Xây dựng từ gian khó

Đại tá Đặng Văn Ước- nguyên Giám thị Trại giam Cây Cầy cho biết, trong giai đoạn đầu thành lập, trải qua không ít khó khăn, gian khổ. Cơ sở vật chất thiếu thốn, số lượng phạm nhân đông, tình hình biên giới Tây Nam căng thẳng, đặc biệt là các cuộc xâm nhập của quân Pol Pot và các nhóm phản động trong nước. Tuy nhiên, cán bộ, chiến sĩ Trại luôn kiên cường bám trụ, chủ động phối hợp với lực lượng địa phương, bảo đảm an toàn tuyệt đối cho trại giam.

Đại tá Đặng Văn Ước nhớ lại: “Đội ngũ cán bộ đầu tiên chỉ có 8 đồng chí, trong đó 3 chỉ huy, còn lại là cán bộ. Đến ngày 20.6.1975, mới tăng cường cho 20 chiến sĩ về trại công tác. Trong thời gian đó, anh em hết sức khó khăn, vì chưa có kinh nghiệm về công tác quản lý giáo dục cải tạo. Cơ sở vật chất, đời sống của cán bộ, chiến sĩ cũng như phạm nhân còn rất nhiều thiếu thốn”.

Ban An ninh tỉnh Tây Ninh tận dụng một số nhà và hội trường có sẵn tại căn cứ này để tạm trú trong những ngày đầu. Dụng cụ lao động chỉ có vài cái rựa, phương tiện đi lại chỉ có 1 xe Jeep và 1 xe GMC.

Cán bộ, chiến sĩ Trại cải tạo Cây Cầy khắc phục mọi khó khăn, tổ chức xây dựng doanh trại bằng sức lao động của đối tượng cải tạo. Sau một thời gian, việc xây dựng Trại đã hoàn thành gồm 7 dãy nhà với 40 căn nhà làm tạm bằng gỗ, mái lợp ngói, hàng rào tận dụng kẽm gai của các chốt Mỹ để lại.

Đường xá, phương tiện giao thông đi lại không thuận lợi, thông tin, y tế không đáp ứng kịp thời. Bệnh sốt rét rừng hoành hành, thuốc men điều trị không đáp ứng nhu cầu, phải sử dụng chuyên môn và các bài thuốc Nam của trại viên để điều trị chung.

Trong giai đoạn đầu không có tài liệu học tập cho trại viên, chỉ có 10 điểm chính sách khoan hồng của Đảng và Nhà nước để giáo dục cho trại viên và số nguỵ quân, ngụy quyền. Cán bộ chưa có trình độ, chuyên môn về công tác quản lý, giam giữ.

Đầu năm 1976, công tác tổ chức, xây dựng Trại, công tác giáo dục, cải tạo phạm nhân từng bước đi vào nền nếp, nơi ăn ở tạm ổn định. Tháng 8.1977, Trại cải tạo Cây Cầy tiếp nhận thêm 483 sĩ quan nguỵ quân do Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh chuyển sang, nâng số đối tượng quản lý, giam giữ lên đến 1.403 người.

Trong những tháng đầu năm 1978, tình hình biên giới Việt Nam - Campuchia có nhiều căng thẳng. Trại giam Cây Cầy nằm trên vùng chiến sự, quân Pol Pot nhiều lần lấn sâu vào biên giới Việt Nam hàng chục km, sử dụng lực lượng khoảng 20 đến 30 tên luồn sâu quấy phá các cơ quan trú đóng tại huyện biên giới Tân Biên. Trong nội địa, tàn quân nguỵ và các toán vũ trang phản động lợi dụng địa bàn huyện Tân Biên còn nhiều rừng rậm, lập căn cứ chống phá cách mạng, có lúc chúng áp sát, cách Trại chỉ còn khoảng 3-4 km.

Trước tình hình chiến tranh biên giới ngày càng căng thẳng, số đối tượng tăng nhanh, công tác giam giữ bị quá tải khiến cho cán bộ, chiến sĩ của Trại rất vất vả. Để chủ động ứng phó với tình hình, Ban chỉ huy Trại đã chủ động phối hợp với Huyện Đội Tân Biên dự kiến nhiều phương án chiến đấu để đối phó với mọi hoạt động của địch, từ hoạt động trinh sát, gián điệp đến pháo kích, đánh phá bằng máy bay, tập kích bằng bộ binh với quy mô vừa và nhỏ.

