Mũi Viết – ngã ba sông Kiến Giang trong ngày hội.

Hằng năm, vào khoảng trung tuần tháng Tám, trên dòng Kiến Giang đã vang tiếng mỏ, tiếng hò lúc khoan, lúc nhặt của trai bơi tập luyện.

Lễ hội bơi, đua thuyền truyền thống trên sông Kiến Giang có nguồn gốc từ văn hóa tâm linh gắn với cư dân nông nghiệp, với mục đích cầu cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu… Lễ hội cũng là dịp để thi thố sức trai, sức gái, sẵn sàng ứng phó với mùa mưa bão, chế ngự thiên nhiên.

Sau Cách mạng tháng Tám thành công, lễ hội bơi, đua thuyền truyền thống trên sông Kiến Giang được tổ chức để mừng Tết Độc lập của dân tộc. Từ đó đến nay, mỗi dịp Quốc khánh 2.9, người dân Lệ Thủy lại nô nức tổ chức lễ hội, hòa chung niềm vui trong ngày tết độc lập, ngày hội lớn của non sông.

Những câu ca in đậm trong trái tim mỗi người con xứ Lệ, nhất là những người con xa quê: “Dù ai đi Tây về Đông/Mùng 2 tháng 9 cũng mong về nhà/Về nhà xem hội quê ta/Dưới sông bơi trải, nhà nhà cờ bay”.

Ông Nguyễn Hoa Sen (ngụ xã Mai Thủy), năm nay gần 90 tuổi cho biết, ngày trước, mỗi lần chuẩn bị cho lễ hội 2.9, ngay sau tết nguyên đán, hợp tác xã đã cử đội thợ rừng, đi rừng cả tháng trời tìm kiếm những cây gỗ lớn, đẹp về để làm thuyền.

Các thuyền bơi tranh tài.

Năm nay, từ cuối tháng 7 đầu tháng 8, các thôn đã bắt đầu đóng, sửa thuyền và tổ chức lễ hạ thủy thuyền để tập luyện. Cùng với đó là việc chọn “trai bơi, gái đua” để kiểm tra sức khoẻ và luyện tập rất bài bản, chuyên nghiệp. Từ ngày 24 - 28.8, các xã tổ chức bơi vòng xã. Ban Tổ chức vòng huyện tổ chức bốc thăm để chia làm 2 bảng bơi (mỗ bảng 12 thuyền bơi) vào ngày 30.8 rồi mới đến chung kết vào ngày 2.9.

Lễ hội Bơi, Đua thuyền truyền thống trên sông Kiến Giang được UBND tỉnh Quảng Bình công nhận là lễ hội văn hóa-thể thao cấp tỉnh từ năm 2003 và được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia năm 2019. 

Ngoài lễ hội đua thuyền, Tết Độc lập ở Lệ Thủy còn có nhiều hoạt động sôi nổi như: Thi đấu bóng chuyền nam - nữ; thi đấu bóng đá giữa các xã, thị trấn; hội diễn văn nghệ, hò khoan Lệ Thủy… trên khắp các nẻo đường của huyện, nhất là các trung tâm xã, thị trấn, trung tâm huyện không khí hết sức vui tươi, nhộn nhịp.

Đặc biệt, nhà nào cũng sắm lễ với những sản vật quê hương hoặc làm mâm cơm cúng tổ tiên và Bác Hồ. Năm 2013, khi Đại tướng Võ Nguyên Giáp mất, vào dịp 2.9 hằng năm, trên bàn thờ mỗi gia đình ở Lệ Thuỷ đặt thêm di ảnh của Đại tướng, thể hiện lòng thành kính của người dân nơi đây đối với vị tướng tài của quê hương.

Nguyễn Thế