Vụ án vợ chồng ông Nguyễn Văn Mỹ, bà Nguyễn Thị Tuyết Huệ (ngụ khu phố 4, phường 2, thành phố Tây Ninh) khởi kiện Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam (Vietinbank) - Chi nhánh Tây Ninh yêu cầu huỷ kết quả bán đấu giá tài sản, đòi bồi thường thiệt hại, vì cho rằng ngân hàng bán tài sản thế chấp trái quy định, được TAND thành phố Tây Ninh và TAND tỉnh Tây Ninh đưa ra xét xử vào năm 2016.

Bản án có hiệu lực pháp luật, nhưng khi cơ quan Thi hành án đang tiến hành tổ chức thi hành án, buộc ngân hàng phải trả cho vợ chồng ông Mỹ trên 6,6 tỷ đồng thì VKSND cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh kháng nghị.

Quyết định giám đốc thẩm của TANDTC xác định: Vợ chồng ông Nguyễn Văn Mỹ kiện Vietinbank Tây Ninh yêu cầu huỷ kết quả bán đấu giá tài sản ngày 9.10.2001, vì cho rằng ngân hàng tự bán 2 trong số những tài sản thế chấp là quyền sử dụng đất (QSDÐ) khi không có mặt ông bà, đồng thời cũng không thông qua tổ chức bán đấu giá chuyên trách là không đúng quy định pháp luật.

Vợ chồng ông Mỹ yêu cầu ngân hàng bồi thường thiệt hại giá trị đất diện tích 234m² và 951,8m² theo giá của hội đồng định giá, đồng thời yêu cầu ông Trương Văn Rồi (người mua tài sản đấu giá) trả số tiền bồi thường trên 147 triệu đồng, yêu cầu ông Tạ Thanh Liêm (người mua tài sản đấu giá) phải trả số tiền bồi thường trên 73 triệu đồng, nhưng ông Liêm đã chết nên ngân hàng phải có trách nhiệm trả. Vietinbank Tây Ninh cho rằng, ngân hàng xử lý tài sản đúng quy định pháp luật nên không đồng ý bồi thường.

Theo quyết định của TANDTC, hợp đồng tín dụng số 1108 ngày 19.6.2001, ông Mỹ, bà Huệ ký vay ngân hàng số tiền trên 355 triệu đồng, thời hạn vay 12 tháng, trả lãi vào ngày 19  hằng tháng. Tài sản ông Mỹ, bà Huệ thế chấp cho ngân hàng gồm QSDÐ, nhà và 2 xe tải.

Sau khi vay, ông Mỹ, bà Huệ trả lãi vào ngày 27.6.2001 và ngày 31.7.2001 với số tiền trên 2,8 triệu đồng thì ngưng, không trả tiền đúng hạn cho ngân hàng, cố tình lánh mặt do có nợ nhiều người.

Ngày 31.10.2001, Cơ quan CSÐT Công an Tây Ninh khởi tố vụ án hình sự và sau đó ra lệnh truy nã đối với ông Mỹ, bà Huệ. Vì ông Mỹ, bà Huệ vi phạm hợp đồng tín dụng hai bên đã ký kết nên ngân hàng chấm dứt hợp đồng trước thời hạn, đồng thời xử lý tài sản bảo đảm để thu hồi nợ trước, theo thoả thuận tại Ðiều VI, Ðiều VII của hợp đồng tín dụng và hợp đồng thế chấp tài sản mà hai bên đã ký là đúng quy định pháp luật.

Ngày 11, 12 và 13.9.2001, bên quản lý tài sản bảo đảm là anh Nguyễn Ngọc Nhân, chị Nguyễn Mỹ Ngọc và anh Nguyễn Ngọc Nam (các con ông Mỹ, bà Huệ) thống nhất định giá tài sản bảo đảm và đồng ý giao cho ngân hàng được trực tiếp bán. Hai bên có lập biên bản xử lý tài sản bảo đảm. Sau đó, ngân hàng đăng thông báo trên báo về việc bán tài sản bảo đảm để thu nợ, đồng thời niêm yết tại nhà ông Mỹ và trụ sở UBND phường nơi có đất toạ lạc vào ngày 19.9.2001 và ngày 28.9.2001.

Ðến ngày 9.10.2001, ngân hàng tổ chức bán tài sản bảo đảm (234m² và căn nhà cấp 4) cho người trúng giá cao nhất là ông Trương Văn Rồi, với giá 253 triệu đồng và tài sản bảo đảm (951,8m²) cho ông Tạ Thanh Liêm với giá 243 triệu đồng, có mặt của các con ông Mỹ, bà Huệ là đại diện chủ tài sản ký tên vào biên bản. Ông Rồi, ông Liêm đã được cấp giấy CNQSDÐ.

