Đoàn y, bác sĩ tại TP.Hồ Chí Minh phối hợp Trạm y tế xã Tân Lập (huyện Tân Biên) thăm khám, tư vấn sức khoẻ cho người dân địa phương. Ảnh minh hoạ

Sau một thời gian dài xây dựng và phát triển ngành Y tế, Tây Ninh đã phủ được mạng lưới y tế cơ sở rộng khắp các địa bàn, thực hiện tốt các chương trình y tế quốc gia.

Thực trạng y tế tuyến xã, phường

Với 94 trạm y tế xã, phường, thị trấn trong tỉnh, mạng lưới y tế cơ sở ở Tây Ninh tương đối rộng, bao phủ hầu hết các khu vực dân cư. Trạm y tế có các chức năng chính: y tế dự phòng (như tiêm chủng, phòng chống dịch bệnh); khám bệnh, chữa bệnh kết hợp, ứng dụng y học cổ truyền trong phòng bệnh và chữa bệnh; chăm sóc sức khoẻ sinh sản; cung ứng thuốc thiết yếu; quản lý sức khoẻ cộng đồng; truyền thông, giáo dục sức khoẻ.

Trên thực tế, các trạm y tế mới chỉ làm tốt chức năng y tế dự phòng, phòng chống dịch bệnh. Các chức năng quan trọng là khám, chữa bệnh, chăm sóc sức khoẻ sinh sản ít hiệu quả do ngày càng ít người dân lựa chọn các trạm y tế để chăm sóc sức khoẻ. Đặc biệt, phòng sản của các trạm y tế gần như quanh năm đóng cửa, chỉ có một số ca “đẻ rơi” hiếm hoi ở các khu vực nông thôn, người nhà sản phụ mới báo trạm y tế nhờ hỗ trợ.

Trong những đợt tiêm chủng, ngày hẹn cấp phát thuốc bệnh truyền nhiễm, bệnh mạn tính là các dịp hiếm hoi trạm y tế có không khí nhộn nhịp. Còn các ngày khác, các trạm khá vắng vẻ, bao gồm cả những trạm y tế được đánh giá hoạt động khá hiệu quả.

Cử nhân hộ sinh Nguyễn Thị Điểm- Phó trưởng Trạm phụ trách Trạm Y tế xã Trường Tây (thị xã Hoà Thành) cho biết, mỗi tháng trạm tiếp nhận khoảng 160-220 bệnh nhân, bao gồm cả cấp thuốc lao và BHYT. Do Trạm y tế Trường Tây là vùng nông thôn nên người dân đến đây đông hơn các vùng khác.

Theo cử nhân hộ sinh Nguyễn Thị Thu Thảo- Phó trưởng Trạm phụ trách Trạm y tế xã Trí Bình (huyện Châu Thành), trạm chưa có bác sĩ hoạt động thường xuyên. Trước đây, mỗi ngày trạm có khoảng 20 lượt người đến khám, nay chỉ còn 8-9 lượt. So với trước dịch Covid-19, số lượng bệnh nhân đến trạm giảm mạnh. Mặc dù địa phương tích cực tuyên truyền nhưng vẫn chưa thu hút được người dân đến khám, chữa bệnh.

Hiện nay, nhiều trạm y tế đã được đầu tư xây dựng khang trang, đồng bộ với hạ tầng của các xã nông thôn mới. Các trạm gần khu vực trung tâm, gần các bệnh viện hoặc trung tâm y tế cấp huyện ngày càng khó thu hút bệnh nhân, do người dân ưu tiên lựa chọn tuyến trên. Tuy nhiên, ngay cả những trạm y tế vùng sâu vùng xa, người dân cũng ít chọn trạm y tế để khám, chữa bệnh ban đầu do nhiều trạm chưa có bác sĩ, chất lượng điều trị chưa cao.

Nâng cao vai trò y tế cơ sở trong chăm sóc sức khoẻ ban đầu

Cần nhìn thẳng vào thực tế rằng y tế tuyến cơ sở đang gặp rất nhiều khó khăn. Nhiều đơn vị tình hình tài chính gặp khó khăn, đời sống nhân viên y tế chưa được nâng cao tương xứng với lao động khiến đội ngũ còn nhiều tâm tư.

Việc thu hút y, bác sĩ giỏi về công tác tại tuyến cơ sở cũng là một vấn đề nan giải bởi ưu đãi thấp; ngay cả khi thu hút hoặc đào tạo được một bác sĩ thì việc giữ chân nhân tài ở lại với y tế cơ sở cũng là một câu chuyện gian nan không kém.

