Thanh niên tình nguyện đội Tiếp sức mùa thi huyện Châu Thành đo thân nhiệt cho thí sinh tham dự kỳ thi tốt nghiệp THPT 2021 tại điểm Trường THPT Hoàng Văn Thụ. Ảnh: Ngọc Bích

Dịch bệnh bùng phát và diễn biến phức tạp khiến việc dạy học gặp nhiều khó khăn. Tất cả các địa phương đều phải dạy và học trực tuyến. Do nhiều nguyên nhân khác nhau, chất lượng, hiệu quả dạy học trực tuyến đang là nỗi lo của nhà trường, học sinh và phụ huynh.

Mỗi cấp, mỗi lớp có những nỗi lo khác nhau nhưng có lẽ lo nhất vẫn là những lớp cuối cấp phổ thông. Thời gian chẳng chờ đợi ai, những việc liên quan đến kỳ thi tốt nghiệp và tuyển sinh đại học của năm mới đã bắt đầu chuyển động. Từ bài học kinh nghiệm của kỳ thi tốt nghiệp và mùa tuyển sinh 2021, thí sinh cần phải chuẩn bị gì cho kỳ thi tốt nghiệp THPT và mùa tuyển sinh ĐH năm 2022?

Bộ GD&ĐT cho biết, kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2022 cơ bản giữ ổn định như năm 2021 với định hướng bảo đảm tính thống nhất, công bằng cho học sinh cả nước nhưng cũng có độ mở và sự linh hoạt cần thiết…

Ông Nguyễn Đức Nghĩa- nguyên Phó Giám đốc ĐHQG TP. Hồ Chí Minh, người có kinh nghiệm nhiều năm theo dõi công tác thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh ĐH nhận xét: nhìn các vấn đề phát sinh từ điểm chuẩn ĐH năm nay, kỳ thi tốt nghiệp THPT cần được thay đổi dần.

Việc một số ngành có điểm chuẩn trên 30 điểm và một số thí sinh có điểm thi rất cao nhưng trượt hết các nguyện vọng đều có nguyên nhân sâu xa từ chất lượng đề thi. Bộ GD&ĐT đã xác định năm 2022 sẽ là bước đi đầu trong đổi mới kỳ thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh ĐH thì việc chuẩn hoá và ổn định chất lượng đề thi là vấn đề cần cải thiện trước nhất nếu kết quả tốt nghiệp còn tiếp tục là cơ sở quan trọng để các trường đại học sử dụng tuyển sinh.

Cùng quan điểm, GS. TSKH Nguyễn Đình Đức- Trưởng Ban Đào tạo ĐHQG Hà Nội cho rằng, Bộ cần hỗ trợ các trường đại học điều chỉnh đề thi THPT hằng năm để phục vụ tốt mục đích “hai trong một”, giúp các trường có thể yên tâm sử dụng kết quả bài thi tốt nghiệp để tuyển sinh ĐH, đỡ gây tốn kém cho trường và đỡ vất vả cho thí sinh…

Liên quan đến vấn đề này, ông Mai Văn Trinh- Cục trưởng Cục Khảo thí và Bảo đảm chất lượng giáo dục cho biết: “Với các trường/ngành có tính cạnh tranh cao, Bộ GD&ĐT khuyến cáo nên xem xét sử dụng kết quả tốt nghiệp THPT để tuyển sinh.

Theo đó, kết quả thi tốt nghiệp THPT như là bước sàng lọc, sơ tuyển và cần có thêm các hình thức sát hạch, tuyển chọn để phân loại tốt hơn đối tượng tuyển sinh, bảo đảm số lượng, chất lượng và công bằng trong tuyển sinh…”.

Trên thực tế, nhiều năm nay, các trường ĐH, CĐ không chỉ sử dụng phương thức sử dụng kết quả thi tốt nghiệp THPT mà còn có nhiều phương thức khác như xét tuyển học bạ, chứng chỉ ngoại ngữ kết hợp với phỏng vấn, tổ chức các kỳ thi riêng…

Điều này hoàn toàn phù hợp với xu hướng tăng tính tự chủ trong tuyển sinh theo Luật Giáo dục đại học sửa đổi. Tuy nhiên, cho dù tuyển sinh theo phương thức nào cũng cần bảo đảm hai vấn đề: tuyển đủ chỉ tiêu và bảo đảm chất lượng.

Trong mùa tuyển sinh 2022 và những năm tới, nhiều trường ở top trên vẫn giữ quan điểm là giữ được quyền lợi cho thí sinh đăng ký nhiều nguyện vọng. Rất nhiều trường mong muốn tạo được một căn cứ tốt như kỳ thi “ba chung” đồng thời duy trì được cách xét tuyển cho phép thí sinh được thoải mái đăng ký nguyện vọng.

Theo định hướng của Bộ, nhiều trường sẽ lựa chọn phương án hợp tác với nhau để tổ chức một kỳ thi đánh giá tư duy, năng lực làm căn cứ lựa chọn cho thí sinh. Các trường ĐHQG Hà Nội, ĐHQG TP. Hồ Chí Minh và ĐH Bách khoa Hà Nội sẽ tiếp tục thực hiện kỳ thi đánh giá năng lực trong năm 2022 và các năm tiếp theo.

