Ngày 21.9.2010, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 1752/ CT- TTg về cuộc tổng điều tra hộ nghèo trên toàn quốc. Đây là cơ sở để Chính phủ đưa ra những quyết sách đối với người nghèo trong giai đoạn 2011 – 2015. Công tác tổng điều tra sẽ kết thúc vào ngày 30.11 tới đây. Nhân dịp này, phóng viên Báo Tây Ninh đã có cuộc phỏng vấn ông Nguyễn Văn Quá, Phó Giám đốc Sở Lao động – Thương binh và Xã hội Tây Ninh về một số vấn đề có liên quan.

- Xin ông cho biết, trong những năm qua, công tác xoá đói giảm nghèo của tỉnh đã đạt được kết quả như thế nào? Qua đó, còn có những vấn đề tồn tại nào đáng lưu ý, thưa ông?

Ông Nguyễn Văn Quá

Theo kết quả rà soát hộ nghèo năm 2009, Tây Ninh còn hơn 14.000 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ 5,47% số hộ gia đình trong toàn tỉnh. Trong đó, số hộ nghèo theo chuẩn quy định của Trung ương là hơn 6.000. Số hộ nghèo theo chuẩn địa phương là hơn 8.000. Qua thực hiện Chương trình quốc gia giảm nghèo giai đoạn 2006 – 2010, đã có hơn 32.000 lượt hộ được vay vốn sản xuất; gần 200.000 người nghèo được phát thẻ bảo hiểm y tế miễn phí; 100% học sinh con nhà nghèo theo chuẩn Trung ương được miễn 100% học phí. Về chương trình xây nhà cho người nghèo, tính đến tháng 6.2010, toàn tỉnh đã xây được hơn 5.000 ngôi nhà theo Quyết định 167 của Thủ tướng Chính phủ, (chỉ tiêu được giao là 4.000 căn). Trong công tác dạy nghề, từ năm 2008 đến nay đã có 1.140 người được vay vốn để theo học các lớp nghề ngắn hạn. Những kết quả đạt được đã tạo điều kiện cho người nghèo vươn lên. Số hộ nghèo của tỉnh trong năm 2009 đã giảm được 13.338 hộ so với năm 2005.

Tuy nhiên, công tác xoá đói giảm nghèo cũng còn không ít khó khăn. Không ít hộ nghèo có tư tưởng ỷ lại, trông chờ vào sự trợ giúp của Nhà nước và cộng đồng. Bên cạnh đó, nhiều hộ nghèo vì các lý do khác nhau mà chưa được tiếp cận, thụ hưởng một số chương trình, dự án giảm nghèo của Nhà nước. Cũng có một số hộ nghèo nhưng lại thờ ơ, không tích cực tham gia vào các dự án giảm nghèo được triển khai tại địa phương. Về phía chính quyền, sự quan tâm của lãnh đạo ở một số địa phương còn có những hạn chế nhất định. Chính quyền cơ sở chưa có kế hoạch hỗ trợ người nghèo làm ăn. Ở một số nơi, việc công khai bình xét hộ nghèo chưa thật tốt, nên số hộ nghèo phát sinh hằng năm còn cao, gần bằng số hộ thoát nghèo nhưng thực chất không đúng đối tượng theo quy định.

- Theo ông, cần phải làm gì và chuẩn bị thế nào để việc điều tra, khảo sát hộ nghèo theo chuẩn mới đảm bảo được chất lượng cao nhất? Quy trình được thực hiện ra sao?

Sở LĐ-TB & XH đã phối hợp với các ngành chức năng liên quan tham mưu cho UBND tỉnh ban hành các văn bản chỉ đạo công tác này. Quy trình điều tra hộ nghèo lần này được thực hiện rất chặt chẽ, theo trình tự sau đây:

Trước hết là tổ chức tuyên truyền trong nhân dân về mục đích ý nghĩa của đợt tổng điều tra, tập huấn quy trình điều tra cho ban chỉ đạo và tổ giám sát của huyện, ban chỉ đạo và các điều tra viên của xã;  tiến hành phân loại nhanh hộ gia đình thuộc diện điều tra trên địa bàn ấp, khu phố thành ba nhóm hộ: nhóm hộ có khả năng không nghèo,  nhóm hộ có khả năng nghèo và nhóm hộ chưa xác định rõ. Sau khi phân loại, sẽ tổ chức khảo sát thu nhập của hộ gia đình. Tiếp theo sẽ tổ chức bình xét trong nhân dân để xác định hộ nghèo.

