Chiều 27/11, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội đã thảo luận về dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi). Tổng Bí thư Tô Lâm, Chủ tịch nước Lương Cường dự phiên họp. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành nội dung họp. Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu nêu.

Vấn đề nhiều đại biểu quan tâm thảo luận đó việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với điều hoà, đồ uống có hàm lượng đường trên 5g/100ml; trong đó, nhiều đại biểu nhất trí việc đánh thuế đối với thuốc lá vì đây là mặt hàng có hại cho sức khoẻ. Tuy nhiên, quan điểm về vấn đề này của các đại biểu khác nhau, một số đại biểu cho rằng cần có lộ trình đánh thuế hợp lý để tránh ảnh hưởng đến các doanh nghiệp kinh doanh lĩnh vực này, số đại biểu khác đồng tình với lộ trình dự thảo luật đưa ra để bảo vệ sức khoẻ người dân, tăng thu cho ngân sách.

Đồng thuận áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá theo lộ trình Chính phủ đề xuất

Bày tỏ quan điểm ủng hộ áp thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá, các đại biểu: Huỳnh Thị Phúc (đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu); Nguyễn Mạnh Cường (đoàn Quảng Bình); Đỗ Thị Thu Hằng (đoàn Đồng Nai); Dương Khắc Mai (đoàn Đắk Nông)… đều cho rằng, việc đánh thuế thuốc lá nhằm làm giảm tỉ lệ hút thuốc, giảm bệnh tật và các chi phí chữa bệnh do hút thuốc.

Đóng góp ý kiến vào dự án luật, đại biểu Dương Khắc Mai đồng thuận với việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng thuốc lá, đại biểu Dương Khắc Mai nhấn mạnh, mặt hàng này gây ảnh hưởng lớn tới sức khỏe con người, gây ô nhiễm môi trường và là hiểm họa của các vụ cháy nổ… Đại biểu Dương Khắc Mai đề nghị quy định xem xét, quy định mức thuế tuyệt đối đối với thuốc lá điếu được tính bằng “bao” cho phù hợp. Vì theo quy định tại Điều 24 của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, số lượng điếu thuốc lá đóng gói trong 1 bao thuốc lá không được ít hơn 20 điếu. Trường hợp quy định như dự thảo Luật thì doanh nghiệp có thể sản xuất số lượng lớn hơn 20 điếu/1 bao và mục đích giảm tỷ lệ hút thuốc lá và sửa đổi để áp mức thuế tuyệt đối so với luật hiện hành sẽ không đạt được. Do đó, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo dự án Luật cần quy định rõ hơn đối với nội dung này. 

Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy phát biểu tại phiên họp.

Nhất trí với lộ trình tăng thuế đối với thuốc lá, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy (đoàn Tây Ninh) đánh giá cao Chính phủ đã đề xuất với Quốc hội 2 phương án tính thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá điếu, trong đó áp dụng phương pháp tính thuế hỗn hợp (bao gồm kết hợp cả thuế suất và thuế tuyệt đối), có lộ trình tăng thuế tuyệt đối qua các năm để đến 2030 đạt được mức thuế tuyệt đối là 10.000đ/ bao thuốc lá, phấn đấu đạt mục tiêu khuyến cáo của WHO đạt mức tỷ trọng thuế trong giá bán lẻ thuốc lá điếu hiện nay khoảng hơn 36% lên 75% vào 2030, hướng đến mục tiêu giảm tỷ lệ người sử dụng thuốc lá trong nhóm nam từ 15 tuổi trở lên dưới 36%, của chiến lược phòng chống tác hại thuốc lá 2030.

Đại biểu cho biết, theo số liệu của WHO, thuốc lá gây ra 8 triệu ca tử vong mỗi năm trên thế giới và 1 triệu ca tử vong do hút thuốc thụ động. Nhóm nghèo có tỷ lệ hút thuốc cao hơn nhóm giàu. Xu hướng này cũng phù hợp với con số hơn 80% người hút thuốc trên thế giới tập trung ở các nước thu nhập trung bình và thấp. Ở Việt Nam, mỗi năm trung bình có 70.000 người tử vong vì các bệnh do thuốc lá, cứ 10 người nam trưởng thành thì có 4 người hút thuốc, tiêu thụ trong nước chiếm 57% so với tổng sản lượng của ngành sản xuất thuốc lá trong nước.  Theo đại biểu, trên lĩnh vực này, so với thế giới, Việt Nam nằm trong top các quốc gia có "giá thuốc lá rẻ nhất, thuế thấp nhất, tỷ lệ nam giới trưởng thành hút thuốc nhiều nhất", dẫn đến thiệt hại về kinh tế, chi phí y tế mỗi năm 1,14% GDP.

