(BTNO)- Chúng tôi đến nơi đóng quân của Đội K71 vào đầu giờ làm việc buổi chiều. Nắng chói chang và không khí oi nồng báo hiệu cơn mưa sắp đến. Cán bộ, chiến sĩ đơn vị đang chăm chỉ lao động dọn dẹp vệ sinh trong sân và xung quanh doanh trại. Thượng tá Lê Văn Mỹ, Chính trị viên của Đội cho chúng tôi biết, đơn vị anh mới chuyển từ nơi đóng quân cũ ra địa điểm mới để tăng cường sức khỏe, học tập chính trị và rèn luyện kỹ thuật nhằm nâng cao hiệu quả công tác trong đợt tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ trên đất bạn Campuchia vào mùa khô tới.

Nói về kết quả tìm kiếm, quy tập và hồi hương hài cốt liệt sĩ qua các thời kỳ kháng chiến ở bên kia biên giới, Thượng tá Lê Văn Mỹ cho biết: Ngay sau khi Đội thành lập (25.6.2001) Ban chỉ huy Đội đã nhanh chóng triển khai thực hiện kế hoạch thu thập thông tin về sồ lượng mộ liệt sĩ quân tình nguyện Việt Nam trên các địa bàn do Đội đảm nhận là: Siem Reap, Kampong Cham, Oddar Meanchey, Banteay Meanchey và Batambang. Thông qua các kênh thông tin, các đơn vị, tổ chức và cá nhân đã cung cấp cho Đội 6.335 tin về mộ liệt sĩ. Trong đó các đơn vị quân đội cung cấp 1.300 tin, các cơ quan dân chính đảng trong và ngoài tỉnh cung cấp 276 tin, còn lại 4.759 tin do quân đội, nhân dân Vương quốc Campuchia cung cấp. Căn cứ vào các thông tin nhận được, Đội đã triển khai 23 đợt đi sang nước bạn để kiểm chứng và loại 931 thông tin do bị trùng lắp. Đồng thời, Đội đã tổ chức khảo sát, tìm kiếm và trực tiếp đào 5.371 điểm và tìm được 1.561 bộ hài cốt. Còn lại 2.544 điểm Đội đào đi, đào lại nhiều lần nhưng không tìm được hài cốt. Tại những địa điểm khai quật, nếu bốc cất được hài cốt liệt sĩ, Đội ghi chép lại rất cụ thể: Đội tìm được di vật gì kèm theo hài cốt, địa điểm và hiện trạng nơi Đội tìm thấy hài cốt; ngay cả những địa điểm không tìm thấy hài cốt Đội cũng thống nhất, lập biên bản với địa phương.

Thượng tá Lê Văn Mỹ, Chính trị viên Đội K71

Để làm rõ nguyên nhân vì sao nhiều điểm được cung cấp thông tin nhưng Đội không tìm được hài cốt, đơn vị được nhân dân bạn cho biết: trước khi các Đoàn tìm kiếm thành lập, nhiều cá nhân, tổ chức trong nước đã lặn lội sang Campuchia để tìm kiếm, cất bốc hài cốt liệt sĩ đưa về nước. Một nguyên nhân khác là do thời gian liệt sĩ hy sinh đã quá lâu, địa hình thay đổi quá nhiều: trước đây là rừng rậm rạp thì nay đã trở thành đất nông nghiệp nên người cung cấp thông tin không thể xác định rõ vị trí tìm kiếm.

Trong quá trình tìm kiếm, Đội K71 gặp rất nhiều khó khăn. Khó khăn nhất là từ những năm đầu mới sang Campuchia, đường sá đi lại rất khó, có nơi xe không thể chở đến địa điểm tìm kiếm, đơn vị phải đi bộ mang vác dụng cụ và lương thực, thực phẩm đến nơi tạm trú. Nhiều địa điểm tại vùng sâu như ở tỉnh Oddar Meanchey, đơn vị phải vừa khảo sát tìm kiếm vừa phải rà phá bom mìn do các cuộc chiến tranh trước đây để lại.

Khi hỏi về tình hình cuộc sống của bộ đội ta trên đất bạn, Thượng tá Mỹ cho biết: trong thời gian công tác trên đất bạn, cán bộ chiến sĩ của đơn vị gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống. Mặc dù tiền trợ cấp được Phòng Hậu cần của Bộ CHQS tỉnh cấp đầy đủ và đúng thời gian. Mức trợ cấp được tăng từ 70.000 đồng/ngàytừ thời kỳ đầu (2001) lên đến 220.000 đồng/ngày trong năm nay nhưng giá cả của các nơi do Đội đảm nhận đều có khó khăn khác nhau. Các tỉnh Siem Reap và Batambang thì giá cả đắt đỏ vì khách du lịch đến rất đông, do đó cán bộ, chiến sĩ trong Đội phải mua lương thực, thực phẩm và hàng tiêu dùng bằng giá khách du lịch mua! Còn các tỉnh ở vùng sâu, vùng xa thì không đắt đỏ nhưng lại không có nước. Đội phải liên hệ mua nước do xe bồn chở từ nơi khác đến cho anh em tắm rửa, sinh hoạt và nấu ăn. Chỗ ở của Đội cũng là một vấn đề nan giải. Ở những địa điểm tìm kiếm gần nơi dân cư thì Đội liên hệ cho anh em nghỉ lại trong công sở, doanh trại quân đội hay ở nhờ trong nhà dân nhưng địa điểm tìm kiếm ngày càng đi sâu vào rừng núi, vùng đất hoang vu thì Đội phải khắc phục bằng cách căng lều bạt cho anh em ngủ, nghỉ ngơi.

Tuy cuộc sống khó khăn, gian khổ như vậy nhưng bộ đội của Đội chấp hành kỷ luật rất nghiêm. Trong suốt 10 năm qua chưa có trường hợp nào vi phạm kỷ luật đến mức cảnh cáo. Đội còn làm tốt công tác dân vận trên đât nước bạn. Hằng năm, đơn vị đều tổ chức khám, cấp phát thuốc chữa bệnh cho nhân dân gần địa điểm tìm kiếm. Vào thời điểm nhân dân thu hoạch mùa màng, đơn vị đã bố trí cho bộ đội đến các phum thu hoạch nông sản giúp nhân dân. Nhờ vậy, tình cảm giữa nhân dân Campuchia với bộ đội rất đoàn kết gắn bó. Nhiều nơi khi Đội kết thúc tìm kiếm phải chuyển đến địa điểm khác, nhân dân lưu luyến chia tay, có người khóc vì phải xa bộ đội.

Võ Cường