Trại chú trọng xây dựng và phát triển lực lượng bảo vệ cho hai phân trại, đồng thời điều động số chiến sĩ mới để sẵn sàng chiến đấu. Đêm 30.10.1978, quân Pol Pot dùng một đại đội cùng với hoả lực mạnh B40, B41, M79, đánh vào Trại cải tạo Cây Cầy. Cán bộ Trại đánh trả quyết liệt, khiến cho quân Pol Pot buộc phải rút quân. Sau trận chiến, Trại bị cháy nhà giam bằng gỗ, 51 trại viên bị thương nhẹ.

Mái nhà chung cho những người lầm lỡ

Nhằm tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo công tác giáo dục, cải tạo phạm nhân, đến ngày 28.6.1996, Trại giam Cây Cầy chính thức chuyển giao về Cục V26 (nay là Cục C10, Bộ Công an) quản lý.

Sau khi chuyển giao về Cục V26, đơn vị được nâng quy mô giam giữ đến nay là 3 phân trại, cơ sở hạ tầng được đầu tư cơ bản, khang trang, hiện đại, có 1 khu trung tâm chỉ huy và 3 phân trại quản lý, giam giữ phạm nhân; 1 khu vực bố trí cho gia đình cán bộ chiến sĩ với 25 nhà ở. Trại giam Cây Cầy luôn đặt công tác giáo dục, cải tạo và thực hiện chính sách nhân đạo với phạm nhân lên hàng đầu, hướng đến mục tiêu tái hoà nhập cộng đồng. Trại tổ chức nhiều phong trào thi đua cải tạo, lớp học văn hoá, pháp luật, xoá mù chữ, thể thao và văn nghệ. Hợp tác với các trường nghề, Trại đã mở 19 lớp dạy nghề như đan ghế, may bóng chày, làm lông mi giả... với 75% phạm nhân tham gia lao động tại xưởng.

Nhân dịp kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30.4.1975 - 30.4.2025), vừa qua, có 89 phạm nhân của Trại giam Cây Cầy hưởng chính sách đặc xá. Các phạm nhân được trở về với gia đình trong đợt này chia sẻ, trong thời gian thụ án, các anh được Ban giám thị, cán bộ quan tâm, giúp đỡ, dạy kiến thức pháp luật và dạy nghề đan ghế, may bóng đá, làm mi giả, hàn, tiện. Những người đàn ông này đều thể hiện quyết tâm, khi về sum họp với gia đình, sẽ đem những nghề được học tại đây áp dụng vào cuộc sống, để lo cho bản thân, gia đình, xã hội và không vi phạm pháp luật.

Thượng tá Nguyễn Văn Điều- Giám thị Trại giam Cây Cầy chia sẻ, yếu tố rất quan trọng để góp phần vào thành công này chính là sự đoàn kết thống nhất cao của tập thể đảng uỷ, lãnh đạo, cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị. Đặc biệt với sự quan tâm chỉ đạo sâu sát của đảng uỷ, lãnh đạo C10, sự phối hợp đồng giúp đỡ của các đơn vị bạn, các cơ quan, ban, ngành, công an, quân đội, chính quyền và Nhân dân địa phương.

Bên cạnh đó là việc thường xuyên nắm bắt, tiếp thu, thực hiện có hiệu quả các biện pháp nghiệp vụ, nên đơn vị luôn được bảo đảm an toàn trong mọi tình huống. Các hoạt động giáo dục cảm hoá phạm nhân của đơn vị thường xuyên được đổi mới và mang tính nhân văn sâu sắc đã có tác dụng tích cực đến ý thức chấp hành của phạm nhân, tạo niềm tin của phạm nhân về quan điểm đối xử nhân đạo, nhân văn của Đảng, Nhà nước đối với người phạm tội, góp phần động viên giúp đỡ họ trong quá trình chấp hành án.

Trải qua 50 năm qua, dưới sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng uỷ cấp trên qua các thời kỳ, sự phối kết hợp chặt chẽ của các cấp, các ngành, đoàn thể, sự giúp đỡ của Nhân dân, Trại giam Cây Cây không ngừng phấn đấu vươn lên, vượt mọi khó khăn, không quản hy sinh gian khổ, nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng, mưu trí dũng cảm trong chiến đấu, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ quản lý, giáo dục, cải tạo phạm nhân, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Đại Dương