Vườn nhà tôi ngày đó nhiều cây lắm, nào mít, xoài, nhãn, ổi, dừa… Thân cây mít to bằng hai vòng tay trẻ con lên mười, trái thì trổ từ gốc đến ngọn lúc nhúc như bầy heo con bám mẹ. Mẹ tôi đã chế biến nhiều món ăn từ các quả mít non này. Bước đầu tiên, mẹ chọn những quả mít to tròn rồi buộc vào cuống nó một đoạn dây chuối. Ðó là “làm dấu” để dành cho trái mít ấy lớn lên để bán. Còn lại những trái cù eo cù lẳng hoặc lép bên này bên kia, mẹ sẽ tuỳ “tuổi đời” của nó mà cắt vô làm món ăn.

Thường thì trái mít non to bằng bắp vế là ngon nhất. Nó sẽ có hạt nhưng hạt con mềm chứ không cứng, có nghĩa là xơ mít cũng còn mềm. Mẹ chuẩn bị một thau nước muối, vắt thêm vài trái chanh hoặc đổ tô giấm vào. Trái mít sắp gọt sẽ được để trên một gộc cây, cắt cuống rồi xẻ dọc sao cho vừa tay cầm mà gọt vỏ. Miếng mít được gọt xong lớp gai thì cho ngay vào thau nước để tránh bị đen.

Rồi mẹ “hô biến” số mít ấy thành ba món. Mít chiên bột sẽ được bào mỏng ra và trộn với bột, thêm tí muối, bột nêm để thành những miếng mít vàng rộm bên ngoài, dẻo dẻo khi cắn vào miệng. Phần còn lại, mẹ xắt thành những cục to bằng cườm tay đem luộc. Sau một tiếng đồng hồ, những miếng mít trắng sữa sẽ biến thành màu nâu nhạt. Bấy giờ, phần nào chừa làm gỏi thì chừa ra, kỳ công nhất là phần mít hầm dừa được mẹ băm tỏi xào lên thật thơm.

Nước cốt dừa chuẩn bị từ trước, mẹ cho vào nồi mít vừa xào, sao cho lớp nước dừa lắp xắp với số mít trong nồi. Mẹ để lửa riu riu cho mít thấm nước cốt dừa càng lâu càng tốt. Thấm đến khi miếng mít mềm ra, đụng đũa vào là rã nhưng từng sợi xơ mít quyện chặt vào nhau đến nỗi cắn miếng mít hầm dừa mà cứ ngỡ là miếng thịt kho tàu vậy.

Miếng mít hầm dừa khi ấy đã chuyển sang màu nâu do có chút đường nêm vào,  không hề có tí nước màu nào đâu nhé! Cơm dù nóng hay nguội, chỉ cần chan miếng nước mít sền sệt béo béo lên, thêm mấy cái lá quế xắt nhuyễn thì bữa cơm sẽ ngon đến hạt cuối cùng.

Bây giờ vườn nhà không còn loại mít dừa, mít mật để lúc lỉu trái tha hồ làm món ăn hoặc cho, tặng hàng xóm nữa. Vườn giờ chỉ có mít Thái, mít Ðài Loan dành cân ký bán, chả ai dám “tiện tay” mà hái mít non vô làm món hầm dừa như ngày xưa nữa.

Tự dưng thèm trở lại tuổi thơ…

Thùy Trang