Dự kiến sẽ có nhiều đợt thi kéo dài đến tháng 8, đợt 1 sẽ diễn ra vào tháng 2.2022. Xu hướng chung là các trường đại học sẽ đa dạng hoá các phương thức xét tuyển trong đó nếu sử dụng phương thức xét tuyển dựa vào kết quả thi tốt nghiệp THPT thì sẽ thêm những tiêu chí phụ. Đó là thông tin thí sinh không thể bỏ qua.

Từ thực trạng của kỳ thi tốt nghiệp THPT và mùa tuyển sinh 2021, với định hướng những điều chỉnh, thay đổi trong năm 2022, thí sinh cần có những chuẩn bị cần thiết ngay từ đầu năm học. Trước hết, trong thời gian tới, đề thi tốt nghiệp THPT sẽ không có sự điều chỉnh, thay đổi nhiều so với 2021, còn nếu có chỉ là sự chuẩn hoá và chú trọng hơn sự phân hoá phổ điểm.

Nội dung đề thi chủ yếu thuộc kiến thức của lớp 12, chỉ có một phần ít của lớp 11, những phần đã giảm tải sẽ không đưa vào. Như vậy sự thay đổi trong điểm chuẩn của các ngành học chủ yếu là do sự thay đổi về phương thức tuyển sinh đầu vào của các trường.

Để chủ động cơ hội trúng tuyển ĐH, học sinh đang học lớp 12 phải sớm xác định các ngành học, trường muốn thi vào, từ đó xác định rõ các phương thức tuyển sinh sẽ tham gia, xác định cụ thể mục tiêu học tập (điểm thi, điểm tổng kết...) phải đạt được.

Tuỳ vào việc lựa chọn phương thức tuyển sinh mà có những chiến lược phù hợp với tình hình thực tế và năng lực của bản thân. Nếu chọn phương thức sử dụng kết quả thi tốt nghiệp thì ngay bây giờ phải học tập chăm chỉ, nghiêm túc, học chắc, học đều các môn. Nên sớm hoàn thành chương trình cơ bản để chuyển sang ôn luyện, nâng cao…

Nếu có ý định sử dụng kết quả học bạ thì ngoài việc tập trung cho các môn ưu tiên, cần dành thời gian học đều các môn còn lại, không nên học lệch ảnh hưởng đến kết quả chung của học bạ. Cũng cần theo dõi để lựa chọn tham gia các kỳ thi đánh giá năng lực, tư duy coi đó là một cách để rèn luyện, thử thách và dùng kết quả như một phương án dự phòng.

So với các khoá trước, học sinh lớp 12 năm nay có nhiều thiệt thòi do ảnh hưởng của dịch bệnh. Chương trình học của lớp 10, 11 không thể đầy đủ, trọn vẹn do năm học kết thúc sớm. Lớp 12 phải dạy học trực tuyến từ đầu năm học, vẫn chưa biết khi nào dạy học trực tiếp.

Chắc chắn các trường đại học sẽ tuỳ theo diễn biến của dịch bệnh để có những thay đổi phương thức, kế hoạch tuyển sinh. Nếu dịch được kiểm soát, các kỳ thi riêng sẽ được đẩy mạnh khiến chỉ tiêu tuyển sinh bằng kết quả thi tốt nghiệp THPT sẽ giảm mạnh.

Vì thế thí sinh cần thường xuyên theo dõi để cập nhật thông tin từ các trường và ngành học mà mình dự định thi vào về thay đổi số chỉ tiêu, phương thức xét tuyển… để điều chỉnh việc học tập, ôn thi phù hợp, hiệu quả.

Quan điểm của Bộ GD&ĐT là sẽ có những phương án để các trường đại học được tăng quyền tự chủ, tạo điều kiện cho các trường phối hợp với nhau để đưa ra những phương thức tuyển sinh bổ sung cho kỳ thi tốt nghiệp THPT, cố gắng để việc tuyển sinh diễn ra nhẹ nhàng nhưng vẫn đánh giá được năng lực của thí sinh, giúp các em không phải dự thi nhiều lần mà trường vẫn có thể lựa chọn được nguồn thí sinh phù hợp cho các ngành đào tạo.

Năm 2022 được xem là năm có tính chuyển tiếp, bởi từ năm học 2022-2023, ngành Giáo dục sẽ triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở lớp 10. Phương án thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh ĐH giai đoạn 2023-2025 sẽ có những thay đổi.

Cũng như những năm trước đây, kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT quốc gia năm 2022 vẫn là cơ sở tin cậy cho công tác tuyển sinh. Tuy nhiên, từ bài học của năm 2021, với tinh thần tăng cường tự chủ và yêu cầu đổi mới giáo dục ĐH, các trường sẽ đa dạng hoá các phương thức tuyển sinh.

Với các ngành, trường có tính cạnh tranh cao, việc sử dụng kết quả thi tốt nghiệp sẽ như là bước sơ tuyển, sàng lọc, kèm theo đó sẽ có thêm các hình thức sát hạch, tuyển chọn để phân loại tốt hơn, bảo đảm số lượng, chất lượng và công bằng trong tuyển sinh. Các trường sẽ chuẩn bị các điều kiện cần thiết, công bố sớm trong đề án tuyển sinh.

Vì thế ngay từ bây giờ, những thí sinh của kỳ thi tốt nghiệp THPT và mùa tuyển sinh năm nay cần chuẩn bị tinh thần, kiến thức, kỹ năng và luôn cập nhật những thông tin cần thiết để có sự lựa chọn ngành, trường với phương thức tuyển sinh hợp lý để đạt được nguyện vọng như mong muốn.

D.M