Theo quyết định của UBND tỉnh, thành phần ban chỉ đạo cuộc tổng điều tra bao gồm các ban ngành: Lao động - Thương binh và Xã hội, Thống kê, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội, Uỷ ban Mặt trận tổ quốc, Đoàn Thanh niên cộng sản, Hội Liên hiệp Phụ nữ và Hội Nông dân. Tổng số cán bộ và điều tra viên tham gia cuộc tổng điều tra năm 2010 là 3.334 người.

- Thưa ông, có một thực tế là việc bình xét công nhận hộ nghèo trong những năm trước đây đã có những bất cập, dẫn tới tình trạng có hộ thật sự nghèo nhưng lại không được công nhận là nghèo và ngược lại. Liệu cuộc điều tra, khảo sát lần này có đảm bảo tính chính xác, khách quan hơn?

Gia đình anh Nguyễn Văn Bình ở ấp Tân Tiến, xã Tân Phú, huyện Tân Châu rất nghèo, sau khi được xây tặng nhà tình thương, đã bị “loại” khỏi danh sách hộ nghèo.

Để xác định đầy đủ chính xác hộ nghèo, tỷ lệ nghèo ở địa phương, làm căn cứ cho việc thực hiện các chính sách kinh tế và an sinh xã hội, UBND tỉnh đã có chỉ đạo các cấp, ngành nhằm thực hiện tốt cuộc tổng điều tra này. Theo tinh thần chỉ đạo ấy, việc điều tra hộ nghèo phải được thực hiện một cách công khai, dân chủ, nghiêm túc, khách quan, công bằng nhằm xác định đúng đối tượng. Các địa phương thực hiện cuộc điều tra phải đảm bảo đúng quy trình, thủ tục hồ sơ và thời gian quy định. Trong quá trình điều tra, điều tra viên phải phỏng vấn trực tiếp chủ hộ hoặc người đại diện cho chủ hộ. Mọi thông tin phải được ghi chép rõ ràng, đầy đủ, tuyệt đối không được dùng các dữ liệu cũ có sẵn để điền vào phiếu khảo sát. Trong quá trình thực hiện, nếu có những vấn đề nổi cộm như: khiếu kiện của người dân, kết quả điều tra chưa phản ánh đúng thực trạng đời sống thì ban chỉ đạo điều tra tổ chức phúc tra lại kết quả và thông báo công khai để người dân biết. Việc bình xét hộ nghèo phải thực hiện công khai và phải lấy ý kiến biểu quyết (bằng cách giơ tay hoặc bỏ phiếu). Kết quả biểu quyết phải có trên 50% số người tham gia đồng ý thì mới có giá trị.

- Không loại trừ các địa phương do phải chịu áp lực trong việc giảm tỷ lệ hộ nghèo theo các chỉ tiêu cố định nên sẽ không báo cáo điều tra đúng thực tế, thưa ông?

Vừa qua, UNBD tỉnh có Công văn số 2600 yêu cầu các cấp ngành có liên quan phải thực hiện thật nghiêm túc cuộc điều tra này. Tinh thần chủ đạo của cuộc tổng điều tra là không chấp nhận để căn bệnh thành tích, quan liêu chi phối mà mục đích của nó là để biết được thực trạng đời sống của nhân dân. Do vậy, chính quyền cơ sở phải thực hiện nghiêm chỉnh nội dung công văn của UBND tỉnh.

- Một câu hỏi cuối, xin ông cho biết quan điểm của mình về chuẩn nghèo mới? Mức quy định mới này liệu còn quá thấp?

Như chúng ta đã biết, mức chuẩn nghèo mới đã tăng gần gấp đôi so với chuẩn nghèo cũ (tăng 100% ở khu vực nông thôn và 92,3% ở khu vực thành thị). Theo tôi như vậy là chấp nhận được.

- Trân trọng cảm ơn ông về cuộc trò chuyện này.

Đ.V.T