Du khách thích thú với loại hình du lịch đi xe đạp xuyên rừng.

Trong những ngày giáp tết nguyên đán, chúng tôi có dịp ghé tham quan Vườn Quốc gia (VQG) Lò Gò - Xa Mát và hoàn toàn bị chinh phục bởi cảnh vật thiên nhiên hoang dã. Cùng với đó là các khu di tích lịch sử cách mạng ẩn khuất dưới những tán rừng xanh mượt, càng làm cho du khách thêm nặng lòng lưu luyến.

Khởi sắc du lịch xanh

VQG Lò Gò - Xa Mát nằm cách thành phố Tây Ninh khoảng 50km về phía Tây Bắc, trải dài trên địa bàn 6 xã là Tân Bình, Tân Lập, Hoà Hiệp, Thạnh Bắc, Thạnh Tây, Thạnh Bình thuộc huyện Tân Biên. Năm 2019, VQG Lò Gò - Xa Mát được công nhận là Vườn di sản ASEAN. Vườn lưu giữ những giá trị của thiên nhiên hoang dã và di tích lịch sử cách mạng đặc biệt trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Vườn được xem là “địa chỉ đỏ” về nguồn của cán bộ, chiến sĩ và nhân dân cả nước.

Tháng 3.2020, Thủ tướng Chính phủ đồng ý sáp nhập Khu rừng văn hoá - lịch sử Chàng Riệc vào VQG Lò Gò - Xa Mát, nâng tổng diện tích tự nhiên của Vườn lên hơn 30.000 ha. Trong đó, phân khu hành chính, dịch vụ rộng khoảng 130 ha; phân khu bảo vệ nghiêm ngặt rộng hơn 10.000 ha; hơn 19.000 ha là phân khu phục hồi sinh thái.

Nơi đây có tỷ lệ tập trung rừng lớn nhất tỉnh Tây Ninh, có vai trò quan trọng về sinh thái, an ninh quốc phòng, bảo vệ nguồn gen đặc hữu quý hiếm, phát triển du lịch sinh thái, về nguồn, nghỉ dưỡng, nghiên cứu khoa học… VQG Lò Gò - Xa Mát là nơi duy nhất ở nước ta chứa đựng các mẫu chuẩn hệ sinh thái rừng dày bán ẩm, đa dạng sinh học đặc trưng của vùng rừng chuyển tiếp giữa Tây nguyên, miền Đông Nam bộ và đồng bằng Sông Cửu Long.

Đây là vùng rừng nguyên sinh bán ẩm có nhiều bàu, trảng ngập nước theo mùa, tính đa dạng sinh học rất cao. Nhiều loài động - thực vật nguy cấp, quý hiếm đang được bảo vệ nghiêm ngặt tại đây.

Phần thân trên của cây vên vên di sản Việt Nam tại VQG Lò Gò - Xa Mát.

Tháp canh lửa tại trảng Tà Nốt.

Với những lợi thế như trên, trong những năm qua, Ban Quản lý VQG Lò Gò - Xa Mát đã không ngừng quan tâm mở rộng loại hình du lịch, hướng tới mục tiêu chung là bảo tồn đa dạng các hệ sinh thái, đồng thời kết hợp giáo dục bảo vệ môi trường rừng, giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng thông qua hệ thống các khu di tích hiện có trong rừng, nhằm phát triển bền vững Vườn quốc gia. Trong đó, việc đẩy mạnh phát triển du lịch sinh thái được xem là một trong những nhiệm vụ quan trọng để bảo đảm thực hiện tốt mục tiêu trên.

Ông Phạm Xuân Thành- Giám đốc Trung tâm Giáo dục và Dịch vụ môi trường rừng thuộc VQG cho biết, sau khi tình hình dịch bệnh Covid-19 tạm lắng, năm 2022, số lượng khách du lịch đến tham quan tăng mạnh. Theo đó, hoạt động du lịch của Vườn đã đạt và vượt chỉ tiêu đề ra trong năm, cả về số lượt khách và doanh thu.

Cụ thể, năm 2022, Vườn quốc gia đăng ký doanh thu là 450 triệu đồng, nhưng chỉ tính tới thời điểm tháng 11.2022 thu khoảng 1,1 tỷ đồng; đón tiếp 6.397 lượt khách đến tham quan, du lịch sinh thái và về nguồn (cùng kỳ năm 2021 chỉ có 1.283 lượt khách).

Theo ông Thành, có nhiều du khách đến tham quan VQG và sau đó đã tiếp tục quay lại lần 2, lần 3, đây là dấu hiệu đáng mừng. Được vậy, ngoài việc nhờ vào lợi thế về điều kiện tự nhiên sẵn có, Ban Quản lý VQG Lò Gò - Xa Mát còn không ngừng quan tâm đầu tư về chất lượng phục vụ, các điều kiện về cơ sở vật chất và hướng dẫn viên. Tất nhiên, mục tiêu chính của Vườn là phải bảo tồn đa dạng hệ sinh thái, kết hợp mở rộng phục vụ du lịch nhưng không được phá vỡ cảnh quan môi trường. Đó cũng là cách làm du lịch mà rất nhiều du khách tâm đắc, tìm đến trải nghiệm.

