(tiếp theo kỳ trước)

Và, nhân dân không thể có tự do nếu dân tộc bị lệ thuộc vào dân tộc khác hoặc đất nước bị hay tự cùm trói mình trong vòng tay nô dịch của quốc gia khác, dù dưới hình thức này hay mức độ kia.

Việt Nam không nằm ngoài quy luật phát triển ấy!

Ở Hồ Chí Minh và thực tế Việt Nam lấp lánh tư tưởng và hiện thực quy luật ấy!

Hạnh phúc của nhân dân phải là mục tiêu tối cao của độc lập và phú cường và dân tộc nhất định phải lấy tự lực, tự cường làm động lực căn bản

Gần 80 năm trước, lúc sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: Chỉ giải phóng hoàn toàn dân tộc khi toàn thể cộng đồng người sống trên toàn cõi nước Việt Nam được giải phóng và sự bảo đảm của một dân tộc được giải phóng khi Tổ quốc được thống nhất. 

Đây không chỉ là nhu cầu của sự tồn tại dân tộc, nhu cầu tình cảm dân tộc mà còn là động lực cách mạng, làm nên sức mạnh tổng hợp bảo đảm cho công cuộc bảo vệ nền độc lập, chủ quyền đất nước và sự thống nhất toàn vẹn của Tổ quốc. Đó là sự kết tinh và hiện thân của chân lý: “Không có gì quý hơn độc lập tự do!”.

Và, kỳ thực, khát vọng đó không nằm ngoài sự tiên liệu của Hồ Chí Minh: Chúng ta đã hy sinh, đã giành được độc lập, dân chỉ thấy giá trị của độc lập khi ăn đủ no, mặc đủ ấm. 

Đây chính là thước đo phát triển của nền độc lập dân tộc thấm đẫm tinh thần tự quyết, phát triển, tiến bộ; vằng vặc tính nhân văn cao cả và kiên định tính triệt để cách mạng của Hồ Chí Minh về quyền con người bất khả xâm phạm gắn liền với quyền đất nước độc lập thiêng liêng và quyền tự quyết dân tộc vô giá. 

Đây không chỉ là lý tưởng mà còn là lẽ sống của dân tộc, đồng thời còn là mục tiêu và nguồn cổ vũ đối với các dân tộc bị áp bức, bị nô dịch trên toàn thế giới. Đây cũng chính là sự phát triển tới đỉnh cao giá trị thống nhất sức mạnh dân tộc Việt Nam hoà trong dòng chảy sức mạnh và sự phát triển của thời đại.

Đó là triết lý chính trị cách mạng, triết lý giữ nước mà sâu hơn là triết lý xã hội, triết lý nhân sinh và triết lý về con người của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đó cũng là đòi hỏi về vị thế, sức mạnh và uy tín của đất nước trong công cuộc đổi mới toàn diện, đồng bộ, vì Việt Nam hùng cường hiện nay. Đó cũng chính là thước đo pháp lý và đạo lý về địa vị, sức mạnh, ảnh hưởng của đất nước trên trường quốc tế hiện nay.

Hơn bao giờ hết, hiện nay, tư tưởng độc lập, tự do, hạnh phúc tròn 80 năm qua càng toả sáng tất cả vì con người, vì dân tộc; lấy con người làm mục tiêu của mọi sự phát triển, lấy lợi ích dân tộc làm tối cao… cũng chính là quy luật phát triển một cách nhân văn và tiến bộ của bất cứ quốc gia dân tộc tiến bộ nào trên thế giới.     

Gần 80 năm qua, từ kinh nghiệm xương máu và bài học thành bại của Việt Nam và thế giới xác quyết rằng, muốn có độc lập, không có con đường nào khác, phải “đem sức ta mà giải phóng cho ta”, khi “một dân tộc không tự lực cánh sinh mà cứ ngồi chờ dân tộc khác giúp đỡ thì không xứng đáng được độc lập” (1) và đến lượt “mỗi một người dân phải hiểu: có tự lập mới độc lập, có tự cường mới tự do”… 

Và, hơn ai hết, Hồ Chí Minh tiên liệu và khẳng định vấn đề có tính nguyên tắc: “Muốn người ta giúp cho, thì trước mình phải tự giúp lấy mình đã” (2).

