Một là, quy định đảng viên không được: “Phản bác, phủ nhận, xuyên tạc chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; không thực hiện trách nhiệm nêu gương; chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, vụ lợi; “tư duy nhiệm kỳ”, đoàn kết xuôi chiều, dân chủ hình thức, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh; độc đoán, chuyên quyền, quan liêu, xa rời quần chúng” (Điều 3).

Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam hiện hành quy định: “Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động, phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa trí tuệ của nhân loại, nắm vững quy luật khách quan, xu thế thời đại và thực tiễn của đất nước để đề ra Cương lĩnh chính trị, đường lối cách mạng đúng đắn, phù hợp với nguyện vọng của nhân dân”.

Đảng Cộng sản Việt Nam là đảng của những người cùng chung lý tưởng, bởi vậy, ngay từ khi ra đời, đã có biết bao những đảng viên trung kiên của Đảng chấp nhận vào tù, chấp nhận hy sinh vì lý tưởng cao đẹp. Và, mỗi người khi vào Đảng đều đứng dưới cờ Đảng, đọc những lời thề danh dự nguyện tuyệt đối trung thành với chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, mục đích lý tưởng cách mạng của Đảng, chấp hành đầy đủ cương lĩnh chính trị, điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, pháp luật của Nhà nước (…) trau dồi phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng, có lối sống lành mạnh; đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, cục bộ, quan liêu, tham nhũng… Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam phải tuyệt đối chấp hành Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng.

Vì vậy, nếu đảng viên phản bác, phủ nhận, xuyên tạc chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh… thì chính người đảng viên ấy, trước hết đã không trung thực với chính mình - một phẩm chất cần có không những của một người đảng viên mà còn của một con người. Nhận thức rõ điều này nên trong các chỉ thị, nghị quyết của Đảng đều có những quy định để ngăn ngừa và phòng chống.

Đến Nghị quyết Trung ương 4 (khoá XII) “Về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ”, các nội dung này đã được cụ thể bằng những quy định chặt chẽ.

Trong 9 biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị thì biểu hiện thứ nhất là “phai nhạt lý tưởng cách mạng; dao động, giảm sút niềm tin vào mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hoài nghi, thiếu tin tưởng vào chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh”. Đối với 9 biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ thì biểu hiện thứ nhất là: “Phản bác, phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh…”.

Hai là, Điều 13 quy định, đảng viên không được: “can thiệp, tác động vào hoạt động kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, xét đặc xá, giải quyết khiếu nại, tố cáo để bao che, tiếp tay cho các hành vi vi phạm quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Tác động, ép buộc, mua chuộc tổ chức, cá nhân để giảm trách nhiệm, hình phạt cho người khác”.

Một trong những phương châm hiện nay của công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng là “công minh, chính xác, kịp thời”. Công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng ngày càng chuyển biến tích cực theo hướng siết chặt kỷ cương, kỷ luật trong Đảng; những vi phạm của tổ chức đảng, đảng viên được xử lý nghiêm minh, không có “ngoại lệ”, không có “vùng cấm”.

Quan điểm của Đảng hiện nay về kiểm tra, giám sát và kỷ luật Đảng là khi các vụ việc vi phạm được phát hiện phải xử lý kịp thời, nghiêm minh, không có vùng cấm, không “xử lý nội bộ”. Chúng ta đang hướng tới việc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, vì vậy, dù Đảng lãnh đạo Nhà nước và xã hội nhưng lãnh đạo về chủ trương, đường lối chứ không can thiệp vào các quy trình truy tố, xét xử, thi hành án…

Độc lập tư pháp là nguyên tắc quan trọng của nhà nước pháp quyền. Vì vậy, nếu hoạt động tư pháp bị can thiệp bởi cá nhân nào đó sẽ làm cho tính độc lập của tư pháp mất đi và mục tiêu xây dựng nhà nước pháp quyền theo chủ trương của Đảng sẽ gặp khó khăn. Quy định mới này chính là để ngăn ngừa từ xa những hành vi vi phạm.

Ba là, quy định về việc không được: “Báo cáo, lập hồ sơ, kê khai lý lịch, kê khai tài sản, thu nhập không trung thực. Sử dụng văn bằng, chứng chỉ, chứng nhận giả, không hợp pháp; nhập quốc tịch, chuyển tiền, tài sản ra nước ngoài, mở tài khoản và mua bán tài sản ở nước ngoài trái quy định” (Điều 9, Quy định số 37).

Thực ra, những quy định về sử dụng văn bằng, chứng chỉ, chứng nhận giả không hợp pháp đã có những chế tài trong nhiều quy định. Chẳng hạn xử lý về mặt Đảng trước đây đã có trong Quy định số 181-QĐ/TW ngày 30.3.2013 về “Xử lý kỷ luật đảng viên vi phạm”. Đến Quy định số 102-QĐ/TW ngày 15.11.2017 của Bộ Chính trị quy định “xử lý kỷ luật đảng viên vi phạm” đã quy định rất cụ thể các vi phạm này ở Điều 22 và hiện nay thực hiện theo Quy định số 69-QĐ/TW.

Trước đây, Điều 13, Quy định số 47 chỉ nghiêm cấm đảng viên không được “báo cáo, lập hồ sơ, kê khai lý lịch, lịch sử bản thân không trung thực; kê khai tài sản, thu nhập không đúng quy định; mở tài khoản ở nước ngoài trái quy định; tham gia hoạt động rửa tiền. Quy định số 37 cấm đảng viên không được “nhập quốc tịch, chuyển tiền, tài sản ra nước ngoài, mở tài khoản và mua bán tài sản ở nước ngoài trái quy định”. Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam ghi rõ: “Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam là chiến sĩ cách mạng trong đội tiên phong của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và dân tộc Việt Nam, suốt đời phấn đấu cho mục đích, lý tưởng của Đảng, đặt lợi ích của Tổ quốc, của giai cấp công nhân và nhân dân lao động lên trên lợi ích cá nhân; chấp hành nghiêm chỉnh Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, các nghị quyết của Đảng và pháp luật của Nhà nước; có lao động, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; có đạo đức và lối sống lành mạnh; gắn bó mật thiết với nhân dân; phục tùng tổ chức, kỷ luật của Đảng, giữ gìn đoàn kết thống nhất trong Đảng”.

Thực ra nếu chúng ta chấp nhận một công dân có 2 quốc tịch là lẽ thường tình thì câu hỏi đặt ra là vậy lời thề suốt đời phấn đấu cho mục đích, lý tưởng của Đảng, đặt lợi ích của Tổ quốc, giai cấp, nhân dân lao động lên trên lợi ích cá nhân sẽ phải giải thích thế nào khi một đảng viên nhập quốc tịch nước ngoài, chuyển tiền ra nước ngoài. Vậy, Tổ quốc ở đâu trong những người đảng viên ấy. Công dân được làm tất cả những gì mà pháp luật không cấm, công chức, viên chức chỉ được làm những gì mà pháp luật cho phép.

Nếu công chức, viên chức là đảng viên không chỉ được làm những gì mà pháp luật cho phép mà còn không được vi phạm những điều đảng viên không được làm. Vào Đảng là tự nguyện, nhưng một khi đã vào Đảng phải chấp hành những quy định của tổ chức.

Trong công cuộc xây dựng, chỉnh đốn đảng hiện nay, việc quy định cụ thể, sát hợp những nội dung và triển khai thực hiện đồng bộ sẽ góp phần quan trọng vào việc xây dựng Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh.

Trung Kiên