VQG Lò Gò - Xa Mát hiện có các sản phẩm du lịch chủ yếu như du lịch sinh thái, giải trí, khám phá thiên nhiên, nghỉ dưỡng, về nguồn. Với các hình thức chủ yếu là đi thuyền trên sông Vàm Cỏ Đông, đi bộ dã ngoại trong rừng già nguyên sinh, đi xe đạp xuyên rừng, khám phá các trảng cỏ, rừng khộp, đến với khu cứu hộ động vật hoang dã, trải nghiệm qua đêm trong rừng, tham quan các khu di tích lịch sử cấp quốc gia… Xu hướng du lịch này được gọi với cái tên thân thiện là du lịch xanh, một loại hình du lịch được nước ta và nhiều nước trên thế giới khuyến khích phát triển.

Chèo thuyền tham quan trảng cỏ ngập nước tại VQG Lò Gò - Xa Mát.

Những điểm đến khó quên

Trước tiên phải kể đến khu cứu hộ động vật hoang dã. Khu này nằm trong khu hành chính, dịch vụ, ngay phía sau nhà làm việc của Phòng Khoa học bảo tồn và Hợp tác quốc tế thuộc VQG Lò Gò - Xa Mát. Người tham quan khi bước chân tới khu bảo tồn đã nghe rộn ràng những tiếng kêu của nhiều loài động vật hoang dã. Tại đây đang cứu hộ, chăm sóc hơn 13 loài động vật hoang dã với hàng trăm cá thể. Trong đó, có một số loài được nuôi sinh sản thành công.

Theo ông Hồ Đắc Long- Phó trưởng Phòng Khoa học bảo tồn và Hợp tác quốc tế, hiện đơn vị đã đầu tư trang bị máy ấp trứng, xây dựng phòng nuôi dưỡng động vật hoang dã và bước đầu đã cho ra đời nhiều cá thể chim non khoẻ mạnh. Việc này nhằm bảo tồn, lưu giống một số loài chim đẹp, quý hiếm nhằm phục vụ nhu cầu tham quan của du khách, nghiên cứu khoa học, tuyên truyền bằng thực tế về ý thức bảo vệ động vật hoang dã cho các em học sinh và người dân đến tham quan.

Một điểm tham quan hấp dẫn khác mà chúng tôi cùng với hàng chục du khách không thể bỏ qua là trảng Tà Nốt. Tại đây, đa số cây rừng là dầu trà beng, dầu lông, dầu song nàng. Theo Ông Nguyễn Duy Kỳ, hướng dẫn viên của Vườn, khu vực này gọi là rừng khộp, xuất phát từ tiếng bước chân người phát ra “khóp khóp” (theo cách phát âm của người dân tộc thiểu số) khi giẫm đạp lên lá cây dầu đã khô rụng xuống đất, người Kinh đọc chệch lại là “khộp khộp” và đặt tên là rừng khộp. Đây là loại rừng thưa bán ngập nước, rụng lá theo mùa, du khách cũng có thể khám phá nhiều loại thực vật khác như hồng sâm, nắp ấm, nghệ rừng, sổ vàng…

Vừa đến trảng Tà Nốt, hình ảnh đầu tiên gây ấn tượng với du khách là tháp canh lửa cao 33m. Du khách có thể leo lên tháp và phóng tầm nhìn ra xa toàn cảnh VQG, nhìn tới khu vực biên giới giáp với nước bạn Campuchia. Trảng Tà Nốt rộng khoảng 300 ha, nơi đây hội tụ đủ đặc trưng của rừng dày bán ẩm, ngập nước theo mùa.

Nếu có dịp đến trảng Tà Nốt vào mùa nước nổi (khoảng từ tháng 7 đến tháng 9), du khách có thể chứng kiến nhiều loài động vật hoang dã di cư về đây như cò nhạn, cò ốc, cò trắng, vịt trời... Riêng sếu đầu đỏ thì di cư về đây vào khoảng tháng 4 trong năm. Ngoài ra, trong mùa nước nổi, dưới trảng Tà Nốt còn phủ xanh màu cỏ dại, rau mã đề, bông súng đỏ, bông súng trắng, rau muống. Các loài cá nước ngọt kéo nhau về đây nhiều vô số kể. Muôn sắc màu hoa nở trong rừng già bao quanh trảng rộng.

Ông Nguyễn Duy Kỳ giải thích về một số loài hoa tại khu rừng khộp.

Du khách chụp ảnh lưu niệm tại VQG LGXM.