Dân tộc tự lập làm nên cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945, cởi ách nô lệ; bằng tự lực cánh sinh là chính; đất nước kết thúc thành công cuộc kháng chiến thần thánh chín năm chống thực dân Pháp, gìn giữ nền độc lập non trẻ; với phương châm dựa vào sức mình là chính, Việt Nam chiến thắng lợi trong 3 cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại, bất chấp mà ngoại xâm đến từ phương Tây, phía Bắc hay bất cứ phương nào. Và, từ lịch sử, Việt Nam kiên quyết và nêu cao tinh thần độc lập tự chủ, tự lực, tự cường nhưng đồng thời phải củng cố tình đoàn kết hữu nghị giữa nhân dân ta và nhân dân yêu chuộng hoà bình thế giới, như sự khẳng định và dẫn dắt của Hồ Chí Minh.

Từ châu Mỹ Latin, nhà báo, nhà hoạt động chính trị Mexico, Giáo sư Ignacio Gonzalez Janzen, bày tỏ: “Hồ Chí Minh là người thầy, cũng như Simón Bolívar và José Martí từng là những người thầy ở châu Mỹ của chúng tôi. Lý tưởng của các vị ấy đã nêu bật sự đối xứng giữa tự do và công lý, giữa phẩm giá và chủ quyền trong cuộc đấu tranh vì cách mạng giải phóng dân tộc, hướng tới mục tiêu giải phóng xã hội và xây dựng một trật tự mới” (3).

Trong cuộc cạnh tranh khốc liệt “mạnh được yếu thua”, thậm chí mất còn giữa các quốc gia, dân tộc trên quy mô toàn cầu hiện nay, lợi ích của dân tộc Việt Nam, của đất nước Việt Nam và của nhân dân ta là vô giá và tối thượng! Nhân dân phải bảo vệ vô điều kiện lợi ích thiêng liêng của dân tộc, của quốc gia thống nhất với lợi ích của chính mình như bảo vật cao quý nhất trong những bảo vật quốc gia bất khả xâm phạm! Đó chính là cái căn bản của tinh thần tự lực, tự cường bất diệt trải mấy nghìn năm qua.

Nghĩa là, chúng ta phải tự mình trở nên hùng mạnh. Đó là danh dự Việt Nam.

Đó chính là phẩm giá, tư chất, bổn phận và cũng là lẽ sống chân chính của người Việt Nam, di duệ từ ngàn xưa, đã, đang, tiếp tục dồn tụ, kết tinh và toả sáng trong vị thế và sức mạnh nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam độc lập và tự cường hôm nay và mãi mãi mai sau!

Muốn độc lập và phú cường bền vững, phải tôn trọng và vì quyền lợi các quốc gia dân tộc khác, vì thế giới văn minh và tiến bộ

Trong thời đại ngày nay, độc lập, tự do, thống nhất là quy luật khẳng định địa vị, tư cách và sự phát triển một cách phồn vinh, nhân văn và bền vững là mục tiêu vươn tới của mọi quốc gia dân tộc, vì một thế giới hoà bình, thống nhất, văn minh và thịnh vượng.

Việt Nam không nằm ngoài quy luật phát triển ấy!

Ở Hồ Chí Minh và Việt Nam lấp lánh tư tưởng và hiện thực quy luật ấy!

Lịch sử dân tộc mấy ngàn năm, nhất là gần 100 năm nay, càng cho chúng ta một bài học lớn về giá trị của độc lập không có nghĩa là tự cô lập mình, tự mình khép kín; và bằng mọi giá kiên quyết bảo vệ nền độc lập đó, quyết không bị chi phối hay bị lệ thuộc từ bất cứ phía nào trên con đường phát triển đất nước thịnh vượng và nhân văn…

Chủ tịch Hồ Chí Minh canh cánh gìn giữ và phát triển một cách tự nhiên mối quan hệ khăng khít giữa độc lập dân tộc mình với tôn trọng và đấu tranh cho độc lập của các dân tộc khác; giữa độc lập dân tộc và hoà bình; giữa chủ nghĩa yêu nước thống nhất với chủ nghĩa quốc tế trong sáng. 

Người chỉ rõ: “Dĩ bất biến ứng vạn biến”; và, chỉ dẫn: “Không tách rời sợi dây liên hệ với thế giới” và “làm bạn với tất cả mọi nước dân chủ và không gây thù oán với một ai” (4). 

Người nhấn mạnh: “Mục đích của ta lúc này là tự do, độc lập... Là bạn của ta trong giai đoạn này tất cả những nước nào, những dân tộc hay lực lượng nào trên thế giới tán thành mục đích ấy, cùng ta chung một ý chí ấy” (5). 

Người không tuyệt đối hoá một nhân tố nào, mà đề cập rất rõ ràng, sinh động về vai trò, vị trí của từng nhân tố, của sức mạnh nội lực và sức mạnh bên ngoài: “Tinh thần yêu nước là kiên quyết giữ gìn quyền độc lập, tự do và đất đai toàn vẹn của nước mình. 

