Du khách đến tham quan, chụp ảnh nhà của ông Páo.

Thật ra, chủ nhân của ngôi nhà này là ông Mua Súa Páo, người dân tộc H'Mông. Sinh thời, ông Páo giỏi võ nghệ, có sức khỏe hơn người, ông có thể đánh thắng hổ bằng tay không. Trước Cách mạng tháng Tám 1945, nhờ buôn bán thuốc phiện, ông Páo trở thành người giàu có nhất Sủng Là. Vì thế, ông được vua Mèo Vương Chính Đức giao chức Trung đội trưởng Đội quân của vua Mèo.

Năm 1947, ông Páo thuê thợ giỏi xây dựng ngôi nhà. Ngôi nhà làm chủ yếu bằng đất (nhà trình tường), mái lợp ngói máng âm dương, thềm nhà và chân cột bằng đá. Nhà có hai dãy chính, mỗi dãy 2 tầng. Bên trong chia thành nhiều phòng khách và phòng ở. Một gian phụ chia làm 2 phòng nhỏ là nhà kho, nhà bếp và một chuồng nuôi gia súc, gia cầm. Cả 3 dãy nhà ghép thành hình chữ U. Giữa các dãy nhà là sân nhỏ, lát đá tảng được đánh bóng cẩn thận.

Tường rào đá bao quanh khuôn viên nhà của ông Páo- một nét văn hóa của đồng bào dân tộc H'Mông.

Bao quanh khuôn viên nhà là tường rào bằng đá. Toàn bộ khu nhà là một tổ hợp kiến trúc hoàn chỉnh, khép kín theo tập quán truyền thống của đồng bào dân tộc H'Mông, đồng thời cũng thích nghi với điều kiện khí hậu và thời tiết vô cùng khắc nghiệt của Cao nguyên đá Đồng Văn.

Năm 1978, ông Páo qua đời. Con trai ông Páo là Mua Súa Vừ cũng về với tổ tiên. Hiện nay, căn nhà này do cháu của ông Páo là ông Mua Sín Già và hai người vợ của ông Già cùng chung sống.

Hơn 10 năm nay, ngôi nhà của ông Páo càng trở nên nổi tiếng hơn khi được đạo diễn Ngô Quang Hải chọn làm bối cảnh cho phim có tựa đề “Chuyện của Pao”, được chuyển thể từ tác phẩm "Tiếng đàn môi sau bờ rào đá" của nhà văn Đỗ Bích Thủy.

Hai bà cháu trên đường vào làng văn hóa du lịch Lũng Cẩm.

Sau thành công của bộ phim, nhiều người gọi ngôi nhà của ông Páo thành "nhà của Pao". Năm 2013, UBND huyện Đồng Văn đã đầu tư nâng cấp, tôn tạo ngôi nhà theo nguyên tắc bảo tồn nguyên vẹn những nét kiến trúc truyền thống.

Nhà của ông Páo là một trong những ngôi nhà trong làng văn hóa du lịch Lũng Cẩm, thuộc xã Sủng Là. Làng văn hóa du lịch Lũng Cẩm là nơi cư trú của hơn 60 hộ dân, chủ yếu là các dân tộc H'Mông. Đường vào làng được bê tông hóa phẳng phiu.

Người phụ nữ đi bao bọc nụ hồng.

Đến thăm làng vào những ngày cuối năm 2015, chúng tôi thấy ngay trước cổng làng là những cánh đồng hoa tam giác mạch đang kỳ khoe sắc và những luống hoa hồng chớm nở trong nắng ban mai. Thấp thoáng trong những luống hoa hồng là hình bóng người phụ nữ cần mẫn cầm những chiếc quặng giấy đi bao bọc từng nụ hồng. Hai bên đường, từng nhóm trẻ vừa chụm vào sưởi ấm bên bếp lửa, vừa hồn nhiên bày bán một ít củ khoai lang, vài mớ hoa rừng, hoa tam giac mạch. Cạnh đó, một bà cụ gùi bó cây rừng, và đi bên bà là một chú nhóc đầu trần, lon ton theo chân…

Bên trong khuôn viên nhà của ông Páo khá nhộn nhịp. Cả trăm du khách chen chút ra vào. Hầu hết mọi người đều tranh thủ chụp cho mình những pô ảnh để làm kỷ niệm.

"Hàng xén" của những đứa trẻ H'Mông trên đường dẫn vào Nhà ông Páo.

Trên tường nhà trưng bày nhiều hình ảnh trong phim "Chuyện của Pao". Ở góc hành lang, một vài người phụ nữ bày bán bánh và hạt tam giác mạch. Dưới bóng cây đào, một người phụ nữ khác bán hai chú cún con- giống chó đặc trưng và nổi tiếng của đồng bào dân tộc H'Mông. Bên trong nhà, một người đàn ông rao bán những chú chim họa mi đang nhảy nhót trong lồng. Những chú chim này dạn đến nỗi tôi cầm chiếc lồng trên tay nhưng chúng vẫn hót véo von.

Bước vào nhà bếp, tôi thấy một người đàn bà đang ngồi ăn cơm. Cạnh đó, một người đàn bà khác vui vẻ ngắm nhìn du khách đến tham quan. Có lẽ đây là hai người vợ của ông Mua Sín Già.

Tất cả hoạt động trong ngôi nhà này làm toát lên không khí yên bình, ấm cúng đến lạ thường, như một bức tranh thu nhỏ cuộc sống của đồng bào dân tộc H'Mông giữa Cao nguyên đá Đồng Văn.

Đại Dương