Trong đời
sống hàng ngày cà kheo giúp người làng Quần Vinh (Nam Định) lội biển mưu sinh và
đồng bào làng Jun (Gia Lai) đi lại trong mùa lũ.
Làng Quần
Vinh (Nam Định)
Cà kheo là công cụ người ngư
dân miền biển dùng để lội nước đánh bắt thủy hải sản. Nhưng sau này khi các loại
ghe, thuyền ra đời, những cặp cà kheo đã dần rơi vào quên lãng, và chỉ được tái
hiện trong một số lễ hội dân gian truyền thống. Tuy nhiên, ở Quần Vinh, xã Nghĩa
Thắng, huyện Nghĩa Hưng, Nam Định, việc đi lại cà kheo vẫn được duy trì và ngày
càng phổ biến.
Đi cà
kheo lội biển cào ngao thu hút sự chú ý của nhiều du khách. Ảnh: namdinh.edu.vn
Bước đến Quần Vinh, du khách
không khỏi ngỡ ngàng như lạc vào vùng đất lạ với những con người cao lênh khênh.
Những đôi chân được nối dài bằng cà kheo được già, trẻ, gái, trai trong làng
điều khiển thuần thục. Dùn khi lội biển nên những đôi chân “ngắn” nhất cũng dài
chừng 1,5 m và có thể cao tới 3-4 m.
Những đôi “chân dài” ở Quần
Vinh tuy lội biển, lội bùn nhưng chiếc nào chiếc nấy thẳng, đều và rất dẻo dai,
chịu lực. Để có được “đôi chân” đạt chuẩn, người Quần Vinh thường chọn những
thân tre được trồng ở đất thịt, có đường kính từ non nửa gang tay, đem ủ bùn
ngâm ao cả năm trời và treo gác bếp cho bồ hóng bám vào đến khi có màu vàng nâu
mới đóng làm cà kheo.
Nhìn người Quần Vinh đi lại
bằng cà kheo thoăn thoắt nhiều người sẽ nghĩ rằng đơn giản, nhưng thật ra họ
phải tập luyện một thời gian dài mới có thể đi lại như trên chính đôi chân của
mình. “Đôi chân” ấy trước là để lội nước bắt tôm, cua, cá, sau như một trò chơi
nhằm lưu giữ nét đẹp văn hóa của quê hương.
Cà kheo
là môn biểu diễn trong nhiều lễ hội. Ảnh: SGTT
Họ có thể biểu diễn đánh cầu
lông, đánh đu, đấu kiếm, hát quan họ, đá bóng, chơi xà đơn, xà kép, đấu vật...
trên chính đôi chân dài hàng mét ấy. Giữ thăng bằng đã khó, thi đấu, biểu diễn
trên cà kheo lại càng khó hơn. Nhìn những bước chân di chuyển linh hoạt trên sân
bãi, họ chẳng khác nào những nghệ sĩ chân dài đích thực.
Làng Jun
(Gia Lai)
Trái ngược với ngư dân miền
biển, cà kheo được đồng bào dân tộc Tây Nguyên sử dụng chủ yếu để tránh bị dính
đất cát vào người làm bẩn nhà vào những ngày mưa lũ, hoặc bước lên nhà sàn thay
vì phải sử dụng cầu thang. Ngày nay, khi những con đường lầy lội bùn đất đã dần
được thay thế bởi những con đường bê tông sạch sẽ thì những chiếc cà kheo cũng
biến mất dần.
Trẻ em
làng Jun thành thạo đi lại với cà kheo. Ảnh: vntimes
Tuy nhiên, làng Jun, xã Yang
Bắc, huyện Đak Pơ, Gia Lai là một ngoại lệ. Cà kheo giống như đôi chân thứ hai
của dân làng Jun khi lội qua vũng lầy lội trên đường, nhảy xoang trong các lễ
hội. Không ít người phải “mắt tròn, mắt dẹt” khi thấy dân làng đi cà kheo phơi
quần áo, thậm chí thi chạy đua, đá bóng bằng cà kheo.
Ngôi làng nhỏ với mái nhà
sàn xinh xắn nằm nép mình dưới bóng cổ thụ cao vút, xanh rì lúc nào cũng có
những lứa nhỏ tập bước cà kheo. Ngã lên, ngã xuống là thế nhưng tiếng nói cười
rộn rã, lũ nhỏ vẫn kiên trì bước chậm từng bước. Theo thời gian, những bước chân
nhanh hơn rồi xoay, sang trái, sang phải một cách thuần thục. Ban đầu là đi, rồi
sau đó là chạy, là kết hợp biểu diễn trò vui với cà kheo.
Tuy cà kheo ở làng Jun không
cao như ở Quần Vinh (Nam Định) nhưng khó đi hơn dưới nước vì nền đất cứng, độ
nguy hiểm cao hơn. Nhưng không phải vì thế mà những đôi chân cà kheo mất đi sự
duyên dáng, uyển chuyển của mình. Cũng như cà kheo làng biển, những đôi chân dài
ở làng Jun đã bước đi tới những vùng miền xa xôi của đất nước như Ninh Thuận,
Phú Yên, Quảng Nam, Bình Phước.
Theo
VNExpress