TANDTC nhận định, Toà án cấp sơ thẩm và Toà án cấp phúc thẩm cho rằng ngân hàng trực tiếp bán tài sản thế chấp là QSDÐ không có mặt ông Mỹ, bà Huệ, không thông qua tổ chức bán đấu giá, không bảo đảm về mặt thời gian, chưa được UBND có thẩm quyền cho phép, sau khi bán tài sản không trả ngay số tiền thừa cho bên bảo đảm để tuyên bố việc xử lý tài sản bảo đảm tiền vay của ngân hàng trái pháp luật là có sai sót  nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật.

Về yếu tố lỗi, TANDTC nhận định rằng, ông Mỹ, bà Huệ vi phạm nghĩa vụ thanh toán theo hợp đồng tín dụng và hợp đồng thế chấp, cố tình bỏ trốn thời gian dài (12 năm) nên có lỗi trực tiếp.

Phía ngân hàng khi xử lý tài sản bảo đảm là QSDÐ không đăng ký thông báo yêu cầu xử lý tài sản theo quy định pháp luật về đăng ký giao dịch bảo đảm với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền (quy định tại khoản 2, mục I, phần B Thông tư liên tịch số 03 ngày 23.4.2001 của Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Bộ Tài chính, Tổng cục Ðịa chính hướng dẫn về việc xử lý tài sản bảo đảm tiền vay để thu hồi nợ của các tổ chức tín dụng), là có lỗi gián tiếp.

Toà án cấp phúc thẩm xác định nguyên đơn và bị đơn có lỗi ngang nhau, buộc ngân hàng chịu trách nhiệm bồi thường 1/2 thiệt hại là không phù hợp với tình tiết khách quan của vụ án.

Do vậy, về trách nhiệm bồi thường thiệt hại, phía ngân hàng khi xử lý tài sản bảo đảm không thông báo cho cơ quan Nhà nước có thẩm quyền đã chuyển nhượng QSDÐ cho ông Rồi và ông Liêm nên có trách nhiệm bồi thường. Nếu có thiệt hại xảy ra là chênh lệch giữa giá đất đưa ra bán đấu giá với giá ngân hàng đã chuyển nhượng vào thời điểm năm 2001 thì mới đúng.

Toà án cấp sơ thẩm và Toà án cấp phúc thẩm chưa thu thập chứng cứ để làm rõ thiệt hại xảy ra vào thời điểm năm 2001, lại buộc ngân hàng bồi thường thiệt hại theo giá đất hội đồng định giá đã định tại thời điểm xét xử là chưa đủ căn cứ.

Mặt khác, Toà án cấp sơ thẩm và Toà án cấp phúc thẩm cho rằng ngân hàng xử lý tài sản bảo đảm theo thoả thuận với các thành viên trong hộ gia đình là không đúng, nhưng lại không đưa các người con của ông Mỹ, bà Huệ tham gia tố tụng để xác định phần trách nhiệm của người giao tài sản bảo đảm gồm những thành viên của hộ gia đình ông Mỹ, bà Huệ là thiếu tư cách đương sự.

Ðược biết, trước đó, Bản án số 115/2016/DS-PT ngày 10.5.2016 của TAND tỉnh buộc Vietinbank Tây Ninh phải trả cho vợ chồng ông Mỹ trên 6,6 tỷ đồng với lý do ngân hàng bán tài sản thế chấp bảo đảm tín dụng trái pháp luật.

Khi bản án có hiệu lực pháp luật, Ngân hàng Công thương nhiều lần xin hoãn thi hành án, không được Chi cục THADS thành phố Tây Ninh chấp nhận do không có cơ sở. Trong lúc vợ chồng ông Mỹ khiếu nại, yêu cầu phải thi hành án, Viện KSND cấp cao tại TP.Hồ Chí Minh có văn bản yêu cầu Chi cục THADS Thành phố tạm hoãn thi hành bản án, để cơ quan này có thời gian xem xét hồ sơ vụ việc, “tránh hậu quả đáng tiếc xảy ra”.

Sau đó, ngày 22.11.2016, Viện KSND cấp cao tại TP.Hồ Chí Minh ra Quyết định số 123/2016/KN-GÐT-VC3-V2 kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm đối với Bản án số 115/2016/DS-PT của TAND tỉnh Tây Ninh. Vì vậy, ngày 28.11.2016, ông Nguyễn Minh Hoàng- Chi cục trưởng Chi cục THADS Thành phố ra thông báo tạm đình chỉ thi hành các khoản tiền mà ngân hàng phải trả cho vợ chồng ông Mỹ, chờ kết quả xét xử giám đốc thẩm của TANDTC. 

ÐỨC TIẾN