Một trong những điểm nhấn thu hút nhiều du khách gần xa là tuyến du lịch khám phá thượng nguồn sông Vàm Cỏ Đông, xuất phát từ ngã ba Lò Gò. Du khách ngồi trên thuyền có thể quan sát thấy nhiều cây gỗ quý trong rừng cặp hai bên sông như vên vên, cây họ dầu, sao đen, sến mủ (sến cát), gõ mật, say, cẩm lai, bằng lăng... Cùng với đó là vô số bụi tre rừng phủ rợp bóng cạnh bờ sông. Dưới sông đa dạng các loại động, thực vật thuỷ sinh đặc thù của vùng Đông Nam bộ.

Sau khi khám phá tuyến đường sông, du khách về Trung tâm du lịch sinh thái Đa Ha, tận mắt xem hai cây di sản Việt Nam, được công nhận vào năm 2016, đó là cây vên vên 221 năm tuổi và cây dầu con rái 275 năm tuổi (tính đến thời điểm năm 2022). Theo ông Nguyễn Duy Kỳ, có 3 tiêu chí để được công nhận là cây di sản Việt Nam: cây phải từ 200 năm tuổi trở lên, đường kính từ 2m trở lên, chiều cao từ 40m trở lên.

Ở Đa Ha, du khách sẽ được thưởng thức những món ngon như bánh xèo, cá sông nướng trui, thịt heo rừng lai kèm với rau rừng. Du khách có nhu cầu tiếp tục khám phá thì đi bộ xuyên rừng nguyên sinh gần khu Trung tâm. Nếu muốn khám phá nhiều hơn nữa thì chọn phương tiện xe đạp hoặc xe mô tô chạy sâu vào rừng, tới nhiều trảng cỏ tuyệt đẹp để tha hồ chụp ảnh, ngắm suối Ða Ha thơ mộng, xuống suối tắm và tham quan một khu vực rừng thưa tìm hiểu về cây nắp ấm Thorel, địa lan.

Khách du lịch tham quan khám phá thượng nguồn sông Vàm Cỏ Đông.

Du khách muốn nghỉ ngơi qua đêm hoặc tiếp tục khám phá môi trường rừng vào ban đêm thì sẽ được bố trí nghỉ ngơi trong các nhà nghỉ dưới tán rừng xanh tĩnh lặng. Em Lê Thị Ngọc Huyền, một du khách đến từ tỉnh Tiền Giang bộc bạch: “Em thật bất ngờ với cảnh rừng nguyên sinh tại VQG Lò Gò - Xa Mát. Ở miền Tây cũng có rừng nhưng không có nhiều cây to và cao đến vậy. Bên cạnh đó là nhiều loài hoa, trảng cỏ tuyệt đẹp mà em chỉ nhìn thấy ở nơi đây”.

Anh Nguyễn Thế An- cũng là một du khách đến từ tỉnh Tiền Giang chia sẻ: “Sau chuyến đi bộ xuyên rừng, thông qua sự hướng dẫn nhiệt tình của người hướng dẫn, tôi học được nhiều điều hay trong môi trường sinh thái tự nhiên, nhất là kỹ năng sinh tồn, phân biệt được nhiều loài cây, nấm, động vật, cách xác định hướng ra khỏi rừng khi bị lạc. Rất tiếc là tôi không có nhiều thời gian để ở lại đây vài ngày khám phá thêm nhiều nơi, tôi nhất định sẽ quay lại nơi này trong một dịp khác”.

Khách du lịch đi bộ xuyên rừng nguyên sinh khám phá hệ sinh thái tại VQG Lò Gò - Xa Mát

Du khách đạp xe xuyên rừng tham quan Vườn quốc gia Lò Gò-Xa Mát. Ảnh: Đại Dương

Con đường xuyên qua VQG Lò Gò - Xa Mát. Ảnh: Hà Thế Bảo

Chúng tôi tiếp tục về nguồn viếng thăm Khu di tích lịch sử - văn hoá quốc gia đặc biệt Căn cứ Trung ương Cục miền Nam. Tại đây, những chiến công nổi bật của quân, dân miền Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đã được tái hiện sinh động lên Bức tranh hoành tráng làm bằng gốm sứ. Ngoài ra, chúng tôi còn đến viếng thăm Khu di tích lịch sử Căn cứ Ban An ninh Trung ương Cục miền Nam, Căn cứ Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam...

Chia tay VQG Lò Gò - Xa Mát và các khu di tích lịch sử cách mạng miền Nam quay về cuộc sống thường ngày nơi phố thị, chúng tôi không khỏi tiếc nuối những cảnh đẹp nơi rừng xanh đại ngàn vùng biên viễn. Quả thật là một nơi đáng đến để trải nghiệm, khám phá những giá trị về thiên nhiên hoang dã và tìm hiểu lịch sử cách mạng hào hùng.

Q.S