Hiện có nhiều chuyện truyền tụng về Quan lớn Trà Vong, nhưng phổ biến là hai chuyện: Một là, Quan lớn Trà Vong tên thật là Huỳnh Công Giản (có nơi ghi là Giảng) cùng người em là Huỳnh Công Nghệ từ quê ở làng Nhật Tảo, Tân An lên Tây Ninh từ giữa thế kỷ 18 (1749) quy dân lập ấp, sau đó bảo vệ dân yên ổn làm ăn. Hai là, Quan lớn Trà Vong có 2 người em trai là Huỳnh Công Nghệ và Huỳnh Công Thắng, đều là quan triều Nguyễn cử vào trấn giữ Tây Ninh từ khoảng đầu thế kỷ 19 (khi còn là đạo Quang Phong, Quang Hoá).

Dù truyền thuyết nào thì cũng có chung chi tiết Huỳnh Công Giản chống giặc, giữ an ninh miền đất mới và trong một trận chiến ác liệt, lâm vào thế yếu, ông đã tuẫn tiết không sa vào tay giặc. Và khi mất đi, anh em ông đều đã hiển thần. Đây là một vài hình ảnh ghi được tại các đền, dinh thờ các ông, như một sự tri ân của người dân Tây Ninh với các bậc tiền nhân.

NGUYỄN