Hai chục ngàn một chục trái điều còn cả hột, mua về lấy trái làm món ăn còn hột phơi khô làm trò chơi cho trẻ.

Với trái điều, mẹ tôi đã làm canh chua điều, lá giang; điều kho sả ớt; điều xào mắm ruốc thịt ba chỉ hay gỏi điều tai heo cũng bắt mắt bắt mũi lắm.

Cha mẹ tôi vốn ăn chay trường nên món điều kho sả ớt là món “tủ” của mẹ. Chọn trái điều chín ít giập, thường sẽ là điều vàng vì trái điều vàng hay to hơn, mọng nước và ngọt hơn điều đỏ; vặn bỏ hạt xong thì đem rửa sạch bụi bặm, chẻ trái điều ra làm hai, xén chiếc “rún” và cuống màu đen đen bỏ đi, rồi vắt ráo nước, xé từng miếng nhỏ bằng ngón tay út. Mà nhớ là số nước từ quả điều vắt ra đó đừng có bỏ nhé, hãy cất lại, tí nữa dùng nấu chảo “nước mắm điều”...

Thịt trái điều sau khi vắt ráo thì để sang một bên, bằm sả ớt xong, cho sả ớt vào xào trước tầm hai phút, dậy mùi thơm rồi cho điều vào, vừa xào vừa thêm muối, bột nêm… Xào trên lửa nhỏ để cho điều thấm gia vị, đến khi thấy miếng thịt điều xăn nhỏ lại, màu vàng đã ngả nâu hoà quyện thì nhấc xuống múc ra đĩa rắc ít tiêu xay.

Cơm nóng  hổi dọn ra, cha gắp miếng điều kho sả nghe vị thơm ngọt ùa vào miệng. Cha cứ khen lấy khen để: “Trời ơi, sơn hào hải vị chắc cũng chỉ bằng món điều kho sả thần thánh của vợ tui hà”, khiến cho ánh mắt mẹ long lanh vui sướng. Đặc biệt món điều kho sả có thể ăn trong 2-3 ngày mà không bị hư, chỉ cần mỗi lần ăn thì làm nóng lại.

Món nước điều ban nãy vắt xong, qua 30 phút đã bắt đầu lắng ít cặn màu trắng đục dưới đáy tô. Hãy chắt nhẹ từ từ để lấy phần nước phía trên thôi, cho vào nồi, thêm củ gừng bào sợi, ít tỏi băm nấu sôi lên, nêm muối, bột nêm vừa mặn để chấm rau rồi tắt lửa chờ nguội cất vào hũ để dùng dần. Đó gọi là nước mắm điều, thơm thoảng mùi điều chín, hơi gắt cổ họng vị chát nhưng chấm rau dền, rau muống luộc thì sẽ lạ miệng và bắt cơm vô cùng.

Một thời gian vườn nhà có cây điều, dịp ra Giêng này là món điều kho sả luôn ngự trên mâm cơm của cha mẹ tôi, để nghe cha tôi hít hà khen vợ khéo tay quá đỗi.

Bây giờ ít có nhà ai còn trồng cây điều, nên trái điều chín đã thành món lạ lẫm với trẻ em. Nhà tôi cũng chặt bỏ cây điều từ lâu lắm, vì đất chật. Nên hôm nay đi chợ, thấy quả điều như thấy cả tuổi thơ.

TRANG ĐÀO