Nói ông chủ chỉ là cách nói gọn, chứ nói cho đủ câu chữ phải là các ông chủ, bà chủ, cô chủ, cậu chủ v.v… Nếu ai đó trong chúng ta lúc này mà được gọi là ông chủ thì nghe còn nghịch lỗ tai lắm và chưa dễ gì quen được. Nhưng đó lại là sự thật và đó cũng là một trong các chủ trương lớn của Đảng để làm sống động nền kinh tế, để khuyến khích mọi người bỏ vốn ra làm ăn, để mau chóng thực hiện mục tiêu cao cả của Đảng và dân tộc: Nước mạnh, dân giàu, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Vâng, việc cổ phần hóa Công ty Xây dựng CNn số 2 - DESCON là nhằm đưa chúng ta trở thành các ông chủ, bà chủ của công ty. Những ông chủ, bà chủ đích thực, chứ không phải là chủ hờ như có một thời chúng ta được phong làm chủ. Vậy thì cái tâm lý làm ông chủ và vận hành cơ chế làm chủ như thế nào? Với việc mua ít hoặc nhiều cổ phần để trở thành ông chủ Công ty Cổ phần Xây dựng công nghiệp DESCON, đã khiến mọi người chúng ta gắn bó với nhau và gắn bó với công ty. DESCON thực sự trở thành công ty của mình, công ty của chúng ta. Mỗi người chúng ta đều quan tâm đến mỗi bước đi của nó, đến hơi thở của nó, cùng vui khi công ty làm ăn khấm khá, cùng lo lắng khi công việc công ty gặp khó khăn và lẽ đương nhiên, nếu có dịp ai cũng tìm cách kiếm cho công ty một vài công việc, vừa ích công ty vừa lợi bản thân mình. Vâng! Không phải là chủ sao được khi mà mỗi chúng ta phải tìm hiểu thật kỹ càng về tài lẫn đức những người để giao việc quản trị công ty (qua việc bầu Hội đồng quản trị công ty). Trong quá trình hoạt động của công ty, nếu có gì chưa yên tâm, chưa vừa lòng, thì các ông chủ, bà chủ có quyền hỏi han, chất vấn, khiển trách các quản trị viên mà họ đã chọn mặt gửi vàng (tiền cũng là vàng mà!). Đương nhiên mấy ông bà trong Hội đồng quản trị ấy, ngoài tài đức ra, họ cũng đồng là ông chủ, bà chủ và còn là chủ bự hơn chúng ta, nên ta lo một thì họ lo mười. Ngoài lo cho công ty, họ còn lo cho chính bản thân họ nữa. Họ phải tìm mọi cách quản lý sao cho công ty cổ phần làm ăn khôn khéo, giỏi giang và phải thật tiết kiệm để làm ra nhiều lời, để định kỳ chia cổ tức cho các ông chủ với tỷ suất chí ít cũng phải gấp rưỡi, gấp đôi lãi suất tiền gởi ngân hàng mới đặng. Tuy nhiên, do làm ăn chung như vậy nên các ông chủ, bà chủ vẫn chưa yên tâm giao phó tài sản của mình cho các ông bà ở Hội đồng quản trị và cách làm ăn của bộ máy công ty cổ phần, nên đã tìm thêm mấy vị cảnh sát canh cửa công ty (mà ta gọi là Ban Kiểm soát) để thổi còi và khi cần chỉ với mục đích sao cho công ty làm ăn có chuẩn mực, tuân thủ pháp luật nhà nước và làm đúng, làm được những gì các ông chủ bà chủ đã nhất trí đề ra trong các cuộc họp đại hội cổ đông. Các vị này tất nhiên là phải độc lập, khách quan và không phải là các chức sắc trong công ty. Do đứng ngoài để quan sát nên họ nhìn vấn đề chắc sẽ sáng hơn. Với nhiều quyền và nhiều lợi ích như vậy thì các anh các chị không phải là các ông chủ, bà chủ đích thực thì là cái gì? Trên đây, ta chỉ mới đề cập đến vai ông chủ. Nhưng còn tuyệt vời hơn nữa nếu đa số các ông chủ, bà chủ lại trực tiếp lao động, biết làm việc và làm việc giỏi cho công ty của mình. Với việc các ông chủ, bà chủ cùng làm việc với nhau và làm việc cho công ty mình thì đúng là ông chủ, bà chủ thật sự chứ chẳng sai. At hẳn họ phải đoàn kết bảo ban nhau làm ăn chăm chỉ, thật thà. Đã nói thì phải nói cho hết: Đã là ông chủ, bà chủ thì không ai tước quyền làm ông chủ, bà chủ của chúng ta cả, nhưng cái quyền có được làm việc cho công ty của chính ông chủ, bà chủ ấy hay không lại là chuyện khác đấy! Nếu ông chủ, bà chủ lười biếng, vô kỷ luật, làm bừa, làm ẩu, trình độ chuyên môn tay nghề kém thì ông chủ cũng đành nghỉ việc để chỉ đóng vai ông chủ bà chủ thôi, còn công việc công ty phải do những người lao động giỏi làm, để tạo ra lợi nhuận cao cho công ty và cho ông chủ. Không thể khác được! Sau cùng cũng phải nêu bật một vấn đề cực kỳ quan trọng là : Vai ông chủ, bà chủ sẽ được đóng suốt đời, là cha truyền con nối. Nếu công ty làm ăn khấm khá mãi thì ngoài tiền lời nhận hàng năm được lãnh để tiêu sài, đồng vốn ban đầu cổ phần cứ đẻ mãi ra. Còn chúng ta hôm nay những người sáng lập ra công ty cổ phẩn xây dựng DESCON sẽ trở thành các ông, các bà tổ đấy! Con cháu chúng ta sẽ phải lập bàn thờ đấy! Thiết tưởng cũng không thừa, khi chúng ta chỉ nói chuyện hay chuyên được mà quên chuyện mất mát, rủi ro. Sự thật là : Đã làm ăn thì có thành, có bại, có được, có mất - việc làm ăn vẫn phải dựa vào thiên thời, địa lợi, nhân hòa. Vì vậy lạc quan tin tưởng cũng nên vừa vừa thôi. Nếu đã cân nhắc được cái được cũng như cái rủi ro thì chúng ta cũng chẳng ngại gì. Bạn chẳng thấy DESCON mỗi ngày mỗi lớn mạnh, trưởng thành đó sao? Nếu có đội ngũ lãnh đạo, kỹ sư, công nhân giỏi, biết đoàn kết thống nhất, biết làm ăn giỏi trong một môi trường đầy cạnh tranh thì phần thắng chắc sẽ nhiều hơn, có phải vậy không các bạn, các ông chủ, bà chủ công ty? Nguyễn Xuân Bảng 30/09/2001