Ông Nguyễn Tiến Phúc, Giám đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chi nhánh tỉnh Tây Ninh cho biết đầu tháng 11.2010, NHNN Việt Nam có văn bản gửi các Chi nhánh NHNN các tỉnh, thành phố trên toàn quốc thông báo về việc phát hành tài liệu “Tiền Việt Nam và cách nhận biết” nhằm mục đích tăng cường thông tin, tuyên truyền về phòng, chống tiền giả.

Theo NHNN Việt Nam thì tiền giả không loại trừ bất kỳ quốc gia nào. Ở nước ta, lượng tiền giả polymer thu giữ qua hệ thống ngân hàng, Kho bạc Nhà nước có giảm hơn so với tiền giả cotton trước đây nhờ nỗ lực đấu tranh phòng, chống tiền giả của các cơ quan chức năng. Đến nay, các loại tiền giả polymer có kỹ thuật làm giả chưa cao, dễ dàng kiểm tra bằng tay và mắt thường. Tuy nhiên, tiền giả vẫn có chiều hướng diễn biến phức tạp. Tiền giả chủ yếu được sản xuất ở nước ngoài, có giá bán thấp hơn nhiều so với mệnh giá để đưa vào trong nước ta. Một số thủ đoạn tiêu thụ tiền giả thường được bọn tội phạm sử dụng là: dùng tiền giả mệnh giá lớn mua hàng hoá có giá trị nhỏ hoặc đổi lấy tiền mệnh giá nhỏ để được trả lại bằng tiền thật. Hành vi tiêu thụ này thường nhắm vào những người buôn bán nhỏ, người già. Có khi bọn tội phạm xen lẫn tiền thật và tiền giả để dễ qua mắt người tiêu dùng. Thông thường bọn tiêu thụ tiền giả lợi dụng lúc người bán hàng bận rộn hoặc chủ động tạo ra các hành vi khiến họ mất tập trung, thiếu cảnh giác. Tiền giả thường được đưa đến các vùng sâu, vùng xa, nơi mà người dân thiếu thông tin về tiền giả để mua hàng hoá…

Đặc điểm bảo an giấy bạc mệnh giá 500.000 đồng

Để phòng ngừa tiền giả, trước tiên người tiêu dùng phải nắm rõ các đặc điểm bảo an của tiền thật và tạo thói quen kiểm tra tiền khi giao dịch. Để giúp người dân hiểu rõ các đặc điểm bảo an tiền thật, NHNN Việt Nam đã phát hành cuốn tài liệu và áp phích “Tiền Việt Nam và cách nhận biết” để hướng dẫn người tiêu dùng cách kiểm tra và nhận biết tiền thật. Theo tài liệu, tiền polymer Việt Nam thật có 12 đặc điểm bảo an, bao gồm: hình bóng chìm, dây bảo hiểm, hình định vị, yếu tố in lõm, mực đổi màu- OVI, hình in nổi, IRIODIN- dải màu vàng lấp lánh, cửa sổ lớn có mệnh giá dập nổi, cửa sổ nhỏ có yếu tố hình ẩn- DOE, mảng chữ siêu nhỏ, mực không màu phát quang khi soi dưới đèn cực tím, số sê-ri phát quang khi soi dưới đèn cực tím. Tuỳ theo mệnh giá tiền polymer Việt Nam khác nhau mà thiết kế đặc điểm bảo an khác nhau về vị trí, hình dạng.

Điều quan trọng nhất là cách kiểm tra để nhận biết đâu là tiền polymer Việt Nam thật. Theo tài liệu thì có 5 cách kiểm tra để nhận biết. Thứ nhất là soi tờ giấy bạc trước nguồn sáng để kiểm tra hình bóng chìm, dây bảo hiểm và hình định vị. Đối với tờ bạc thật thì hình bóng chìm nhìn thấy rõ từ hai mặt, được thể hiện bằng nhiều đường nét tinh xảo, sáng trắng; Dây bảo hiểm cũng nhìn thấy rõ từ hai mặt, chạy dọc tờ bạc, có cụm số mệnh giá và chữ NHNNVN (hoặc VND đối với mệnh giá 10.000 đồng); Hình định vị có hình ảnh trên hai mặt khớp khít, tạo thành một hình ảnh hoàn chỉnh, các khe trắng đều nhau nhìn thấy từ hai mặt. Ở tiền giả thì hình bóng chìm không tinh xảo; các chữ, số trên dây bảo hiểm không rõ ràng, không sắc nét- một số trường hợp không có cả yếu tố này; hình định vị không khớp khít, các khe trắng không đều nhau.

Cách thứ hai là vuốt nhẹ tờ bạc để kiểm tra các yếu tố in lõm. Trên tiền polymer thật các yếu tố in lõm là: chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh, Quốc huy, mệnh giá bằng số và chữ, dòng chữ “CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM”. Ở tiền polymer thật khi vuốt nhẹ ở các vị trí in lõm sẽ cảm nhận được độ nổi, nhám ráp của nét in. Còn ở tiền giả khi vuốt nhẹ chỉ có cảm giác trơn lì, không nhám ráp hoặc có khi có cảm giác gợn tay do vết dập trên nền giấy chứ không phải do độ nổi của nét in.

Cách kiểm tra thứ ba là chao nghiêng tờ bạc để kiểm tra mực đổi màu, IRIODIN và hình ẩn nổi. Mực đổi màu sẽ có màu vàng khi nhìn thẳng và đổi sang màu xanh lá cây khi nhìn nghiêng. IRIODIN là dải màu vàng chạy dọc tờ bạc, khi chao nghiêng lấp lánh ánh kim. Hình ẩn nổi khi đặt tờ bạc nằm ngang tầm mắt thì thấy chữ VN nổi rõ ở mệnh giá 200.000 đồng, 10.000 đồng và nhìn thấy chữ NH ở mệnh giá 50.000 đồng và 20.000 đồng. Ở tiền giả các yếu tố mực không đổi màu hoặc có đổi cũng không đúng màu như tiền thật; không có yếu tố IRIODIN hoặc có in dải màu vàng nhưng không lấp lánh như tiền thật.

Cách nhận biết thứ tư là kiểm tra các cửa sổ trong suốt để xác định số mệnh giá và hình ẩn. Đối với tiền polymer thật, cửa sổ lớn có số mệnh giá dập nổi tinh xảo; cửa sổ nhỏ có yếu tố hình ẩn, khi đưa gần sát mắt và nhìn xuyên qua tới nguồn sáng đỏ (bóng đèn sợi đốt hoặc ngọn lửa) sẽ thấy hình ẩn chung quanh nguồn sáng. Ở tiền giả cụm số mệnh giá dập nổi trên cửa sổ không tinh xảo như tiền thật, trong cửa sổ nhỏ không có yếu tố hình ẩn.

Cách nhận biết thứ năm là dùng kính lúp, đèn cực tím để kiểm tra chữ in siêu nhỏ và các yếu tố phát quang. Qua kính lúp, mãng chữ in siêu nhỏ được tạo bởi các dòng chữ NHNNVN hoặc VN hoặc số mệnh giá được nhìn thấy rõ. Dưới đèn cực tím, cụm số mệnh giá in bằng mực không màu sẽ phát quang; số sê-ri dọc màu đỏ phát quang màu vàng cam và số sê-ri ngang màu đen phát quang màu xanh lơ. Tiền giả không có mãng chữ siêu nhỏ hoặc có nhưng các dòng chữ, số không sắc nét, rất khó đọc; không có mực không màu phát quang hoặc có làm giả nhưng phát quang yếu không như tiền thật.

Sơn Trần