Cũng theo WHO và kinh nghiệm của các quốc gia thì biện pháp tăng thuế đối với mặt hàng này là công cụ chính sách hiệu quả, tuy nhiên, vấn đề là tăng như thế nào mới hợp lý. Đại biểu nêu rõ, có nhiều ý kiến băn khoăn khi cho rằng nếu tăng thuế ngay, mạnh thì sẽ nảy sinh những khó khăn: tăng thuốc lá nhập lậu; gây thiệt hại cho ngành công nghiệp thuốc lá và người lao động trong ngành; thiệt hại cho người nông dân trồng thuốc lá. Tuy nhiên, đại biểu khẳng định, những lo lắng trên so với những đe dọa khôn lường từ thuốc lá điếu gây ra là không đáng kể. 

Đại biểu Huỳnh Thị Phúc phát biểu tại phiên họp.

Cũng bày tỏ đồng tình với mục mục tiêu giảm tỉ lệ hút thuốc lá từ 42,7% xuống 39,7%, đại biểu Huỳnh Thị Phúc cho rằng đây à mục tiêu phù hợp, cần thiết. Đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cần quan tâm đến thực trạng sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để cân nhắc không quy định về các dạng thuốc lá khác để hút, hít, ngậm tại dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) lần này. “Có thể xem như đây là một giải pháp bước đầu khắc phục điểm hở trong khi chúng ta chờ sửa Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, đồng thời cũng là thực hiện Công điện số 47 của Thủ tướng Chính phủ về các giải pháp tăng cường kiểm soát, ngăn chặn tác hại của các loại hình thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng” – đại biểu nêu quan điểm.  

Việt Nam phải tốn khoảng 1 tỷ USD để chữa trị các bệnh liên quan đến thuốc lá

Phát biểu tranh luận với các đại biểu ủng hộ việc cần lộ trình tăng thuế đối với thuốc lá, đại biểu Trương Trọng Nghĩa nhấn mạnh, thuế tiêu thụ đặc biệt có một chức năng quan trọng là nhằm định hướng hành vi người tiêu dùng, để bảo vệ sức khỏe cho người dân. Thực tế cho thấy việc chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ sơ sinh ở Việt Nam rất tốt. Tuy nhiên, chi phí y tế của nước ta tốn nhiều vào việc điều trị các loại bệnh tật, đặc biệt là bệnh tiểu đường và bệnh phổi. Do vậy, đại biểu đề nghị cần phải quyết liệt trong thực hiện áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá. Cần đặt mục tiêu cụ thể đến năm 2045, Việt Nam có thể trở thành quốc gia không còn người hút thuốc lá.

Về thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, thuốc lá gây ra hậu quả nghiêm trọng, mỗi năm có khoảng 40.000 người tử vong do hút thuốc lá, và Việt Nam phải tốn khoảng 1 tỷ USD để chữa trị các bệnh liên quan. Trong khi đó, giá thuốc lá ở Việt Nam rất thấp, chỉ khoảng 6.000 - 20.000 đồng/bao, ở Singapore là 200.000 đồng/bao. Ngoài thuốc lá điếu, các sản phẩm khác như xì gà, thuốc lá để hút, hít, nhai, ngửi cũng sẽ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt 75%.

Nước dừa, sữa... không phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt

Phát biểu tại hội trường, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy (đoàn Đà Nẵng) đề nghị cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu mở rộng đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) là đồ uống có đường nói chung thay vì nước giải khát có đường. Đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy (đoàn Bến Tre) đề nghị cơ quan soạn thảo cần cân nhắc kỹ lưỡng việc áp dụng thuế TTĐB với đồ uống có đường. Đại biểu cho biết, ví dụ như nước dừa đóng hộp, không cần thêm đường, nước dừa tự nhiên đã có lượng đường tương đương 6-7g/100ml.

Các đại biểu nghe Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc giải trình.

Giải trình về thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước giải khát có đường, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho rằng việc đánh thuế này nhằm đảm bảo sức khỏe cho người dân, phù hợp với thông lệ quốc tế. Tiêu chuẩn về hàm lượng đường sẽ do Chính phủ quy định, các sản phẩm như nước dừa, sữa, nước hoa quả nguyên chất sẽ không phải chịu thuế.

Nguồn CAND