Tinh thần quốc tế là đoàn kết với các nước bạn và nhân dân các nước khác để giữ gìn hoà bình thế giới, chống chính sách xâm lược và chính sách chiến tranh của đế quốc…v.v… 

Tinh thần yêu nước và tinh thần quốc tế liên hệ khăng khít với nhau” (6). Trong mối quan hệ biện chứng đó, “độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường” luôn giữ vai trò quyết định, là nền tảng vững chắc để đoàn kết quốc tế, tranh thủ sự ủng hộ rộng rãi của nhân dân thế giới. 

Nhưng, Người lưu ý, nhấn mạnh độc lập và nêu cao giữ gìn “bản sắc”, “nếu quá nhấn mạnh đặc điểm dân tộc để phủ nhận giá trị phổ biến của những kinh nghiệm lớn, cơ bản của các nước anh em, thì sẽ mắc sai lầm nghiêm trọng của chủ nghĩa xét lại”; và, không “chú trọng đến đặc điểm của dân tộc mình trong khi học tập kinh nghiệm của các nước anh em, là sai lầm nghiêm trọng, là phạm chủ nghĩa giáo điều” (7).

Tháng 3.1990, trong hội thảo quốc tế kỷ niệm 100 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, tổ chức tại Hà Nội, một đại biểu tới từ nước Mỹ, nói: “Chúng tôi đến đây, có người theo đạo Hồi, có người theo đạo Phật, đạo Tin lành, đạo Thiên chúa, trước chúng tôi không hiểu nhau, qua hai ngày hội thảo, chúng tôi có thể ngồi lại nói chuyện vui vẻ với nhau, vì chúng tôi có cái chung là lý tưởng Hồ Chí Minh: “Muốn cho nhân loại được tự do, hạnh phúc” (8).

Gần 80 năm qua, dưới ngọn cờ Hồ Chí Minh, Việt Nam kiên định, nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hoá, đa dạng hoá, vì hoà bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển trong sứ mệnh lịch sử của mình vì một thế giới văn minh và tiến bộ. 

Để bảo vệ nền độc lập và thống nhất của Tổ quốc từ sớm, từ xa càng phải chủ động hội nhập, một cách đa dạng và tự chủ; đồng thời, tích cực cùng cộng đồng quốc tế nỗ lực ngăn ngừa mọi xung đột khu vực và toàn cầu, chủ động góp phần giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hoà bình, phù hợp với luật pháp quốc tế.

 Độc lập chính là nghệ thuật hành động trong ngọn gió thời đại và hội nhập quốc tế một cách khôn khéo; là nắm lấy tinh thần phát triển của thời đại để giữ vững nền độc lập của dân tộc, bảo vệ quyền tự quyết và tự do của Tổ quốc.

Đó là “đôi cánh” của Việt Nam trên lộ trình độc lập dân tộc và hội nhập thế giới!

Đó là nghệ thuật phát triển nền độc lập, tự do của Tổ quốc trong sự thống nhất nhưng đa dạng của thế giới, bảo đảm sự tự chủ và quyền tự quyết của Việt Nam trên con đường vươn tới hùng cường hoà nhịp trong dòng chảy của chỉnh thể thời đại; là phương lược bảo vệ và phát triển nền độc lập, tự do của Tổ quốc từ sớm, từ xa, chăm lo hạnh phúc của nhân dân thật chu toàn và vững chãi. Và, đó là con đường sống, phát triển và thịnh vượng của dân tộc Việt Nam.

Và, đó chính là sứ mệnh cao cả bất biến của dân tộc, là thước đo và khẳng định vị thế và trách nhiệm của mỗi người Việt Nam đối với Tổ quốc. Đất nước càng mạnh bước và tự tin trên con đường đổi mới vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, dân tộc càng chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, vì nền độc lập tự do và phát triển mạnh mẽ và nhân văn của Tổ quốc. 

Bao trùm lên hết thảy và xuyên suốt mọi thử thách là nghệ thuật giữ nước và phát triển đất nước độc lập, thống nhất, hạnh phúc và phú cường.

Tất cả làm nên địa vị xứng đáng, tư thế vững chãi, thần thái anh hùng của dân tộc kết tinh, thể hiện ở sứ mệnh cao cả, uy tín thiêng liêng của Đảng, Nhà nước và ở trách nhiệm, danh dự của mỗi người Việt Nam.  

TS. Nhị Lê                                 

Nguyên Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản

(còn tiếp)