Tháng 10-2023, TAND Tối cao đã công bố Án lệ số 69 về thẩm quyền của trọng tài thương mại trong việc giải quyết tranh chấp thỏa thuận bảo mật thông tin và không cạnh tranh (gọi tắt là thỏa thuận NDA) - loại thỏa thuận mà trên thực tế nhiều người lao động khi làm việc sẽ ký với doanh nghiệp.

Nguồn án lệ dựa trên Quyết định 755/2018/QĐ-PQTT ngày 12-6-2018 của TAND TP.HCM về việc dân sự yêu cầu hủy phán quyết trọng tài. Người yêu cầu là bà T; người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là Công ty R.

Phải bồi thường vì vi phạm thỏa thuận

Năm 2015, bà T là trưởng bộ phận tuyển dụng của Công ty R. Hai bên ký kết thỏa thuận NDA có nội dung là trong thời gian làm việc với Công ty R và trong thời gian 12 tháng dương lịch sau khi chấm dứt tuyển dụng hoặc kết thúc làm việc với Công ty R, bà T không trực tiếp hoặc gián tiếp và trên toàn bộ phạm vi lãnh thổ, thực hiện công việc tương tự hoặc về bản chất tương tự công việc vào bất kỳ công việc kinh doanh nào cạnh tranh với Công ty R hoặc các đơn vị liên kết và các đối tác của Công ty R... Các bên cũng thỏa thuận nếu xảy ra tranh chấp sẽ được giải quyết bằng phán quyết trọng tài.

Ngày 18-11-2016, bà T chấm dứt hợp đồng lao động (HĐLĐ). Ngày 2-10-2017, Công ty R đã khởi kiện bà T tại Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC), yêu cầu bồi thường hơn 205 triệu đồng vì đã vi phạm thỏa thuận NDA.

Ngày 19-2-2018, Hội đồng trọng tài thuộc VIAC lập tại TP.HCM đã ra phán quyết chấp nhận yêu cầu của Công ty R, buộc bà T phải bồi thường hơn 205 triệu đồng.

Không đồng tình, bà T khởi kiện tại TAND TP.HCM yêu cầu hủy phán quyết trọng tài. Tuy nhiên, TAND TP.HCM đã không chấp nhận yêu cầu của bà T và những lập luận của tòa án được đưa vào Án lệ số 69.

Khi các bên đã thỏa thuận lựa chọn trọng tài thì lúc này TAND không có thẩm quyền để giải quyết tranh chấp.

Nội dung án lệ

Hội đồng xét đơn nhận định bà T cho rằng tranh chấp về thỏa thuận NDA sẽ do tòa án giải quyết, tuy nhiên theo khoản 2 Điều 2 Luật Trọng tài thương mại 2010 thì thẩm quyền giải quyết các tranh chấp của trọng tài bao gồm tranh chấp phát sinh giữa các bên, trong đó ít nhất một bên có hoạt động thương mại. Công ty R là thương nhân, có đăng ký kinh doanh, có hoạt động thương mại. Do đó, thỏa thuận trọng tài thuộc thẩm quyền giải quyết của VIAC và trọng tài.

Cạnh đó, khoản 4 Điều 35 Luật Trọng tài thương mại quy định: “Trường hợp bị đơn cho rằng vụ tranh chấp không thuộc thẩm quyền của trọng tài, không có thỏa thuận trọng tài, thỏa thuận trọng tài vô hiệu hoặc thỏa thuận trọng tài không thể thực hiện được thì phải nêu rõ điều đó trong bản tự bảo vệ”.

Trong khi đó, tại bản tự bảo vệ cũng như trong suốt quá trình tố tụng trọng tài, bà T không đưa ra bất cứ phản đối nào đối với thẩm quyền của trọng tài mà vẫn tiếp tục tố tụng trọng tài, vẫn tham gia phiên họp giải quyết tranh chấp. Như vậy, bà T đã mất quyền phản đối về thẩm quyền của Hội đồng trọng tài theo Điều 13 Luật Trọng tài thương mại (hướng dẫn tại Điều 6 Nghị quyết 01/2014/NQ-HĐTP).

Ngoài ra, bà T cho rằng đây là tranh chấp lao động thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa án, vì thỏa thuận NDA là một phần không thể tách rời của các HĐLĐ giữa bà T và Công ty R. Tuy nhiên, tại bản luận cứ của luật sư của bà T tại VIAC và tại phiên họp cuối cùng, luật sư của bà T đã khẳng định thỏa thuận NDA hoàn toàn độc lập với các HĐLĐ giữa Công ty R và bà T. Do đó, Hội đồng xét đơn xác định thỏa thuận NDA là thỏa thuận độc lập, khi có tranh chấp thì thuộc thẩm quyền giải quyết của trọng tài như sự lựa chọn của các bên từ khi ký kết.

Nguồn PLO