Trạm y tế xã Tân Bình (TP. Tây Ninh) phối hợp Bệnh viện Mắt Sài Gòn Tây Ninh tư vấn, khám bệnh miễn phí cho người dân địa phương. Ảnh minh hoạ

Theo một kết quả khảo sát của Ban Văn hoá - Xã hội HĐND tỉnh trong năm 2024, không ít trạm y tế được đầu tư nhiều loại máy móc hiện đại, nhưng do thiếu bác sĩ vận hành khai thác nên máy móc lần lượt hư hỏng, gây lãng phí lớn cho ngân sách. Trong khi đó, cơ sở vật chất một số trạm lại xuống cấp, thiếu đầu tư khiến bệnh nhân không tín nhiệm chất lượng phục vụ.

Càng ít bệnh nhân, trạm y tế càng hoạt động kém hiệu quả, dẫn đến ít nhân viên y tế muốn gắn bó với trạm. Địa phương và ngành Y tế hỗ trợ nhân viên y tế học tập nâng cao trình độ, cho đến khi có bằng cấp bác sĩ thì chỉ một thời gian ngắn, lại bị thu hút về các bệnh viện tư có điều kiện làm việc nâng cao chuyên môn và thu nhập tốt hơn.

Bác sĩ Đỗ Hồng Sơn- Giám đốc Sở Y tế cho biết, chất lượng khám, chữa bệnh tại y tế cơ sở bị hạn chế do thiếu bác sĩ, thiếu nhân lực chuyên môn cao. Điều này không chỉ làm giảm chất lượng dịch vụ mà còn hạn chế khả năng triển khai các kỹ thuật y tế tiên tiến tại trạm. Số nhân viên y tế hiện tại là 618 người, còn thiếu 188 chỉ tiêu. Việc tuyển dụng bác sĩ gặp khó khăn do chế độ đãi ngộ thấp, điều kiện làm việc kém hấp dẫn, dẫn đến tình trạng bác sĩ chuyển công tác sau thời gian ngắn.

Bác sĩ Đỗ Hồng Sơn chia sẻ thêm, sau sắp xếp hành chính, tỉnh sẽ còn 36 trạm y tế xã, phường, được hợp nhất từ các trạm hiện có. Các trạm y tế cũ sẽ trở thành các điểm y tế trực thuộc. Việc hợp nhất trạm y tế giúp tinh gọn bộ máy, tối ưu hoá nguồn lực, đồng thời bảo đảm mỗi xã, phường có 1 trạm y tế trung tâm, rất thuận lợi cho người dân. Với nhân sự hiện có của 94 trạm y tế, sau khi sắp xếp phân bổ lại cho 36 trạm, ngành Y tế sẽ bố trí được ít nhất 1 bác sĩ/trạm, giải quyết được tình trạng thiếu bác sĩ hiện nay.

“Mục tiêu là mỗi trạm y tế có ít nhất 2 bác sĩ thông qua điều chuyển nhân sự. Đây là bước tiến quan trọng giúp nâng cao năng lực khám, chữa bệnh tại cơ sở. Các trạm y tế mới sau sắp xếp trực thuộc UBND cấp xã, chịu sự quản lý chuyên môn của Sở Y tế, bảo đảm cung ứng thuốc, thiết bị và dịch vụ BHYT. Điều này giúp tăng cường tính gắn kết giữa y tế và chính quyền địa phương, bảo đảm sự chỉ đạo thống nhất”- Giám đốc Sở Y tế cho biết.

Trạm y tế xã Long Thuận, huyện Bến Cầu.

Bên cạnh đó, đề án thành lập trạm y tế mới sẽ được trình UBND tỉnh trong quý II năm 2025, sau đó triển khai điều chuyển nhân sự và tài sản. “Thời gian thực hiện khá gấp rút, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, ngành. Nếu không có sự chuẩn bị kịp thời, việc triển khai có thể gặp trở ngại về nguồn lực và thời gian”- bác sĩ Đỗ Hồng Sơn chia sẻ- “Chúng tôi tiếp tục phối hợp với các trường đại học y dược để triển khai chương trình đào tạo bác sĩ theo địa chỉ sử dụng. Nghiên cứu xây dựng cơ chế luân chuyển bác sĩ từ bệnh viện tuyến tỉnh xuống trạm y tế và trung tâm y tế từ 6-12 tháng, kèm phụ cấp khuyến khích”.

Về chế độ chính sách, Sở Y tế đang đề xuất Chính phủ và UBND tỉnh ban hành các chính sách ưu đãi đặc thù cho nhân viên y tế làm việc tại vùng sau vùng xa như tăng lương, thưởng hiệu quả công việc và hỗ trợ chi phí sinh hoạt. Ngành cũng đề xuất cơ quan Bảo hiểm xã hội đơn giản hoá quy trình thanh toán BHYT, giảm áp lực tài chính cho các trung tâm y tế và trạm y tế, đồng thời bảo đảm quyền lợi người dân.

Hy vọng rằng, với các giải pháp của ngành Y tế tỉnh nhà, y tế tuyến cơ sở sẽ nâng cao hiệu quả hoạt động, tăng cường khả năng tiếp cận của người dân, tránh các lãng phí trong đầu tư y tế, góp phần giảm tải áp lực cho tuyến trên.

Yên Khuê