt ra khỏi biên giới nước nhà, lan toả đến nhiều nước như Nga, Đức, Cu ba, Trung Quốc. Ở Nhật Bản, ca khúc này được dịch ra tiếng Nhật và lưu hành phổ biến ở 49 tỉnh thành.

Có nhiều vị khách quốc tế, dù không biết tiếng Việt vẫn có thể nhẩm theo giai điệu bài hát trong những dịp tham gia khánh lễ. Và mấy chục năm qua, điệp khúc “Việt Nam Hồ Chí Minh, Việt Nam Hồ Chí Minh” vẫn vang lên bừng bừng khí thế, rộn ràng niềm vui trong từng góc phố, khán đài, trong những cuộc giao lưu quốc tế.

Bộ đội Quân đoàn 4 trình diễn “Như có Bác trong ngày vui đại thắng” nhân kỷ niệm 44 năm ngày giải phóng miền Nam- Ảnh Mai Thắng

Hôm nay, sau 45 năm đất nước thanh bình, Tổ quốc không còn tiếng đạn bom, điều đó cũng đồng nghĩa với ca khúc “Như có Bác trong ngày vui đại thắng” ngần ấy tuổi. Có một điều đặc biệt là trong thời kỳ “bùng nổ” hàng triệu ca khúc “mì ăn liền” của nhạc sĩ, ca sĩ đương đại “sớm nở tối tàn”, thì “Như có Bác trong ngày vui đại thắng” vẫn sống mãi trong tim mỗi người dân Việt Nam.

Mỗi năm đến ngày 30.4, trong tim mỗi người dân Việt lại thổn thức, xúc động khi nghe lại ca khúc này. Nghe những ca từ “30 năm chiến công dành trọn vẹn non sông, ba mươi năm dân chủ cộng hòa kháng chiến đã thành công”, như đang đi giữa cờ hoa chiến thắng của ngày 30.4 cách đây 45 năm về trước, giữa thành phố mang tên Bác Hồ kính yêu.

“Như có Bác trong ngày vui đại thắng” trở thành ca khúc chấm dứt đạn bom, là niềm khát vọng hòa bình của dân tộc sau gần 100 năm sống trong bom rơi đạn nổ. Và đó cũng như bản hùng ca để cả dân tộc bước qua chiến tranh, sang một trang mới của Tổ quốc kiến thiết nước nhà.

Ca khúc đặc biệt này không bao giờ bị “thương mại hóa”, càng không bị bào mòn theo dòng chảy của thời gian. Bởi nó có sức sống lan tỏa và truyền nối cho thế hệ con cháu đời đời, sống mãi trường tồn cùng dân tộc.

Mai Thắng